Ανθύπατος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ανθύπατος (λατινικά: proconsul) ονομαζόταν ο κυβερνήτης κάποιας επαρχίας της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας (έπαρχος), εάν είχε τοποθετηθεί εκεί αμέσως μετά τη θητεία του ως υπάτου στην πόλη της Ρώμης. Ετυμολογικά, το συνθετικό «αντί-» δεν σημαίνει ότι ήταν κατώτερος του υπάτου, αλλά ότι είχε αντίστοιχες αρμοδιότητες.
Συνήθως οι ανθύπατοι διορίζονταν από τη Σύγκλητο με τη σύμφωνη γνώμη των λαϊκών συνελεύσεων και στέλνονταν σε ταραγμένες επαρχίες, όπου χρειαζόταν έπαρχος με υψηλή στρατιωτική εμπειρία. Η θητεία τους, όπως κάθε επάρχου, ήταν ετήσια. Όμως σε πολύ δύσκολες στιγμές ένας ανθύπατος μπορούσε να τοποθετηθεί σε περισσότερες της μίας επαρχίες και για θητεία άνω του ενός έτους. Παραδείγματος χάριν, ο Πομπήιος διορίσθηκε (με το Γαβίνειο Νόμο) ανθύπατος όλης της Μεσογείου για τρία χρόνια, ώστε να καταστείλει την πειρατεία.
Το κύρος του αξιώματος ατόνησε κατά την αυτοκρατορική περίοδο, όταν οι σπουδαιότερες επαρχίες πέρασαν στην άμεση δικαιοδοσία του αυτοκράτορα.