Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου 1955-59

Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου
Ο αντιαποικιακός αγώνας στη Μεσόγειο στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου
Βρετανοί στρατιώτες αντιμέτωποι με διαδηλωτές της ΕΟΚΑ στους δρόμους της Λευκωσίας, 1956
Χρονολογία1 Απριλίου 1955 – 19 Φεβρουαρίου 1959
ΤόποςΒρετανική Κύπρος
ΈκβασηΣυμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου
  • Ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία
  • Η Ένωση δεν επιτεύχθηκε
Αντιμαχόμενοι
ΕΟΚΑ
Υποστηριζόμενη από:
Βασίλειο της Ελλάδας
Ηγετικά πρόσωπα
Δυνάμεις
π.25,000[1]–40,000[2]

Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου ή Αγώνας της ΕΟΚΑ ονομάζεται η ένοπλη σύγκρουση, η οποία διεξήχθη κατά τα έτη 1955-59 στην τότε Βρετανική Κύπρο με σκοπό την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ένωσή της με την Ελλάδα.

Η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (EOKA), μια ελληνοκυπριακή εθνικιστική οργάνωση ανταρτών, ξεκίνησε το 1955 τον ένοπλο αγώνα για τον τερματισμό της βρετανικής αποικιακής κυριαρχίας και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η αντίθεση των Τουρκοκυπρίων στην Ένωση οδήγησε στη σύσταση της Τουρκικής Οργάνωσης Αντίστασης (ΤΜΤ) με σκοπό την διχοτόμηση του νησιού. Ο Απελευθερωτικός Αγώνας έληξε το 1959 με την υπογραφή των Συμφωνιών Λονδίνου-Ζυρίχης, με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία ως ανεξάρτητο κράτος.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κύπρος ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τα τέλη του 16ου αιώνα μέχρι να γίνει προτεκτοράτο του Ηνωμένου Βασιλείου υπό οθωμανική κυριαρχία με τη Σύνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1878), η οποία ακολούθησε τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Το 1915, η Κύπρος προσαρτήθηκε επισήμως στη Βρετανική Αυτοκρατορία μετά την είσοδο των Οθωμανών στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με την πλευρά των Κεντρικών Δυνάμεων εναντίον των Βρετανών και αρχικά κυβερνήθηκε από στρατιωτική διοίκηση, μέχρι το 1925 οπότε ανακηρύχθηκε Αποικία του Στέμματος. Από τη δεκαετία του 1910 έως το 1950, οι Ελληνοκύπριοι ήταν όλο και περισσότερο δυσαρεστημένοι με τη βρετανική κυριαρχία και υποστήριζαν την Ένωση, την ιδέα της πολιτικής ενοποίησης μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας. Αρκετές ανεπιτυχείς προσφορές που έγιναν στην Ελλάδα από τους Βρετανούς για να παραχωρήσουν την Κύπρο σε αντάλλαγμα για στρατιωτικές παραχωρήσεις, αλλά και η αξιοσημείωτη έλλειψη βρετανικών επενδύσεων στο νησί, προκάλεσαν ένα αυξανόμενο Ελληνικό εθνικιστικό κίνημα. Οι Τουρκοκύπριοι από την άλλη πλευρά δεν ήθελαν την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, καθώς φοβόντουσαν πως σε τέτοια περίπτωση θα προσφυγοποιούνταν όπως συνέβη και με άλλες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που πέρασαν στα χέρια χριστιανικών κρατών.

Το 1954, η Βρετανία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μεταφέρει το στρατιωτικό αρχηγείο του Σουέζ (και το αρχηγείο Μέσης Ανατολής[3]) στην Κύπρο.

Εξέγερση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1η Απριλίου 1955, η εξέγερση της ΕΟΚΑ ξεκίνησε με τις επιθέσεις της 1ης Απριλίου. Μετά από μια σειρά επεισοδίων που ακολούθησαν, ο Γενικός Κυβερνήτης Τζον Χάρντινγκ κήρυξε το νησί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις 26 Νοεμβρίου του ίδιου έτους[4]. Οι Βρετανοί αντιμετώπισαν μεγάλη δυσκολία να αποκτήσουν εσωτερική πληροφόρηση σχετικά με την ΕΟΚΑ, καθώς η πλειοψηφία του ελληνοκυπριακού πληθυσμού τους υποστήριζε. Επίσης είχε πρόβλημα έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού λόγω της ταυτόχρονης κρίσης του Σουέζ και της εξέγερσης στην Μαλαϊκή. Το 1960 η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη δημοκρατία, με τη Βρετανία να διατηρεί τον έλεγχο δύο Βάσεων που θεωρούνται βρετανικό έδαφος, στο Ακρωτήρι και τη Δεκέλεια.

Αγωνιστές της ΕΟΚΑ κατηγόρησαν τις βρετανικές αρχές για βασανιστήρια, κάτι το οποίο αυτές αρνήθηκαν. Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού επισκέφτηκε κέντρα κράτησης και δεν βρήκε αποδείξεις για κακομεταχείριση κρατουμένων σε αυτά[5][6]. Ο Χάρντινγκ ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για προπαγάνδα της ΕΟΚΑ[7]. Το 2012, 33 αγωνιστές της ΕΟΚΑ μήνυσαν την βρετανική κυβερνηση για βασανιστήρια, η οποια αρνήθηκε τις κατηγορίες. Η υπόθεση έκλεισε το 2019 με εξωδικαστικό συμβιβασμό[8].

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Cyprus Emergency Deaths 1955-1960 | findmypast.co.uk». www.findmypast.co.uk. 
  2. ↑ «Cyprus». www.psywarrior.com. 
  3. ↑ Richard J. Aldrich, Ming-Yeh Rawnsley, The Clandestine Cold War in Asia, 1945–65: Western Intelligence, Propaganda and Special Operations, Routledge, 2013, 106.
  4. ↑ «State Of Emergency Declared In Cyprus.». The Central Queensland Herald (Rockhampton, Qld. : 1930–1956) (Rockhampton, Qld.: National Library of Australia): σελ. 13. 1 Δεκεμβρίου 1955. http://nla.gov.au/nla.news-article79257336. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2013. 
  5. ↑ French 2015, σελ. 220.
  6. ↑ Richter 2011, σελ. 657-658.
  7. ↑ Richter 2011, σελ. 659.
  8. ↑ «UK government pays damages to 33 Cypriot pensioners». BBC News. 23 January 2019. https://www.bbc.co.uk/news/uk-46978271. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • French, David (2015). Fighting EOKA: The British Counter-Insurgency Campaign on Cyprus, 1955–1959. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198729341. 
  • Richter, Heinz (2011). Ιστορία της Κύπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959). Αθήνα: Εστία. ISBN 978-960-05-1502-2. 

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Holland, Robert (1998). Britain and the Revolt in Cyprus, 1954–1959. Oxford: Clarendon Press. ISBN 9780198205388. 9780198205388
  • Durrell, Lawrence (1957), Bitter Lemons of Cyprus . Λονδίνο: Faber.(ISBN 0571061869)