Αριθμοί στη γεωργιανή γλώσσα

Η ονοματολογία αριθμών στη γεωργιανή γλώσσα είναι το σύστημα εκείνο με το οποίο ονοματοδοτούνται οι αριθμοί στη γεωργιανή γλώσσα, τη γλώσσα που ομιλείται στην Γεωργία. Στα γεωργιανά η ονοματολογία των αριθμών από το 30 έως το 99 προκύπτει χρησιμοποιώντας ένα σύστημα με βάση το 20,^[1][2][3] παρόμοιο με το σύστημα που χρησιμοποιείται στα Βασκικά και τα Γαλλικά για τους αριθμούς 80 έως 99^[4].

Τα σύμβολα για τους αριθμούς στα σύγχρονα γεωργιανά κείμενα είναι οι ίδιοι ινδοαραβικοί αριθμοί που χρησιμοποιούνται στα ελληνικά, εκτός από το ότι το κόμμα χρησιμοποιείται ως υποδιαστολή και τα ψηφία σε μεγάλους αριθμούς διαιρούνται σε ομάδες των τριών με χρήση κενών^[5] ή περιόδους (πλήρεις στάσεις). Υπάρχει μια παλαιότερη μέθοδος για την γραφή αριθμών, στην οποία τα περισσότερα γράμματα του γεωργιανού αλφαβήτου (συμπεριλαμβανομένων μερικών απαρχαιωμένων γραμμάτων) έχουν εκχωρηθεί σε αριθμητική τιμή.^[6]

Φυσικοί αριθμοί

Οι γεωργιανοί φυσικοί αριθμοί μέχρι το δέκα είναι πρωτόγονοι, όπως και οι λέξεις για τα 20 και 100, καθώς και οι λέξεις "εκατομμύρια", "δισεκατομμύρια" κλπ. (Ωστόσο, η λέξη για το 1000 δεν είναι πρωτόγονος). Άλλοι φυσικοί αριθμοί σχηματίζονται από αυτά τα πρωτόγονα με μίξη δεκαδικών αριθμών (με βάση το 10) και εικοσαδικό (με βάση το 20).^[7]

Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τις ονομαστικές μορφές των πρωτόγονων αριθμών. Εκτός από το rva (8) και το tskhra (9), αυτές οι λέξεις είναι όλες συνώνυμες-τελικές και μπορούν να χάσουν το τελικό i σε ορισμένες καταστάσεις.

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	20	100	10^6	10^9
ნული nuli	ერთი erti	ორი ori	სამი sami	ოთხი otkhi	ხუთი khuti	ექვსი ekvsi	შვიდი švidi	რვა rva	ცხრა tskhra	ათი ati	ოცი otsi	ასი asi	მილიონი milioni	მილიარდი miliardi

Οι αριθμοί από 11 έως 19 σχηματίζονται από το 1 έως το 9, αντιστοίχως, με προθέματα t (μια συντομευμένη μορφή του ati, που σημαίνει 10) και τη προσθήκη το met'i (= περισσότερο). Σε ορισμένες περιπτώσεις, το προθεματοποιημένο t συγχωνεύεται με το αρχικό σύμφωνο της λέξης ρίζας για να σχηματίσει ένα ενιαίο σύμφωνο (t + s → ts; t + š → č; t + ts → ts) ή προκαλεί μετάθεση στη ρίζα (t + rv → tvr).^[8][9]

11	12	13	14	15	16	17	18	19
თერთმეტი tertmet'i	თორმეტი tormet'i	ცამეტი tsamet'i	თოთხმეტი totkhmet'i	თხუთმეტი tkhutmet'i	თექვსმეტი tekvsmet'i	ჩვიდმეტი čvidmet'i	თვრამეტი tvramet'i	ცხრამეტი tskhramet'i

Οι αριθμοί μεταξύ 20 και 99 χρησιμοποιούν ένα εικοσαδικό (με βάση το 20) σύστημα (συγκρίσιμο με το 60-99 στα γαλλικά). Το 40, 60 και 80 σχηματίζονται χρησιμοποιώντας το 2, 3, και 4 (αντίστοιχα), που συνδέονται με τη λέξη 20 με m (μια πολλαπλασιαστική λέξη):^[8][9]

20	40	60	80
ოცი otsi	ორმოცი ormotsi	სამოცი samotsi	ოთხმოცი otkhmotsi

Οποιοσδήποτε άλλος αριθμός ανάμεσα στο 21 και το 99 σχηματίζεται χρησιμοποιώντας το 20, 40, 60 ή 80, ρίχνοντας το τελικό i, προσθέτοντας το da (= και) ακολουθούμενο από τον κατάλληλο αριθμό από 1 έως 19^[8][9], π.χ:

21	30	38	47	99
ოცდაერთი otsdaerti (20 + 1)	ოცდაათი otsdaati (20 + 10)	ოცდათვრამეტი otsdatvramet'i (20 + 18)	ორმოცდაშვიდი ormotsdašvidi (2 x 20 + 7)	ოთხმოცდაცხრამეტი otkhmotsdatskhramet'i (4 x 20 + 19)

Οι εκατοντάδες σχηματίζονται με τη σύνδεση των αριθμών 2, 3,. . , 10 απευθείας με τη λέξη για το 100 (χωρίς το πολλαπλασιαστικό m που χρησιμοποιείται για τα 40, 60 και 80). Το 1000 εκφράζεται ως ατάσι (10 x 100) και τα πολλαπλάσια των 1000 εκφράζονται χρησιμοποιώντας το ατάς - για παράδειγμα, το 2000 σημαίνει όρι ατάσι (2 x 10 x 100).^[9]

100	200	300	400	500	600	700	800	900	1000	2000	10 000
ასი asi	ორასი orasi	სამასი samasi	ოთხასი otkhasi	ხუთასი khutasi	ექვსასი ekvsasi	შვიდასი švidasi	რვაასი rvaasi	ცხრაასი tskhraasi	ათასი atasi	ორი ათასი ori atasi	ათი ათასი ati atasi

Το τελικό i πέφτει όταν ένας μικρότερος αριθμός προστίθεται σε ένα πολλαπλάσιο του 100,^[9] π.χ.:

250	310	415	2010
ორას ორმოცდაათი oras ormotsdaati	სამას ათი samas ati	ოთხას თხუთმეტი otkhas tkhutmet'i	ორი ათას ათი ori atas ati

Τακτικοί αριθμοί

Οι τακτικοί αριθμοί σχηματίζονται με την προσθήκη της κατάληξης me- και -e στον αριθμό, με το -e να αντικαθιστά το τελικό φωνήεν. Η λέξη για το "πρώτο" είναι ο ανώμαλος αριθμός p'irveli.

Τιμή	Φυσικός	Τακτικός
1	ერთი erti	პირველი p'irveli
2	ორი ori	მეორე meore
3	სამი sami	მესამე mesame
4	ოთხი otkhi	მეოთხე meotkhe
5	ხუთი khuti	მეხუთე mekhute
6	ექვსი ekvsi	მეექვსე meekvse
7	შვიდი švidi	მეშვიდე mešvide
8	რვა rva	მერვე merve
9	ცხრა tskhra	მეცხრე metskhre
10	ათი ati	მეათე meate
11	თერთმეტი tertmet'i	მეთერთმეტე metertmet'e
12	თორმეტი tormet'i	მეთორმეტე metormet'e
13	ცამეტი tsamet'i	მეცამეტე metsamet'e
20	ოცი otsi	მეოცე meotse

Για υψηλότερους αριθμούς, η κατάληξη περικλείει μόνο το τελευταίο στοιχείο του αριθμού. (Εάν αυτό το τελικό στοιχείο είναι erti, που σημαίνει "ένα", γίνεται meerte · οι μορφές με p'irveli είναι επικυρωμένες αλλά λιγότερο συνηθισμένες.) Εάν ο αριθμός περιλαμβάνει ένα πολλαπλάσιο του 20 που συνδέεται με ένα μικρότερο αριθμό από το da που σημαίνει "και", το me- πέφτει μετά το da.

Τιμή	Φυσικός	Τακτικός
21	ოცდაერთი otsdaerti	ოცდამეერთე otsdameerte ή ოცდაპირველი otsdap'irveli
50	ორმოცდაათი ormotsdaati	ორმოცდამეათე ormotsdameate
83	ოთხოცდასამი otkhotsdasami	ოთხოცდამესამე otkhotsdamesame
10345	ათი ათას სამას ორმოცდახუთი ati atas samas ormotsdakhuti	ათი ათას სამას ორმოცდამეხუთე ati atas samas ormotsdamekhute

Εάν ένας αριθμός περιλαμβάνει ένα πολλαπλάσιο του 100 ή υψηλότερο ακολουθούμενο από έναν αριθμό μικρότερο από το 100 που δεν περιέχει ένα da, ο κανονικός σχηματίζεται μαζί με το me- μεταξύ των δύο.

Τιμή	Φυσικός	Τακτικός
101	ას ერთი as erti	ას მეერთე as meerte ή ას პირველი as p'irveli
208	ორას რვა oras rva	ორას მერვე oras merve

Αριθμητικές αξίες των γραμμάτων

Μια επιγραφή στη μονή Μοτσαμέτα, που χρονολογείται από το έτος 1846 (ჩყმვ στο γεωργιανό σύστημα αρίθμησης).

Οι Ψαλμοί της Μτσχέτα, ένα χειρόγραφο του 10ου-11ου αιώνα, είναι ένα από τα παλαιότερα παραδείγματα της χρήσης αραβικών αριθμών στη γεωργιανή γλώσσα.

Το γεωργιανό σύστημα αρίθμησης (γεωργιανά: ქართული ანბანის სათვალავი) είναι ένα σύστημα που αντιπροσωπεύει τους αριθμούς χρησιμοποιώντας γράμματα του Γεωργιανού αλφαβήτου.^[6] Οι αριθμητικές τιμές σε αυτό το σύστημα λαμβάνονται με την απλή προσθήκη των συνιστώντων αριθμών, οι οποίοι είναι γραμμένοι από τα αριστερά προς τα δεξιά (π.χ., ჩღჲთ = 1769, ჩყპზ = 1887, ციბ = 2012).

Γεωργιανά	Τιμή
ა	1
ბ	2
გ	3
დ	4
ე	5
ვ	6
ზ	7
ჱ	8
თ	9
ი	10
კ	20
ლ	30
მ	40
ნ	50
ჲ	60
ო	70
პ	80
ჟ	90
რ	100
ს	200
ტ	300
ჳ	400*
უ	400*
ფ	500
ქ	600
ღ	700
ყ	800
შ	900
ჩ	1000
ც	2000
ძ	3000
წ	4000
ჭ	5000
ხ	6000
ჴ	7000
ჯ	8000
ჰ	9000
ჵ	10000

*Τα γράμματα ჳ και უ είναι ίσα με το 400 στην αριθμητική αξία.

ჶ

ჷ

ჸ

ჹ

ჺ

ჼ

჻

Αυτά τα γράμματα δεν έχουν αριθμητική αξία.

Δείτε επίσης

• Γεωργιανό ημερολόγιο

Παραπομπές

1. Aronson (1990), p. 279. "From 30 to 99 Georgian numerals are based on the vigesimal system, i.e., a system to base 20, unlike our decimal system to base 10."
2. Hewitt (1995), p. 524. "The system from '11' to '19' is analysable as '10-UNIT-more'. From '20' to '99' the system is based on units of 20 (i.e. it is vigesimal, so that, for example, '55' is literally '2-times-20-and-(10-5-more)'."
3. Makharoblidze (2009), p. 27. "[The] Georgian system of numbers is based on the counting system of 20. The numbers more than 20 and less than 100 are compound and the first number is [20 multiplied by the preceding numeral ("1" is not shown)] and then [the] remaining number is added."
4. Comrie, Bernard (1999). «Haruai Numerals and their Implications for the History and Typology of Numeral Systems». Στο: Gvozdanović, Jadranka. Numeral Types and Changes Worldwide: Trends in Linguistics: Studies and Monographs 118. Berlin: Morton de Gruyter. σελ. 88. ISBN 3-11-016113-3. Base '20' can also be used more sporadically in a system that is basically decimal ... French shows such vigesimality only in the range '80'–'99', with '80' expressed as quatre-vingts 'four-twenties', '91' as quatre-vingt-onze 'four-twenty-eleven', etc. 
5. «Georgian Style Guide» (PDF). Microsoft Corporation. 2011. σελ. 17. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2012. 
6. Makharoblidze (2009), p. 7
7. Makharoblidze (2009), pp. 28–29.
8. Boeder, Winfried (2005). «The South Caucasian Languages». Lingua 115: 21. doi:10.1016/j.lingua.2003.06.002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304032407/http://www.uni-jena.de/unijenamedia/Downloads/faculties/phil/kaukasiologie/South+Caucasian-EGOTEC-9fffqnimr809oq8vdmg80eckr6.pdf. Ανακτήθηκε στις 2018-04-05. 
9. Hewitt (1995), pp. 51–54.

Βιβλιογραφία

• Aronson, Howard I. (1990). Georgian: A Reading Grammar, Corrected Edition. Bloomington, Indiana: Slavica Publishers. ISBN 0-89357-207-1. 
• Hewitt, B.G. (1995). Georgian: A Structural Reference Grammar. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins B.V. ISBN 1-55619-726-8. 
• Makharoblidze, Tamar (2009). A Short Grammar of Georgian. Munich: Lincom Europe. ISBN 978-3-89586-151-2.