Βααλβάρη

Η Βααλβάρη σήμερα

Τωρινές τοποθεσίες των κρατώνων Κάαπβαλ και Πιλμπάρα

Η Βααλβάρη (αγγλικά: Vaalbara) ήταν μια υπερήπειρος του Αρχαιοζωικού μεγααιώνα που αποτελούνταν από τον Κρατώνα Κάαπβαλ (τώρα βρίσκεται στην ανατολική Νότια Αφρική) και τον Κρατώνα Πιλμπάρα (τώρα βρίσκεται στην βόρειοδυτική Δυτική Αυστραλία). Ο Ε. Σ. Τσένεϊ όρισε το όνομά της από τα τέσσερα τελευταία γράμματα του ονόματος του κάθε κρατώνα. Οι δύο κρατώνες αποτελούνται από φλοιό που χρονολογείται από 2,7 ως 3,6 δισεκατομμύρια χρόνια, γεγονός που καθιστά την Βααλβάρη την αρχαιότερη ήπειρο της Γης.^[1]

Αποδείξεις για την Βααλβάρη

Ο κρατώνας Κάαπβαλ της Νότιας Αφρικής και ο κρατώνας Πιλμπάρα της Δυτικής Αυστραλίας έχουν παρόμοιες ακολουθίες κάλυψης πρώιμης Προκάμβριας.^[2] Το τεκτονοστρωματογραφικό πεδίο από γρανίτη-πράσινο νεφρίτη της Κάαπβαλ και το ανατολικό άκρο της Πιλμπάρα υποδεικνύουν τέσσερις μεγάλες πτώσεις μετεωριτών μεταξύ 3,2 και 3,5 δισεκατομμυρίων χρόνων πριν.^[3]

Οι υψηλές θερμοκρασίες που προκλήθηκαν από την δύναμη της πρόσκρουσης έτηξαν τα ιζήματα προς σχηματισμό μικρών γυάλινων σφαιριδίων.^[4] Μικροσφαιρίδια 3,5 δισεκατομμυρίων ετών υπάρχουν στη Νότια Αφρική και σφαιρίδια ίδιας ηλικίας έχουν βρεθεί στη Δυτική Αυστραλία,^[4] τα οποία αποτελούν τα αρχαιότερα γνωστά προϊόντα πρόσκρουσης.^[5] Τα σφαιρίδια μοιάζουν με τους υαλώδεις σφαιρουλίτες (χόνδρους) σε ανθρακούχους χονδρίτες, οι οποίοι βρίσκονται σε πλούσιους σε άνθρακα μετεωρίτες και στο σεληνιακό έδαφος.^[4]

Εντυπωσιακά παρόμοιες λιθοστρωματογραφικές και χρονοστρωματογραφικές δομικές ακολουθίες μεταξύ αυτών των δύο κρατώνων έχουν βρεθεί για την περίοδο μεταξύ 3,5 και 2,7 δισεκατομμυρίων χρόνων πριν.^[6] Παλαιομαγνητικά δεδομένα από δύο υπερβασικά συμπλέγματα στους κρατώνες έδειξαν ότι πριν 3.870 εκατομμύρια χρόνια οι δύο κρατώνες θα μπορούσαν να είναι μέρος της ίδιας υπερηπείρου.^[6] Τόσο ο κρατώνας της Πιλμπάρα, όσο και του Κάαπβαλ εμφανίζουν εκτενή ρήγματα, τα οποία ήταν ενεργά 3.470 εκατομμύρια χρόνια πριν κατά τη διάρκεια ηφαιστειακής δραστηριότητας και συμπίπτουν χρονικά με τα στρώματα της πρόσκρουσης.^[6]

Προέλευση της ζωής

Οι κρατώνες Πιλμπάρα και Κάαπβαλ αποτελούν μερικά από τα παλαιότερα πετρώματα της Γης και περιέχουν καλά διατηρημένα μικροαπολιθώματα του Αρχαιοζωικού μεγααιώνα. Μια σειρά διεθνών αποστολών γεωτρήσεων αποκάλυψε ίχνη μικροβιακής ζωής και φωτοσύνθεσης από τον Αρχαιοζωικό τόσο στην Αφρική όσο και στην Αυστραλία.^[7]

Τα παλαιότερα ευρέως αποδεκτά στοιχεία φωτοσύνθεσης από πρώιμες μορφές ζωής είναι μοριακά απολιθώματα που βρέθηκαν σε σχιστόλιθους 2,7 δισεκατομμυρίων ετών στον κρατώνα Πιλμπάρα. Αυτά τα απολιθώματα έχουν ερμηνευθεί ως ίχνη ευκαρυωτών και κυανοβακτήριων, αν και ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτοί οι βιοδείκτες θα πρέπει να έχουν εισαχθεί σε αυτά τα πετρώματα αργότερα και χρονολογούν τα απολιθώματα σε 2,15–1,68 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.^[8] Αυτό το χρονικό διάστημα είναι σύμφωνο με εκτιμήσεις που βασίζονται σε μοριακά ρολόγια που χρονολογούν τον τελευταίο κοινό πρόγονο των ευκαρυωτών στα 1866-1679 εκατομμύρια χρόνια. Εάν τα απολιθώματα της Πιλμπάρα αποτελούν ίχνη πρώιμων ευκαρυωτών, θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν ομάδες που εξαφανίστηκαν πριν προκύψουν οι σύγχρονες ομάδες.^[9]

Παραπομπές

1. Zegers, de Wit & White 1998, Περίληψη
2. de Kock 2008, σελ. VII
3. Byerly και άλλοι 2002, Περίληψη
4. Erickson 1993, σελ. 27
5. Lowe & Byerly 1986, σελ. 83
6. Zegers & Ocampo 2003
7. Philippot και άλλοι 2009, Περίληψη; Waldbauer και άλλοι 2009, Συμπεράσματα, σελ. 45
8. Rasmussen και άλλοι 2008, σελ. 1101
9. Parfrey και άλλοι 2011

Πηγές

• Biggin, A. J.; de Wit, M. J.; Langereis, C. G.; Zegers, T. E.; Voûte, S.; Dekkers, M. J.; Drost, K. (2011). «Palaeomagnetism of Archaean rocks of the Onverwacht Group, Barberton Greenstone Belt (southern Africa): Evidence for a stable and potentially reversing geomagnetic field at ca. 3.5 Ga». Earth and Planetary Science Letters 302 (3): 314–328. doi:10.1016/j.epsl.2010.12.024. Bibcode: 2011E&PSL.302..314B. https://www.researchgate.net/publication/228352629_Palaeomagnetism_of_Archaean_rocks_of_the_Onverwacht_Group_Barberton_Greenstone_Belt_southern_Africa_Evidence_for_a_stable_and_potentially_reversing_geomagnetic_field_at_ca_35Ga. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Button, A. (1976). «Transvaal and Hamersley basins—review of basin development and mineral deposits». Mineral Science Engineering (University of the Witwatersrand, Economic Geology Research Unit, Information Circular 107) 8 (4): 262–293. OCLC 13791945. https://www.wits.ac.za/media/migration/files/EGRU%20107.pdf. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Byerly, G. R.; Lowe, D. R.; Wooden, J. L.; Xie, X. (2002). «An Archean Impact Layer from the Pilbara and Kaapvaal Cratons». Science 297 (5585): 1325–1327. doi:10.1126/science.1073934. PMID 12193781. Bibcode: 2002Sci...297.1325B. https://www.researchgate.net/publication/11194024_An_Archean_Impact_Layer_from_the_Pilbara_and_Kaapvaal_Cratons. Ανακτήθηκε στις 12 September 2016. 
• Cheney, E. S. (1996). «Sequence stratigraphy and plate tectonic significance of the Transvaal succession of southern Africa and its equivalent in Western Australia». Precambrian Research 79 (1–2): 3–24. doi:10.1016/0301-9268(95)00085-2. Bibcode: 1996PreR...79....3C. 
• de Kock, M. O. (2008). Paleomagnetism of Selected Neoarchean-Paleoproterozoic Cover Sequences on the Kaapvaal Craton and Implications for Vaalbara (Ph.D.). Πανεπιστήμιο του Γιοχανεσμπουργκ. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• de Kock, M. O.; Evans, D. A. D.; Beukes, N. J. (2009). «Validating the existence of Vaalbara in the Neoarchean». Precambrian Research 174 (1): 145–154. doi:10.1016/j.precamres.2009.07.002. Bibcode: 2009PreR..174..145D. https://www.researchgate.net/publication/229355718_Validating_the_existence_of_Vaalbara_in_the_Neoarchean. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Erickson, Jon (1993). Craters, Caverns and Canyons – Delving Beneath the Earth’s Surface. ISBN 0-8160-2590-8. 
• Lowe, D. R.; Byerly, G. R. (1986). «Early Archean silicate spherules of probable impact origin, South Africa and Western Australia». Geology (Geological Society of America) 14 (1): 83–86. doi:10.1130/0091-7613(1986)14<83:EASSOP>2.0.CO;2. Bibcode: 1986Geo....14...83L. http://geology.geoscienceworld.org/content/14/1/83.abstract. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Marschall, H. R.; Hawkesworth, C. J.; Storey, C. D.; Dhuime, B.; Leat, P. T.; Meyer, H. P.; Tamm-Buckle, S. (2010). «The Annandagstoppane Granite, East Antarctica: evidence for Archaean intracrustal recycling in the Kaapvaal–Grunehogna Craton from zircon O and Hf isotopes» (PDF). Journal of Petrology 51 (11): 2277–2301. doi:10.1093/petrology/egq057. Bibcode: 2010JPet...51.2277M. http://petrology.oxfordjournals.org/content/51/11/2277.full.pdf+html. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2016. 
• Nelson, D. R.; Trendall, A. F.; Altermann, W. (1999). «Chronological correlations between the Pilbara and Kaapvaal cratons» (PDF). Precambrian Research 97 (3): 165–189. doi:10.1016/S0301-9268(99)00031-5. Bibcode: 1999PreR...97..165N. https://www.researchgate.net/publication/257128204_Chronological_correlations_between_the_Pilbara_and_Kaapvaal_cratons_Precambr_Res_973-4_165-189. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2016. 
• Nitescu, B.; Cruden, A. R.; Bailey, R. C. (2006). «Crustal structure and implications for the tectonic evolution of the Archean Western Superior craton from forward and inverse gravity modeling». Tectonics 25 (TC1009). doi:10.1029/2004TC001717. Bibcode: 2006Tecto..25.1009N. https://www.researchgate.net/publication/236030387_Crustal_structure_and_implications_for_the_tectonic_evolution_of_the_Archean_Western_Superior_craton_from_forward_and_inverse_gravity_modeling. 
• Parfrey, L. W.; Lahr, D. J.; Knoll, A. H.; Katz, L. A. (2011). «Estimating the timing of early eukaryotic diversification with multigene molecular clocks». PNAS 108 (33): 13624–13629. doi:10.1073/pnas.1110633108. PMID 21810989. PMC 3158185. Bibcode: 2011PNAS..10813624P. http://www.pnas.org/content/108/33/13624.full.pdf. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2016. 
• Philippot, P.; Van Kranendonk, M.; Van Zuilen, M.; Lepot, K.; Rividi, N.; Teitler, Y.; Thomazo, C.; Blanc-Valleron, M.-M. και άλλοι. (2009). «Early traces of life investigations in drilling Archean hydrothermal and sedimentary rocks of the Pilbara Craton, Western Australia and Barberton greenstone belt, South Africa». Comptes Rendus Palevol 8 (7): 649–663. doi:10.1016/j.crpv.2009.06.006. https://www.researchgate.net/publication/248554154_Early_traces_of_life_investigations_in_drilling_Archean_hydrothermal_and_sedimentary_rocks_of_the_Pilbara_Craton_Western_Australia_and_Barberton_Greenstone_Belt_South_Africa. Ανακτήθηκε στις 12 September 2016. 
• Rasmussen, B.; Fletcher, I. R.; Brocks, J. J.; Kilburn, M. R. (2008). «Reassessing the first appearance of eukaryotes and cyanobacteria». Nature 455 (7216): 1101–1104. doi:10.1038/nature07381. PMID 18948954. Bibcode: 2008Natur.455.1101R. http://people.rses.anu.edu.au/brocks_j/JJB%20publications/1511%20Rasmussen%202008.pdf. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2016. 
• Rogers, J. J. (1993). «India and Ur». Geological Society of India 42 (3): 217–222. http://www.geosocindia.org/index.php/jgsi/article/view/67478. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2016. 
• Rogers, J. J. W. (1996). «A history of continents in the past three billion years». Journal of Geology 104: 91–107, Σικάγο, Η.Π.Α.. doi:10.1086/629803. Bibcode: 1996JG....104...91R. https://archive.org/details/sim_journal-of-geology_1996-01_104_1/page/91. 
• Smirnov, A. V.; Evans, D. A.; Ernst, R. E.; Söderlund, U.; Li, Z. X. (2013). «Trading partners: tectonic ancestry of southern Africa and western Australia, in Archean supercratons Vaalbara and Zimgarn». Precambrian Research 224: 11–22. doi:10.1016/j.precamres.2012.09.020. Bibcode: 2013PreR..224...11S. http://people.earth.yale.edu/sites/default/files/files/Evans/54_13a-Smirnov%2BZimgarn.pdf. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2016. 
• Strik, G.; Blake, T. S.; Zegers, T. E.; White, S. H.; Langereis, C. G. (2003). «Palaeomagnetism of flood basalts in the Pilbara Craton, Western Australia: Late Archaean continental drift and the oldest known reversal of the geomagnetic field». Journal of Geophysical Research: Solid Earth 108 (B12). doi:10.1029/2003jb002475. Bibcode: 2003JGRB..108.2551S. https://www.researchgate.net/publication/264324244_Strik_G_H_M_A_Blake_T_S_Zegers_T_E_White_S_H_Langereis_C_G_Palaeomagnetism_of_flood_basalts_in_the_Pilbara_Craton_Western_Australia_Late_Archaean_continental_drift_and_the_oldest_known_reversal_of_the. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Waldbauer, J. R.; Sherman, L. S.; Sumner, D. Y.; Summons, R. E. (2009). «Late Archean molecular fossils from the Transvaal Supergroup record the antiquity of microbial diversity and aerobiosis». Precambrian Research 169 (1): 28–47. doi:10.1016/j.precamres.2008.10.011. Bibcode: 2009PreR..169...28W. http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADA514565#page=23. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2016. 
• Wingate, M. T. D. (1998). «A palaeomagnetic test of the Kaapvaal-Pilbara (Vaalbara) connection at 2.78 Ga». South African Journal of Geology 101 (4): 257–274. http://sajg.geoscienceworld.org/content/101/4/257.abstract. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Zegers, T. E.; de Wit, M. J.; White, S. H. (1998). «Vaalbara, Earth's oldest assembled continent? A combined. structural, geochronological, and palaeomagnetic test». Terra Nova 10 (5): 250–259. doi:10.1046/j.1365-3121.1998.00199.x. Bibcode: 1998TeNov..10..250Z. http://www.geo.uu.nl/Research/Paleomagnetism/publications/Zegers98b.pdf. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2016. 
• Zegers, T. E.; Ocampo, A. (2003). «Vaalbara and Tectonic Effects of a Mega Impact in the Early Archean 3470 Ma». Third International Conference on Large Meteorite Impacts. Νορντλίνγκεν, Γερμανία. https://www.researchgate.net/publication/242223025_Vaalbara_and_Tectonic_Effects_of_a_Mega_Impact_in_the_Early_Archean_3470_Ma. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016. 
• Zhao, G.; Sun, M.; Wilde, S. A.; Li, S. (2004). «A Paleo-Mesoproterozoic supercontinent: assembly, growth and breakup». Earth-Science Reviews 67 (1): 91–123. doi:10.1016/j.earscirev.2004.02.003. Bibcode: 2004ESRv...67...91Z. https://www.researchgate.net/publication/222891080_A_Paleo-Mesoproterozoic_supercontinent_Assembly_growth_and_breakup. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2016.