Βασίλε Λούπου της Μολδαβίας

Βασίλε Λούπου της Μολδαβίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Vasile Lupu (Ρουμανικά)
Γέννηση1595[1][2][3]
Ράζγκραντ ή Arbanasi
Θάνατος1661[1][2][4]
Κωνσταντινούπολη
Τόπος ταφήςTrei Ierarhi Monastery
Χώρα πολιτογράφησηςΗγεμονία της Μολδαβίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΡουμανικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΡουμανικά
Βουλγαρικά
Ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααριστοκράτης
Οικογένεια
ΣύζυγοςDoamna Ecaterina Cercheza (από 1639)
ΤέκναΣτέφαν Ι΄ Λούπου της Μολδαβίας
Μαρία Λούπου
Ruxandra Lupu
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβοεβόδας της Μολδαβίας (1634–1653)
βοεβόδας της Μολδαβίας (Μαΐου 1653 – Ιουλίου 1653)
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Βασίλε Λούπου (Vasile Lupu, 1595-1661), γνωστός και ως Βασίλειος ο Αρβανίτης[5], ήταν Βοεβόδας της Μολδαβίας από το 1634 μέχρι το 1653. Ο Λούπου εξασφάλισε τον Μολδαβικό θρόνο το 1634, ύστερα από σειρά από ίντριγκες και κατάφερε να διατηρήσει το αξίωμά του για σχεδόν 20 χρόνια. Ο Βασίλε ήταν ικανός διοικητής και εξαιρετικός χρηματοδότης και σύντομα έγινε από τους πλουσιότερους άντρες στην χριστιανική ανατολή. Τα δώρα του στους Οθωμανούς ηγέτες βοήθησαν στις καλές σχέσεις με τις Οθωμανικές αρχές.

Πρώτα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η καταγωγή του Λούπου είναι ασαφής. Η οικογένεια Κόκι εγκαταστάθηκε στη Βλαχία στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα.[6] Ο πατέρας του, Νικολάε (Νεκουλάι) Κόκι ήταν μαγαζάτορας από την Μακεδονία, γιος του Κωνσταντίνου και την Εκατερίνα.[7] Ο Νικολάε έγινε μέλος της αριστοκρατίας της Μολδαβίας το 1593.[8] Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ο πατέρας του γεννήθηκε στο Αρμπανάσι, στην σύγχρονη Βουλγαρία, ενώ άλλοι ιστορικοί το Αρμπανάσι στη σύγχρονη Ρουμανία.[9]

Ο Δημήτριος Καντεμίρης (1673-1723) τον αποκάλεσε Αλβανό (ή Αρβανίτη) και κάποιοι ιστορικοί αναφέρουν ότι ο πατέρας του Λούπου, Νεκουλάι, ήταν αλβανικής καταγωγής.[10] Ο Νικολάε Μπανέσκου το 1926 ανέφερε ότι ο πατέρας του ήταν βαλκανικής καταγωγής, ενώ η μητέρα του Ρουμάνα (ή Μολδαβή).[11] Ο Σέτον-Γουάτσον το 1934 ανέφερε ότι ήταν αλβανικής καταγωγής.[12] Ο Άγγλος ιστορικός Στίβεν Ρούνκιμαν (1903-2000) ανέφερε ότι ο πατέρας του ήταν Αλβανός τυχοδιώκτης και η μητέρα του Μολδαβή κληρονόμος.[13] Σύμφωνα με τον ιστορικό Ιοάν Μπολοβάν (1997), ο πατέρας του Βασίλε Λούπου ήταν Αλβανός από το Αρμπανάσι, πιθανόν με καταγωγή από την Ήπειρο και συγκεκριμένα την Πίνδο.[14] Σύμφωνα με τον ιστορικό Τοάντερ Νικόαρα (2005), μπορεί να ήταν Αλβανός από το Αρμπανάσι, Βουλγαρία.[15]

Έλαβε ελληνική παιδεία.[16]

Ηγεμονία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μονή Τριών Ιεραρχών, στο Ιάσιο, η οποία ιδρύθηκε το 1640 και ήταν έδρα Ελληνικής Σχολής και τυπογραφείου

Ο Λούπου ήταν «μέγας βόρνικος», δηλαδή αυλάρχης και διοικητικός αξιωματούχος, του Μίρον Μπανόβσχι, ηγεμόνα της Μολδαβίας. Ο Λούπου κατάφερε να αναρρηθεί στη θέση ηγεμόνα, καθώς ήταν ηγέτης της επανάστασης των βογιάρων ενάντια στον πρίγκιπα Αλέξανδρο Ζ΄ Ηλία, ο οποίος χρησιμοποιούσε για συμβούλους Έλληνες, τους οποίους οι Βογιάροι θεωρούσαν ανταγωνιστές και ήθελαν να απομακρύνουν από τη Βλαχία.[17] Παρά το γεγονός ότι ήταν αρχηγός στην εξέγερση εναντίων των Ελλήνων, ο Λούπου διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με τους Έλληνες και το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης.[18]

Η ηγεμονία του σημαδεύτηκε από λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια και την πολιτιστική αναγέννηση του Ιάσιου. Κατασκεύασε σημαντικά μνημεία, όπως το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών στο Ιάσιο και την εκκλησία της αγίας Παρασκευής στο Λβιβ μεταξύ άλλων. Ήταν προστάτης του πολιτισμού και των τεχνών. Το 1646 ιδρύει στη μονή Τριών Ιεραρχών Ελληνική Σχολή, προωθώντας την ελληνική παιδεία. Οι Βογιάροι ενδιαφέρθηκαν να μάθουν ελληνικά και προσέλαβαν Έλληνες λόγιους. Στην σχολή λειτουργεί και τυπογραφείο.[19] Ο Βασίλε Λούπου εισήγαγε τον πρώτο κωδικοποιημένο έντυπο νόμο στη Μολδαβία, τη Carte Româneascǎ de învăţătură, το 1646, η οποία δημοσιεύθηκε στο Ιάσιο, και είναι γνωστός ως Pravila lui Vasile Lupu (ο «Κώδικας του Βασίλε Λούπου»).[20]

Ακολούθησε επίσης την αφιερωτική πολιτική των προκατόχων του. Για παράδειγμα, στη μονή Γκόλια επιβεβαίωσε τα προνόμιά της και της αφιέρωσε επίσης μερικά χωριά, εικόνες, ιερά σκεύη, άμφια και κώδικες και το 1650 χρηματοδότησε την ανακατασκευή της. Το 1651 αφιέρωσε στη μονή εφτά ποδεές. Στην αυλή του φιλοξενήθηκαν οι πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Αθανάσιος Γ΄ και Παρθένιος Β΄. Προσωπικός πνευματικός του Βασίλε ήταν ο θεολόγος Μελέτιος Συρίγος.[19]

Παρά την πολιτιστική ανάπτυξη της Μολδαβίας, η εξωτερική πολιτική του Λούπου δεν ήταν τόσο επιτυχημένη. Ο Βασίλε Λούπου συχνά υπέγραφε ως βοεβόδας πάσης της Μολδοβλαχίας, όπως έπρατταν συχνά και άλλοι ηγεμόνες της Μολδαβίας, όμως ο Βασίλε Λούπου όντας πιο φιλόδοξος, το 1637 επιτέθηκε στη Βλαχία με στόχο να την ενσωματώσει και πολέμησε με τον ηγεμόνα Ματέι Μπασαράμπ της Βλαχίας για πολλά χρόνια. Ο στρατός του Λούπου ηττήθηκε από τον βλαχικό στρατό το 1639, αλλά συνέχισε να εποφθαλμιά το γειτονικό κράτος.[19] Ηττήθηκε ξανά το 1653, με αποτέλεσμα οι Μολδαβοί βογιάροι να εξεγερθούν και να τον αντικαταστήσουν με την βοήθεια εξωτερικών παραγόντων με τον Γκεόργκε Στεφάν. Ο Λούπου εξορίστηκε αρχικά στην Κριμαία και στην συνέχεια στην Κωνσταντινούπολη, όπου πέθανε το 1661.[19]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119065991. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Ολλανδικά) RKDartists. 460889. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) CERL Thesaurus. Consortium of European Research Libraries. cnp00546404.
  4. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Basil-prince-of-Moldavia. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. ↑ «Βασίλειος ο Αρβανίτης». Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό - Τόμος: 2. Εκδοτική Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2017. 
  6. ↑ Revista istorică. Editura Academiei Române. 1993. Vasile Lupu se trage din familia Coci, venită în Ţările Române încă din prima jumătate a secolului al XVI-lea, era al treilea fiu al lui Nicolae Coci, ... 
  7. ↑ Mihail-Dimitri Sturdza (2004). Familiile boierești dîn Moldova și Țara Românească: Abaza-Bogdan. Simetria. NICOLAE COCI Negustor macedonean, fiul unui Coce (Constantin) şi al Ecaterinei 
  8. ↑ Constantin Şerban (1991). Vasile Lupu. Editura Academiei Române. ISBN 978-973-27-0205-5. Tot atît de sigur este faptul că Nicolae Coci a fost mare comis în Moldova (martie- aprilie 1593), pe timpul lui Aron vodă Tiranul, că apoi a trecut în Ţara Românească, unde a fost mare postelnic (octombrie 1593 — 22 iulie 1594) , apoi din nou ... 
  9. ↑ Nicolae Ciachir (2003). Un istoric român ancorat în lumea contemporanâ. Oscar Print. ISBN 978-973-668-014-4. 
  10. ↑ Demir Dragnev (2006). Civilizația medievală și modernă în Moldova: studii : în honorem Demir Dragnev. Civitas. σελ. 435. ISBN 978-9975-912-54-9. 
  11. ↑ Nicolae Bănescu (1926). Historical survey of the Rumanian people. Cvltvra nationala. σελ. 35. 
  12. ↑ R. W. Seton-Watson (21 Μαΐου 2015) [1934]. A History of the Roumanians. Cambridge University Press. σελίδες 74–. ISBN 978-1-107-51158-3. 
  13. ↑ Runciman 1985, σελ. 341.
  14. ↑ Ioan Bolovan (1997). A History of Romania. Center for Romanian Studies. σελ. 287. Voivode of Moldavia was an Albanian from Arbanasi, probably with distant origin from Epirus, a region of mixed population. The majority of the population of the famous region is Greek and Albanian, but there live also thousands of "real Epirotes", the Romanian-speaking Vlachs of Pindus. This has served as a base for fabrications according to which Lupu was a Greek or a Vlach (Aromanian). Some Romanian historians explain that Epirote Vlachs are in fact Romanians and for this reason it is claimed Lupu was a Romanian. However, the most interesting fabrication is that Lupu was a Bulgarian because his father lived in Arbanasi, which today is part of Bulgaria. 
  15. ↑ Toader Nicoară (2005). Sentimentul de insecuritate în societatea românească la începuturile timpurilor moderne 1600-1830. Accent. ISBN 978-973-8445-08-6. Nicolae Coci, arnăut din Arvanitohori, lângă Târnovo 
  16. ↑ Richard C. Frucht (2005). Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture. ABC-CLIO. σελίδες 750–. ISBN 978-1-57607-800-6. Lupu, an ambitious politician of Albanian origin and Greek education 
  17. ↑ Entangled Histories of the Balkans: Volume One: National Ideologies and Language Policies. BRILL. 13 Ιουνίου 2013. σελίδες 94–. ISBN 978-90-04-25076-5. 
  18. ↑ Călin Hentea (2007). Brief Romanian Military History. Scarecrow Press. σελ. 76. ISBN 978-0-8108-5820-6. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Νικόλαος Μερτζιμέκης (2013). ««...Ποδίαις τρανὲς διὰ μαγκάνου ἐπτά...» του ηγεμόνα της Μολδαβίας Vasile Lupu (1634-1653) στη μονή Βατοπεδίου». Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 34: 349-360. doi:10.12681/dchae.1731. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/view/5194/4964. 
  20. ↑ Susana Andea (2006). History of Romania: compendium. Romanian Cultural Institute. σελ. 332. ISBN 978-973-7784-12-4. In the legislative field, he managed to print the Imperial Code of Laws in 1646 (Vasile Lupu's Code, or the Romanian Book of Learning). 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]