Βραζιλιάνικες γενικές εκλογές 2022

Βραζιλιάνικες γενικές εκλογές 2022

2018 ← 2 Οκτωβρίου 2022 (1ος γύρος) 30 Οκτωβρίου 2022 (2ος γύρος) → 2026

Υποψήφιος Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα Ζαΐρ Μπολσονάρου Κόμμα ΚΕ ΦΚ Πολιτείες που κέρδισε 13 13 Λαϊκή ψήφος 60.345.999 (2ος γύρος) 58.206.354 (2ς γύρος) Ποσοστό 50,90% (2ος γύρος) 49,10% (2ος γύρος)

Χάρτες με τα αποτελέσματα του 1ου γύρου των προεδρικών εκλογών και του 2ου γύρου των εκλογών

Απερχόμενος Πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρου ΦΚ Εκλεγμένος Πρόεδρος Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα ΚΕ

Στις 2 Οκτωβρίου 2022 διεξήχθησαν^[1][2] γενικές εκλογές στη Βραζιλία για να εκλεγούν ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας, καθώς και τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας. Επίσης εκλέχτηκαν οι κυβερνήτες, οι αντικυβερνήτες και οι βουλευτές όλων των πολιτειών της Βραζιλίας. Στις προεδρικές εκλογές, τις εκλογές που τράβηξαν περισσότερο την προσοχή του κόσμου, αναδείχθηκε νικητής ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα: συγκέντρωσε, στον δεύτερο γύρο, το 50,9% των ψήφων, έναντι του 49,1% που συγκέντρωσε ο αντίπαλός του, Ζαΐρ Μπολσονάρο.^[3]

Στις προεδρικές εκλογές, η αναμέτρηση ήταν ουσιαστικά μεταξύ δύο υποψηφίων: του πρώην αριστερού προέδρου Λούλα ντα Σίλβα και του νυν ακροδεξιού προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο. Ο Λούλα ντα Σίλβα έχει διατελέσει δύο φορές πρόεδρος της Βραζιλίας, την περίοδο 2003 με 2011. Το 2018 επιχείρησε να θέσει ξανά υποψηφιότητα για πρόεδρος, όμως καταδικάστηκε σε 8 χρόνια φυλάκιση για σκάνδαλα διαφθοράς.^[4][5] Ωστόσο, το 2019 το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε την καταδικαστική ετυμηγορία, λόγω «έλλειψης αποδείξεων».^[6] Έτσι, ο Λούλα ελευθερώθηκε από τη φυλακή και μπόρεσε να βάλει υποψηφιότητα για τις εκλογές του 2022. Ο Μπολσονάρο εκλέχτηκε αρχικά πρόεδρος το 2018. Στα τέσσερα χρόνια της προεδρίας του η αποψίλωση του δάσους του Αμαζονίου,^[7] ξαναγύρισε στα επίπεδα του 2005, ύστερα από μια δεκαετία μείωσης του φαινομένου. Οι επικριτές του τον κατηγορούν επίσης και για τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων Βραζιλιάνων, λόγω του σκεπτικισμού του στην επιβολή μέτρων αποτροπής εξάπλωσης του COVID-19.^[8]

Αυτές ήταν οι ένατες γενικές εκλογές στη χώρα που διεξήχθησαν μετά τη υιοθέτηση του Συντάγματος της Βραζιλίας του 1988.

Εκλογικό σύστημα

Ηλεκρονικό εκλογικό μηχάνημα. Στη Βραζιλία, η ψηφοφορία γίνεται ηλεκτρονικά μέσω αντίστοιχων με τη φωτογραφία μηχανημάτων.^[9]

Σύμφωνα με το σύνταγμα της Βραζιλίας, κάθε τέσσερα χρόνια διεξάγονται γενικές εκλογές. Από αυτές αναδεικνύονται οι αντιπρόσωποι του λαού για την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία, τόσο σε ομοσπονδιακό επίπεδο, όσο και σε πολιτειακό. Με άλλα λόγια, σε ομοσπονδιακό επίπεδο εκλέγονται:

• Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Βραζιλίας
• Το ένα τρίτο των μελών της Γερουσίας της Βραζιλίας
• Όλα τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων

Αντίστοιχα, σε κάθε πολιτεία της Βραζιλίας ξεχωριστά εκλέγονται:

• Ο Κυβερνήτης και ο αντικυβερνήτης της κάθε πολιτείας
• Οι βουλευτές της τοπικής βουλής

Εκλογές Εκτελεστικής εξουσίας

Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας εκλέγεται με πλειοψηφικό σύστημα δύο γύρων. Για να εκλεγεί ένας υποψήφιος πρόεδρος από τον πρώτο γύρο, θα πρέπει να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων, δηλαδή άνω του ποσοστού 50%. Εφόσον κανένας υποψήφιος δεν ξεπεράσει αυτό το όριο από τον πρώτο γύρω, διεξάγεται, έπειτα από λίγο καιρό, ένας δεύτερος γύρος, στον οποίο συμμετέχουν μόνο οι δύο υποψήφιοι που είχαν πάρει τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο. Ο νικητής του δεύτερου γύρου των εκλογών, γίνεται Πρόεδρος της Βραζιλίας. Κάθε υποψήφιος πρόεδρος, κατεβαίνει στις εκλογές με έναν συνυποψήφιο, στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Ο συνυποψήφιος αυτού που νίκησε τις εκλογές γίνεται Αντιπρόεδρος της Βραζιλίας.^[10]

Το ίδιο ακριβώς σύστημα ακολουθείται και για την εκλογή του κυβερνήτη και του αντικυβερνήτη της κάθε πολιτείας.

Εκλογές Νομοθετικής εξουσίας

Το Κογκρέσο της Βραζιλίας είναι διθάλαμο, δηλαδή διαθέτει μία άνω βουλή, τη Γερουσία, και μία κάτω βουλή, τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει 513 μέλη. Οι βουλευτές έχουν θητεία 4 ετών. Συνεπώς κάθε 4 χρόνια ανανεώνεται το σύνολο των βουλευτών. Οι βουλευτές εκλέγονται από πολυεδρικές περιφέρειες, με αναλογικό σύστημα, σύμφωνα με τη μέθοδο Ντ' Οντ.^[11]

Η Γερουσία έχει διαφορετική σύνθεση: κάθε πολιτεία εκλέγει 3 γερουσιαστές για την εκπροσωπούν. Δεδομένου ότι οι Πολιτείες της Βραζιλίας είναι 27 στον αριθμό, η Γερουσία έχει 81 μέλη. Ωστόσο, οι γερουσιαστές έχουν οκταετή θητεία. Στις εκλογές κάθε 4 χρόνια, τη μία φορά ανανεώνεται ο ένας από τους τρεις γερουσιαστές κάθε πολιτείας, ενώ στις επόμενες εκλογές ανανεώνονται οι άλλες δύο έδρες. Το 2018 είχαν ανανεωθεί τα 2/3 των εδρών της Γερουσίας (ανανεώθηκαν οι 2 από τις 3 έδρες κάθε πολιτείας), οπότε στις εκλογές του 2022 ήταν προς εκλογή το άλλο 1/3 των εδρών. Στις εκλογές των Γερουσιαστών ισχύει το απλό πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα.^[12]

Υποψήφιοι προεδρικής εκλογής

Παρόλο που υπήρχαν συνολικά 13 υποψήφιοι για την Προεδρία και την Αντιπροεδρία της Βραζιλίας, τελικά στις εκλογές μόνο 4 από αυτούς συγκέντρωσαν ποσοστό μεγαλύτερο του 3%. Οι υπόλοιποι συγκέντρωσαν πολύ μικρά ποσοστά, μικρότερα από 1%. Αναλυτικά, τα 4 ζευγάρια υποψηφίων που έλαβαν τουλάχιστον 3% των ψήφων στις εκλογές, παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα.^[13][14]

Υποψήφιος			Κόμμα	Συνυποψήφιος			Κόμμα
		Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, 77 ετών	Κόμμα Εργαζομένων			Γκεράλντο Αλκμίν, 69 ετών	Βραζιλιάνικο Σοσιαλιστικό Κόμμα
		Ζαΐρ Μπολσονάρου, 67 ετών	Φιλελεύθερο Κόμμα			Γουόλτερ Μπράγκα Νέτο, 65 ετών	Φιλελεύθερο Κόμμα
		Σιμόν Τεμπέτ, 52 ετών	Βραζιλιάνικο Δημοκρατικό Κίνημα			Μάρα Γκαμπρίλι, 55 ετών	Κόμμα της Βραζιλιάνικης Σοσιαλδημοκρατίας
		Κίρο Γκόμες, 64 ετών	Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα			Άνα Πάουλα Μάτος	Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα

Ο Λούλα ντα Σίλβα επέστρεψε στην πολιτική της Βραζιλίας αφότου ένα δικαστήριο ανέτρεψε την ποινή τη φυλάκισής του, λόγω ελλιπών αποδείξεων. Η ποινή αυτή τού είχε επιβληθεί αρχικά το 2018 και σχετιζόταν με υποθέσεις διαφθοράς κατά την περίοδο που ήταν πρόεδρος της Βραζιλίας (2003-2011).^[15] Στην προεκλογική του εκστρατεία εστίασε στη στήριξη των φτωχών, καθώς και στην προστασία του δάσους του Αμαζονίου.^[16] Για συνυποψήφιό του, για τη θέση του Αντιπροέδρου, επέλεξε τον κεντρώο Γκεράλντο Αλκμίν, πρώην πολιτικό του αντίπαλο. Τον είχε αντιμετωπίσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2006. Ο Αλκμίν ήταν επίσης πρώην κυβερνήτης του Σάο Πάολο.^[17]

Ο ακροδεξιός Ζαΐρ Μπολσονάρου ήταν ο απερχόμενος πρόεδρος της Βραζιλίας στις εκλογές, που επιδίωκε επανεκλογή. Υιοθετεί γενικά εθνικιστικές και συντηρητικές απόψεις. Παράλληλα, κατηγορήθηκε έντονα ότι στην προεδρία του εφάρμοσε νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά το ακόμα σοβαρότερο ήταν ότι απαξίωσε τη δράση κατά της κλιματικής αλλαγής, κάτι που τον έφερε στο στόχαστρο της διεθνούς κοινότητας.^[18] Κατά την προεκλογική περίοδο ο Μπολσονάρου αμφισβήτησε επανειλημμένα την αδιαβλητότητα του Βραζιλιάνικου εκλογικού συστήματος. Συγκεκριμένα θεωρεί ότι το σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας που χρησιμοποιείται μπορεί εύκολα να νοθευτεί.^[19] Μάλιστα δηλώνει έτοιμος να μην αποδεχθεί ενδεχόμενη ήττα του στις εκλογές, αν παρατηρούσε νοθεία. Τον Μάιο του 2022 είχε καλέσει τον στρατό να διεξάγει καταμέτρηση των ψήφων, παράλληλα με την επίσημη, για να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των εκλογών. Παρόλο που κάποιοι αξιωματικοί υποστήριξαν τα αιτήματά του δημοσίως, η ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων τα απέρριψε, διαβεβαιώνοντας ότι ο στρατός θα σεβαστεί οποιοδήποτε αποτέλεσμα των εκλογών.^[20]

Η γερουσιαστής Σιμόν Τεμπέτ ήταν η υποψήφιος για την προεδρία του Βραζιλιάνικου Δημοκρατικού Κινήματος. Παρουσιαζόταν ως η εναλλακτική επιλογή για του αναποφάσιστους, πέρα από το δίπολο «Λούλα ή Μπολσονάρο». Παράλληλα προσπάθησε να αποσπάσει τις ψήφους κεντρώων και κεντροδεξιών πολιτών. Η Σιμόν Τεμπέτ είχε την υποστήριξη του πρώην προέδρου της Βραζιλίας, Μικέλ Τεμέρ, ο οποίος υπηρέτησε την περίοδο 2016 με 2019, μετά την πτώση της προέδρου Βίλμα Ρούσεφ.^[21]

Ο Κίρο Γκόμες είναι ένας βετεράνος πολιτικός της Βραζιλίας, που ήταν υποψήφιος για την προεδρία το 1998, το 2022 και το 2018. Το 2018 είχε λάβει την 3η θέση, πίσω από τον Φερνάντο Χαντάντ, του Κόμματος των εργαζομένων.^[22] Είναι ένας κεντροαριστερός υποψήφιος, που βασιζόταν στην απόσπαση ψήφων από την προοδευτική πτέρυγα του εκλογικού σώματος.^[23]

Αποτελέσματα

Αποτελέσματα προεδρικής εκλογής

Νικητής του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών ήταν ο Λούλα ντα Σίλβα. Ωστόσο, δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει ποσοστό μεγαλύτερο του 50%· αντιθέτως συγκέντρωσε το 48,43%. Έτσι θα αντιμετωπίσει στον δεύτερο γύρο τον Ζαΐρ Μπολσονάρου, ο οποίος συγκέντρωσε αρχικά ποσοστό 43,20%. Το ποσοστό αυτό του Μπολσονάρου ήταν αναπάντεχα μεγαλύτερο από αυτό που προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις. Κατά συνέπεια, η «μάχη» στον δεύτερο γύρο των εκλογών έγινε αρκετά αμφίρροπη, ενώ αντίθετα οι προβλέψεις για άνετη επικράτηση του Λούλα, δεν επιβεβαιώθηκαν.^[24][25]

Υποψήφιοι Πρόεδροι		Υποψήφιοι Αντιπρόεδροι	Κόμμα	1ος γύρος		2ος γύρος
				Ψήφοι	%	Ψήφοι	%
	Λούλα ντα Σίλβα	Γκεράλντο Αλκίμ (PSB)	Κόμμα Εργαζομένων	57.259.504	48,43%	60.345.999	50,9
	Ζαΐρ Μπολσονάρου	Γουόλτερ Μπράγκα Νέτο	Φιλελεύθερο Κόμμα	51.072.345	43,20%	58.206.354	49,1
	Σιμόν Τεμπέτ	Μάρα Γκαμπρίλι (PSDB)	ΒΔΚ	4.915.423	4,16%	Δεν συμμετέχουν
	Κίρο Γκόμες	Άνα Πάουλα Μάτος	Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα	3.599.287	3,04%
	Σοράγια Τρονίκε	Μάρκος Σίντρα	Ένωση Βραζιλίας	600.955	0,51%
	Φιλίπ Ντα'Αβίλα	Τιάγκο Μιτραούδ	Νέο Κόμμα	559.708	0,47%
	Κελμόν Σούζα	Πάστορ Γκαμόναλ (PTB)	ΒΕΚ	81.129	0,07%
	Λεονάρντο Πέρικλες	Σαμάρα Μάρτινς	Λαϊκή Ένωση	53.519	0,05%
	Σοφία Παντούα Μανζάνο	Αντόνιο Άλβες	ΒΚΚ	45.620	0,04%
	Βέρα Λούτσια Σαλγκάδο	Ρακουέλ Τρεμεμπέ (PSTU)	ΕΣΕΚ	25.625	0,02%
	Χοσέ Μαρία Εϋμαέλ	Τζοάο Μπαρμπόσα Μπράβο	Χριστιανική Δημοκρατία	16.604	0,01%
Σύνολο				118.229.719	100%
Έγκυρα ψηφοδέλτια				118.229.719	95,59%
Λευκά				19.64.779	1,59%
Άκυρα				3.487.874	2,82%
				123.682.372	100,00%
Αποχή				32.770.982	20,95%
Εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι / προσέλευση				156.453.354	79,05%
Πηγή: Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή^[νεκρός σύνδεσμος]

Αποτελέσματα βουλευτικών εκλογών

Τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών έδιναν μία διαφορετική εικόνα από αυτήν των προεδρικών εκλογών. Εδώ τα δεξιά / ακροδεξιά κόμματα όχι μόνο διατήρησαν, αλλά ενίσχυσαν την πλειοψηφία τους στο κοινοβούλιο. Αντίθετα, ο συνασπισμός του Λούλα ντα Σίλβα (Κόμμα Εργαζομένων, Κομμουνιστικό Κόμμα της Βραζιλίας και Πράσινο Κόμμα) σημείωσε μόνο μικρά κέρδη. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν ο Λούλα γίνει τελικά πρόεδρος στον δεύτερο γύρο των εκλογών, θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα τόσο να περάσει τους νόμους που θέλει, όσο και να εκπληρώσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις.^[26][27]

Βουλή των Αντιπροσώπων

Κόμμα				Ψήφοι	Ποσοστό	+/-	Έδρες	+/-
	Φιλελεύθερο Κόμμα			18.228.958	16,54	▲ +11,23	99	▲ +66
	Βραζιλία της Ελπίδας		Κόμμα Εργαζομένων	15.354.125	13,93	▲ +0,66	68	▲ +12
			Κομμουνιστικό Κόμμα				6	▼ −3
			Πράσινο Κόμμα				6	▲ +2
	Ένωση Βραζιλίας			10.262.035	9,31	▼ −7	59	▼ −22
	Προοδευτικοί			8.704.341	9,31	▲ +3,74	47	▲ +10
	Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα			8.322.183	7,55	▲ +1,7	42	▲ +8
	Βραζιλιάνικο Δημοκρατικό Κίνημα			7.992.988	7,25	▲ +1,72	42	▲ +8
	Ρεπουμπλικανοί			7.618.108	6,91	▲ +1,83	41	▲ +11
	Πάντα Μπροστά		Βραζιλιάνικη Σοσιαλδημοκρατία	5.000.910	4,54	▼ −3,09	13	▼ −16
			Cidadania				5	▼ −3
	PSOL REDE		Σοσιαλισμός και Ελευθερίας	4.650.080	4,22	▲ +0,56	12	▲ +2
			Δίκτυο Βιωσιμότητας				2	▲ +1
	Βραζιλιάνικο Σοσιαλιστικό Κόμμα			4.202.376	3,81	▼ −1,67	14	▼ −18
	Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα			3.843.174	3,49	▼ −1,13	17	▼ −11
	Ποντέμος			3.614.581	3,28	▲ +1	12	▲ +1
	Αβάντε			2.205.176	2,00	▲ +0,12	7	► 0
	Κοινωνικό Χριστιανικό Κόμμα			1.951.486	1,77	▼ −0,03	6	▼ −2
	Αλληλεγγύη			1.728.083	1,57	▼ −0,42	4	▼ −9
	Πατριώτης			1.548.140	1,40	▼ −0,06	4	▼ −1
	Βραζιλιάνικο Εργατικό Κόμμα			1.433.638	1,30	▼ −0,76	1	▼ −9
	Νέο Κόμμα			1.360.590	1,23	▼ −1,56	3	▼ −5
	Ρεπουμπλικανικό κόμμα κοινωνικής τάξης			1.070.953	0,97	▼ −1,11	3	▼ −5
	Βραζιλιάνικο Εργατικό Ανανεωτικό κόμμα			294.315	0,27	▼ −0,43	0	► 0
	Κόμμα Εθνικής Κινητοποίησης			256.830	0,23	▼ −0,41	0	▼ −3
	Δράσε			159.865	0,15	▼ −0,46	0	▼ −2
	Χριστιανική Δημοκρατία			138.818	0,13	▼ −0,25	0	▼ −1
	Βραζιλιάνικο Κομμουνιστικό Κόμμα			85.722	0,08	▼ −0,15	0	► 0
	Βραζιλιάνικο Κόμμα των Γυναικών			85.642	0,08	▲ +0,02	0	► 0
	Λαϊκή Ένωση			55.780	0,05	Νέο	0	► 0
	Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα των Εργατών			27.995	0,03	▼ −0,01	0	► 0
	Κόμμα Εργατικής Υπόθεσης			8.660	0,01	▲ +0,01	0	► 0
Σύνολο				109.545.390	100.00		513	► 0
Άκυρα				5.483.262	4,45
Λευκά				7.501.125	6,09
Σύνολο				123.195.571	100
Εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι/ προσέλευση				155.557.422	79,20
Πηγή:[1] Αρχειοθετήθηκε 2022-11-02 στο Wayback Machine. [2]

Παραπομπές

1. «Βραζιλία: Ο Λούλα ντα Σίλβα νικητής του α' γύρου των εκλογών». euronews. 3 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
2. https://www.bloomberg.com/graphics/2022-brazil-election/?leadSource=uverify%20wall
3. «Βραζιλία: Νικητής των προεδρικών εκλογών, με μικρή διαφορά, ο Λούλα ντα Σίλβα». euronews. 31 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2022. 
4. «Λούλα από τη φυλακή: Δεν ανταλλάζω την αξιοπρέπειά μου». The TOC. 28 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. με ποινή κάθειρξης 8 ετών και 10 μηνώ 
5. Newsroom (5 Απριλίου 2018). «Βραζιλία: Στη φυλακή ο Λούλα ντα Σίλβα με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
6. «Αποφυλακίζεται ο Λούλα ντα Σίλβα: Η απόφαση που άνοιξε το δρόμο». The TOC. 8 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
7. Welle (www.dw.com), Deutsche. «How has the Amazon rainforest changed under Jair Bolsonaro? | DW | 02.10.2022». DW.COM (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
8. «Τον κατηγορούν για γενοκτονία». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
9. Ionova, Ana (2022-09-30). «What to Know About Brazil’s Election» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/09/30/world/americas/brazil-election-bolsonaro-lula.html. Ανακτήθηκε στις 2022-10-19. «Brazilians will cast their ballots through electronic voting machines, a system that has been in place for over two decades and that has been the focus of Mr. Bolsonaro’s claims about the risk of election rigging.» 
10. «Brazil - The Electoral System». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2022. Brazil has four types of majority elections: the president, governors, and mayors are elected by absolute majorities; senators, by simple majorities. In elections for president, governors, and mayors of cities with more than 200,000 voters, a runoff is required between the top two candidates if no one receives an absolute majority in the first round (50 percent plus at least one vote). The president, governors, and mayors have their respective vice president, vice governors, and vice mayors, who are elected on unified slates. 
11. «Brazil - The Electoral System». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2022. Brazil uses an open-list d'Hondt proportional representation system to elect federal and state deputies and city council members. Each party or coalition selects its list of candidates, which is registered with the respective Electoral Court in June. Coalition partners lose their identity and compete in a single "basket" of votes. Coalitions are very important for proportional representation elections in Brazil. In 1962 nearly 50 percent of federal deputies were elected through coalitions. With the surge of new parties created after 1985, coalitions again appeared in the 1986, 1990, and 1996 elections. These coalitions accounted for nearly 90 percent of those elected. 
12. «Brazil - The Electoral System». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2022. Three senators are elected by simple majority to represent each of the twenty-six states and the Federal District. They are elected to alternating eight-year terms: one seat will be contested in 1998 and the other two in 2002. Each senator has an alternate elected on a unified ticket, usually from another party in the coalition. If the senator elected takes leave, dies, resigns, or is expelled, the alternate takes over. 
13. «Divulgação de Candidaturas e Contas Eleitorais». divulgacandcontas.tse.jus.br. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
14. https://sig.tse.jus.br/ords/dwapr/seai/r/sig-eleicao-resultados/home?session=14992753748625^{[νεκρός σύνδεσμος]}
15. «Brazil ex-President Lula walks free from jail» (στα αγγλικά). BBC News. 2019-11-09. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50351438. Ανακτήθηκε στις 2022-10-26. 
16. «Βραζιλία: «Στήριξη των φτωχών και προστασία του Αμαζονίου» οι προτεραιότητες του Λούλα ντα Σίλβα». euronews. 22 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
17. Boadle, Anthony (2022-03-23). «Former Sao Paulo governor Alckmin joins leftist party to be Lula's running mate» (στα αγγλικά). Reuters. https://www.reuters.com/world/americas/former-sao-paulo-governor-alckmin-joins-leftist-party-be-lulas-running-mate-2022-03-23/. Ανακτήθηκε στις 2022-10-26. 
18. «Ζαΐχ Μπολσονάρου | euronews - διεθνή νέα στο Ζαΐχ Μπολσονάρου». euronews. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
19. Press, MAURICIO SAVARESEAssociated (19 Ιουλίου 2022). «Bolsonaro meets diplomats to sow doubts on election». Press Herald. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
20. «Λούλα ντα Σίλβα: Δεν θα ανεχθούμε απειλές κατά της δημοκρατίας». euronews. 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
21. «Who is Simon Tebet, the presidential candidate who shone in the debate | Yokad». yokad.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
22. «Ciro Gomes Biography, Age, Height, Wife, Net Worth, Family». Celebrity Age Wiki (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. 
23. «Who is Simon Tebet, the presidential candidate who shone in the debate | Yokad». yokad.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2022. [...] followed by the centre-left Ciro Gomes [...] Ciro Gomez relies on Lula’s progressive electorate 
24. Staikos, Apostolos (3 Οκτωβρίου 2022). «Βραζιλία: Σε κλίμα πόλωσης Λούλα και Μπολσονάρο «μονομαχούν» για την προεδρία στον δεύτερο γύρο». euronews. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2022. 
25. «Ο «περίπατος» δεν ήρθε, αλλά η ελπίδα δεν χάθηκε». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2022. 
26. Boadle, Anthony (2022-10-05). «Right-wing wins in Brazil's Congress show staying power of 'Bolsonarismo'» (στα αγγλικά). Reuters. https://www.reuters.com/world/americas/right-wing-wins-brazils-congress-show-staying-power-bolsonarismo-2022-10-03/. Ανακτήθηκε στις 2022-10-29. 
27. «Brazil Election Live Results». Bloomberg. 2/10/2022. https://www.bloomberg.com/graphics/2022-brazil-election/round-1.html.