Γέντζεϊ Σνιαντέτσκι

Γέντζεϊ Σνιαντέτσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Jędrzej Śniadecki (Πολωνικά)
Γέννηση	30  Νοεμβρίου 1768 Rydlewo[1]
Θάνατος	12  Μαΐου 1838 Βίλνιους[1]
Τόπος ταφής	Harodniki
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Πολωνίας (1815-1915) Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία Δουκάτο της Βαρσοβίας Ρωσική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Πολωνικά
Σπουδές	Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο Bartłomiej Nowodworski High School Liceum Ogólnokształcące im. Michała Kosmowskiego w Trzemesznie[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	χημικός βιολόγος συγγραφέας φιλόσοφος ιατρός[3]
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Βίλνιους
Οικογένεια
Τέκνα	Józef Konstanty Śniadecki Ludwika Sniadecka Zofia Sniadecka
Αδέλφια	Γιαν Σνιαντέτσκι
Οικογένεια	Śniadeccy herbu Leliwa
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γέντζεϊ Σνιαντέτσκι (πολωνικά: Jędrzej Śniadecki, λιθουανικά: Andrius Sniadeckis) (30 Νοεμβρίου 1768 - 11 Μαΐου 1838^[4]) ήταν Πολωνός συγγραφέας, ιατρός, χημικός, βιολόγος και φιλόσοφος. Τα επιτεύγματά του περιλαμβάνουν το να είναι το πρώτο άτομο που συνέδεσε τη ραχίτιδα με την έλλειψη ηλιακού φωτός. Δημιούργησε επίσης τη σύγχρονη πολωνική ορολογία στον τομέα της χημείας.^[4][5][6]

Ζωή και έργο

Ο Σνιαντέτσκι σε γραμματόσημο του 2018 της Λιθουανίας

Ο Σνιαντέτσκι γεννήθηκε στο Ζνιν (στη Μεγάλη Πολωνία) της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Αφού ολοκλήρωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές στο Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο στην Κρακοβία, διέμεινε για κάποιο διάστημα στην Ιταλία και τη Σκωτία. Το 1797, διορίστηκε Πρόεδρος της Χημείας στην Ιατρική Σχολή στο Κεντρικό Σχολείο στη Βίλνιους (Βίλνο, Βίλνα),^[4] οποίο το 1803 μετονομάστηκε σε Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο της Βίλνιους. Ένας από τους μαθητές του ήταν ο Ιγκνάτσι Ντομέικο. Ο Σνιαντέτσκι ήταν επίσης ένας από τους κύριους οργανωτές και επικεφαλής της πρόσφατα δημιουργούμενης Ιατρικής-Χειρουργικής Ακαδημίας του Βίλνο. Το 1806-1836 ήταν επικεφαλής της τοπικής Ιατρικής Επιστημονικής Εταιρείας, μιας από τις κορυφαίες επιστημονικές εταιρείες στην περιοχή.

Το πιο σημαντικό βιβλίο του Σνιαντέτσκι ήταν το Początki chemii (Απαρχές της χημείας), το πρώτο εγχειρίδιο χημείας στην πολωνική γλώσσα, που ετοιμάστηκε για την Επιτροπή Εθνικής Παιδείας. Θεωρήθηκε ένα από τα καλύτερα πολωνικά επιστημονικά εγχειρίδια της εποχής και χρησιμοποιήθηκε στα πολωνικά πανεπιστήμια μέχρι τη δεκαετία του 1930. Ο Σνιαντέτσκι ήταν επίσης γνωστός ως συγγραφέας λιγότερο σοβαρών έργων. Συνίδρυσε την Towarzystwo Szubrawców (Εταιρεία του Σουμπράβτσουφ), συνέβαλε εβδομαδιαίως με σατιρικά άρθρα στο Wiadomości Brukowe (Νέα του Πεζοδρομίου). Έγραψε επίσης άφθονα στο Wiadomości Wileńskie (Νέα του Βίλνιους), τη μεγαλύτερη και πιο διάσημη καθημερινή εφημερίδα στο Βίλνιους.

Το 1807, ο Σνιαντέτσκι ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε ένα νέο μέταλλο στον λευκόχρυσο και το ονόμασε «vestium». Τρία χρόνια αργότερα, η Ακαδημία της Γαλλίας δημοσίευσε ένα σημείωμα που έλεγε ότι το πείραμα δεν μπορούσε να αναπαραχθεί. Αποθαρρυμένος από αυτό, ο Σνιαντέτσκι απέρριψε όλους τους ισχυρισμούς του και δεν μίλησε πια για το vestium. Παρ΄ όλα αυτά, υπήρξαν εικασίες ότι αυτό το νέο στοιχείο ήταν το ρουθήνιο, που βρέθηκε 37 χρόνια αργότερα από τον Καρλ Ερνστ Κλάους. Ωστόσο, δεν γίνονται αποδεκτές από τις σύγχρονες πηγές.^[7]

Ο Γέντζεϊ ήταν αδελφός του Γιαν Σνιαντέτσκι και πατέρας της Λουντβίκα Σνιαντέτσκα. Πέθανε στο Βίλνιους και θάφτηκε στο κοιμητήριο Χοροντνίκι στην περιοχή Ασμίανι της Λευκορωσίας.

Παραπομπές

1. psb.615.5.
2. Ανακτήθηκε στις 18  Οκτωβρίου 2022.
3. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
4. «Śniadecki Jędrzej - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy». encyklopedia.pwn.pl (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
5. Wicha, Jerzy (2012). «Droga pod słońce. Wczesna historia witaminy D». Wiadomości Chemiczne 66: 671–696. https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-article-BUS8-0026-0046. 
6. Wu-Wong, J. Ruth, επιμ. (2012). Why Does Vitamin d Matter?. Bentham Science Publishers. σελ. 26. ISBN 978-1608055111. 
7. Marshall, James L.; Marshall, Virginia R. (2010). «Reinvestigating vestium, one of the spurious platinum metals». Bulletin for the History of Chemistry 35 (1): 33–39. ISSN 1053-4385. http://www.scs.illinois.edu/~mainzv/HIST/bulletin_open_access/v35-1/v35-1%20p33-39.pdf. 

Περαιτέρω ανάγνωση

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γέντζεϊ Σνιαντέτσκι

• «Andrius Sniadeckis». 
• Zacharewicz, Witold (1975). Jędrzej Śniadecki: his life and scientific work. 
• Thomas, Joseph (30 Μαρτίου 2010). The Universal Dictionary of Biography and Mythology, Vol. IV (in Four Volumes): Pro – Zyp. ISBN 978-1-61640-075-0. 
• Sokol, Stanley S· Mrotek Kissane, Sharon F (1992). The Polish biographical dictionary: profiles of nearly 900 Poles who have made lasting contributions to world civilization. Bolchazy-Carducci Publishers. σελ. 375. ISBN 978-0-86516-245-7. 
• Bilski R (Οκτώβριος 1964). «Jedrzej Sniadecki (1768-1838) Pioneer of Modern Resuscitation» (στα πολωνικά). Polski Tygodnik Lekarski (Βαρσοβία: 1960) 19: 1659–1661. PMID 14317116. 
• Mozołowski, W. (1939). «Jedrzej Sniadecki (1768—1838) on the Cure of Rickets». Nature 143 (3612): 121. doi:10.1038/143121a0. Bibcode: 1939Natur.143Q.121M. 
• Mietkiewski E (1987). «Jedrzej Sniadecki, 1768-1838». Acta Physiologica Polonica 38 (2): 52–65. PMID 3314346. 
• Skrobacki A, Kikta T (1980). «[Jerrzej Sniadecki (1768–1838), Polish physician and chemist]» (στα γερμανικά). Zeitschrift für die Gesamte Hygiene und Ihre Grenzgebiete 26 (1): 67–69. PMID 6998151.