Γαμετογένεση ονομάζεται η παραγωγή απλοειδών γεννητικών κυττάρων (γαμετών), δηλαδή ωαρίων και σπερματοζωαρίων σε οργανισμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά. Οι γαμέτες παράγονται από αρχέγονα γεννητικά κύτταρα τα οποία δημιουργούνται κατά την δεύτερη εβδομάδα ανάπτυξης του εμβρύου στην επιβλάστη, και μετακινούνται τις επόμενες δύο εβδομάδες προς τον λεκιθικό ασκό. Κατά την τέταρτη εβδομάδα, τα αρχέγονα αυτά κύτταρα επιστρέφουν στο σώμα του αναπτυσσόμενου εμβρύου για να καταλήξουν στις γονάδες (ωοθήκη ή όρχεις). Με μιτωτικές διαιρέσεις αυξάνουν τον αριθμό τους ενώ μετατρέπονται σε γαμέτες μέσω της διαδικασίας της γαμετογένεσης η οποία περιλαμβάνει την διαδικασία της μείωσης και της κυτταρικής διαφοροποίησης.
Η διαδικασία του σχηματισμού των ωαρίων ονομάζεται ωογένεση. Η ωρίμανση των ωαρίων ξεκινά πριν την γέννηση του θηλυκού ατόμου, ενώ είναι ακόμη έμβρυο. Με την επιστροφή των αρχέγονων γεννητικών κυττάρων στην θηλυκή γονάδα (ωοθήκη) κατά την 4η εβδομάδα κύησης, τα κύτταρα αυτά ξεκινούν μιτωτικές διαιρέσεις και μετατρέπονται σε πρωτοταγή ωοκύτταρα (primary oocytes). O αριθμός των πρωτοταγών ωοκυττάρων θα αυξηθεί σε 7 εκατομμύρια κύτταρα κατά τον 4ο μήνα και θα μειωθεί στα 1-2 εκατομμύρια κατά την γέννηση. Αρκετά από αυτά τα ωογόνια θα εισέλθουν στην μείωση Ι, όμως θα σταματήσουν κατά το στάδιο της πρόφασης Ι. Στον άνθρωπο η παραγωγή ωοκυττάρων ολοκληρώνεται στον έβδομο μήνα της κύησης και τα πρωτοταγή ωοκύτταρα παραμένουν σε αδράνεια μέχρι την εφηβεία.[1] Μετά το πέρας της εφηβείας, θα ολοκληρωθεί η πρώτη μειωτική διαίρεση και θα σχηματιστούν δευτεροταγή ωοκύτταρα (secondary oocytes). Το ωοκύτταρο ονομάζεται πρωτοταγές ωοκύτταρο μέχρι την ολοκλήρωση της πρώτης μειωτικής διαίρεσής του και δευτερογενές ωοκύτταρο μέχρι την ολοκλήρωση της δεύτερης μειωτικής διαίρεσής του. H δεύτερη μειωτική διαίρεση θα ξεκινήσει μετά την ρήξη του ωοθυλακίου αλλά θα σταματήσει στο στάδιο της μετάφασης ΙΙ και θα ολοκληρωθεί μόνο εάν διεισδύσει ένα σπερματοζωάριο σε μια πιθανή γονιμοποίηση.[2]
Η σπερματογένεση ξεκινά στην εφηβεία, στα σπερματικά σωληνάρια του όρχι. Τα μιτωτικά γαμετικά κύτταρα του όρχεως ονομάζονται σπερματογόνια.[3] Μετά την ήβη, τα διάμεσα κύτταρα διεγείρουν τα σπερματογόνια για να πολλαπλασιαστούν, και ορισμένα από αυτά γίνονται πρωτοταγή σπερματοκύτταρα ύστερα από την τελευταία μιτωτική διαίρεση. Αυτά θα υποστούν την πρώτη μειωτική διαίρεση για να γίνουν δευτεροταγή σπερματοκύτταρα και μετά και την δεύτερη μειωτική διαίρεση θα γίνουν απλοειδείς σπερματίδες, οι οποίες θα ωριμάσουν και θα διαφοροποιηθούν σε σπερματοζωάρια.[4]
|harv= ignored (βοήθεια)