Γαριζίν ή Γερεζίν είναι βουνό της Παλαιστίνης με υψόμετρο 881 μέτρα και βρίσκεται στην Δυτική Όχθη νότια της πόλης Ναμπλούς (της βιβλικής πόλης Συχέμ) [1].
Το όρος Γαριζίν βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βόρεια της Ιερουσαλήμ στην αρχαία επαρχία της Σαμάρειας. Μαζί με το δίδυμο όρος Εβάλ σχηματίζουν μια κοιλάδα από την οποία διέρχονται οι κύριοι οδοί της περιοχής. Η θέση του αποτελεί κομβικό και στρατηγικό σημείο της επαρχίας, γεγονός που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Συγκεκριμένα όταν οι ισραηλίτες έκαναν την πρώτη είσοδο τους στην γη Χαναάν έλαβαν εντολή από τον Μωυσή κάποιοι εξ αυτών να ανέβουν στο όρος Γαριζίν και τελετουργικά να απαγγείλουν ευλογίες προς τον λαό του Ισραήλ. [Σημ 1]
Στο έργο του Ιουδαϊκός Πόλεμος/Βιβλίο Γ,307.Συγκεκριμένα μετά την Βαβυλωνιακή αιχμαλωσία στα μέσα περίπου του 5 π.Χ αιώνα οι Σαμαρείτες έστησαν έναν ναό πάνω στο όρος Γαριζείν υποστηρίζοντας ότι εκεί ήταν η πραγματική θέση του ναού του Θεού και όχι στην Ιερουσαλήμ, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο το βουνό ιερό τόπο[Σημ 4].
Στο έργο του Ιουδαϊκή αρχαιολογία/Βιβλίο ΙΓ, 255-256. Αποτέλεσμα του γεγονότος ήταν να ξεκινήσουν οι Σαμαρείτες πολεμικές αψιμαχίες με τους Ισραηλίτες. Τον 2ο π.Χ αιώνα ο βασιλιάς του Ισραήλ Ιωάννης Υρκανός κατορθώνει να υποτάξει τους Σαμαρείτες και να καταστρέψει τον ναό εκ θεμελίων [Σημ 5].
Ερείπια αρχαίου οινοποιείου ελληνιστικής περιόδου, πάνω στο όρος Γαριζίν
Με την υποδούλωση του Ισραήλ στους Ρωμαίους η Σαμαρειτική θρησκεία άρχισε να αναβιώνει. Ήταν κάτι προσωρινό γιατί οι Ρωμαίοι κατέστρεψαν τον ναό και στα ερείπια της βιβλικής Συχέμ που βρίσκονταν στους πρόποδες του βουνού ίδρυσαν την ρωμαϊκή πόλη «Φλάβια Νεάπολη». Μετά την καθιέρωση του χριστιανισμού (313 μ.Χ) ξανάρχισε η θρησκευτική αναγέννηση με την ταυτόχρονη εδραίωση της Σαμαρειτικής κοινωνίας στο όρος Γερεζίν.
Στα τέλη του 5ου μ.Χ αιώνα ο αυτοκράτορας του ΒυζαντίουΖήνων έκτισε πάνω στο όρος μια εκκλησία προς τιμήν της Παναγίας. Τις εργασίες τις συνέχισε και ο Ιουστινιανός Α´ ο οποίος κατασκεύασε αμυντικούς πύργους για να προφυλάξει το μοναστήρι από τις Σαμαρειτικές εξεγέρσεις . Αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή του ναού των Σαμαρειτών στο όρος καθώς και η έναρξη της παρακμής της θρησκευτικής τους κοινότητας[2].
Οι αρχαιολογικές έρευνες πάνω στο όρος έχουν αναδείξει σε μια έκταση 10 στρεμμάτων εκτός των άλλων ευρημάτων, τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας καθώς και ερείπια από περιφραγμένο οικισμό ελληνιστικής περιόδου.
Κάθε Πάσχα η ολιγάριθμη πλέον κοινότητα των Σαμαρειτών ανέρχεται στο όρος και πραγματοποιεί εκεί την Πασχαλινή θυσία , έθιμο που προσελκύει πολλούς προσκυνητές[3].