Γενική εξέταση αίματος

Γενική εξέταση αίματος
Απεικόνιση της γενικής εξέτασης αίματος και των διαφορικών μετρήσεων.
ΕιδικότηταΑιματολογία
Ταξινόμηση
MedlinePlus003642
MeSHD001772

Η γενική εξέταση αίματος (αγγλ. complete/full blood count) είναι ένα σύνολο ιατρικών εργαστηριακών εξετάσεων που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα κύτταρα στο αίμα ενός ατόμου. Η εξέταση αυτή υποδεικνύει τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων, των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων, τη συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης και τον αιματοκρίτη. Υποδεικνύει επίσης τον μέσο όγκο των ερυθρών αιμοσφαιρίων (MCV), που είναι το μέσο μέγεθος και η περιεκτικότητα σε αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Επίσης μπορεί να συμπεριληφθεί η διαφορική μέτρηση των λευκών αιμοσφαιρίων (λευκοκυτταρικός τύπος), όπως επίσης μετρήσεις χημικών ουσιών και άλλων ουσιών μέσα στο αίμα.[1]

Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται συχνά ως μέρος μιας ιατρικής αξιολόγησης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της υγείας ή τη διάγνωση ασθενειών. Χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό ενός ευρέος φάσματος διαταραχών, όπως η αναιμία, η λοίμωξη και η λευχαιμία.[2] Τα αποτελέσματα ερμηνεύονται συγκρίνοντάς τα με εύρη αναφοράς, τα οποία ποικίλλουν ανάλογα με το φύλο και την ηλικία. Καταστάσεις όπως η αναιμία και η θρομβοπενία καθορίζονται από μη φυσιολογικά αποτελέσματα εξετάσεων. Οι δείκτες ερυθρών αιμοσφαιρίων μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την αιτία της αναιμίας ενός ατόμου, όπως έλλειψη σιδήρου και ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, και τα αποτελέσματα σχετικά με τον τύπο των λευκών αιμοσφαιρίων μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση ιογενών, βακτηριακών και παρασιτικών λοιμώξεων και διαταραχών του αίματος, όπως η λευχαιμία. Στην περίπτωση που υπάρχουν αποτελέσματα που βρίσκονται εκτός του εύρους αναφοράς δεν απαιτούν όλες την ιατρική παρέμβαση.[1][3]

Η εξέταση εκτελείται χρησιμοποιώντας βασικό εργαστηριακό εξοπλισμό ή έναν αυτόματο αιματολογικό αναλυτή, ο οποίος μετρά τα κύτταρα και συλλέγει πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος και τη δομή τους.[4] Η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης μετράται και οι δείκτες ερυθρών αιμοσφαιρίων υπολογίζονται από μετρήσεις ερυθρών αιμοσφαιρίων και αιμοσφαιρίνης. Οι χειροκίνητες δοκιμές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανεξάρτητη επιβεβαίωση μη φυσιολογικών αποτελεσμάτων. Περίπου το 10-25% των δειγμάτων απαιτούν τη χειροκίνητη εξέταση επιχρίσματος περιφερικού αίματος,[5] στην οποία το αίμα χρωματίζεται και εξετάζεται κάτω από ένα μικροσκόπιο για να επαληθευτεί ότι τα αποτελέσματα του αναλυτή είναι συνεπή με την εμφάνιση των κυττάρων και για την αναζήτηση ανωμαλιών. Ο αιματοκρίτης μπορεί να προσδιοριστεί χειροκίνητα με φυγοκέντριση του δείγματος και μέτρηση της αναλογίας των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σε εργαστήρια χωρίς πρόσβαση σε αυτοματοποιημένα όργανα, τα κύτταρα αίματος υπολογίζονται κάτω από το μικροσκόπιο χρησιμοποιώντας αιμοκυτταρόμετρο.[6]

Σκοπός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα κύτταρα και τα αιμοπετάλια στο ανθρώπινο αίμα. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο κυριαρχούν και προκαλούν το χρώμα του αίματος. Τα λευκά αιμοσφαίρια αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα αιμοπετάλια χρειάζονται για να σχηματίσουν θρόμβους, οι οποίοι αποτρέπουν την υπερβολική αιμορραγία.
Αυτόματος αιματολογικός αναλυτής Sysmex XT-4000i.

Το αίμα αποτελείται από ένα υγρό τμήμα, που ονομάζεται πλάσμα, και ένα κυτταρικό τμήμα που περιέχει ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.[7] Η γενική εξέταση αίματος αξιολογεί τα τρία κυτταρικά συστατικά του αίματος. Ορισμένες διαταραχές, όπως η αναιμία ή η θρομβοκυτταροπενία, καθορίζονται από σημαντικές αυξήσεις ή μειώσεις στον αριθμό των αιμοσφαιρίων.[8] Προβλήματα σε πολλά συστήματα οργάνων μπορούν να επηρεάσουν το αίμα, επομένως τα αποτελέσματα της εξέτασης αυτής είναι χρήσιμα για τη διερεύνηση ενός ευρέος φάσματος καταστάσεων. Λόγω του όγκου των πληροφοριών που παρέχει, η γενική εξέταση αίματος είναι μία από τις πιο συχνά πραγματοποιούμενες ιατρικές εργαστηριακές εξετάσεις.[9]


Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται συχνά για τον έλεγχο ασθενειών στο πλαίσιο ιατρικής αξιολόγησης.[10] Απαιτείται επίσης όταν ένας πάροχος υγειονομικής περίθαλψης υποψιάζεται ότι ένα άτομο έχει μια ασθένεια που επηρεάζει τα κύτταρα του αίματος, όπως μια λοίμωξη, μια αιμορραγική διαταραχή ή κάποιος καρκίνος. Άτομα που έχουν διαγνωστεί με διαταραχές που μπορεί να προκαλέσουν μη φυσιολογικά αποτελέσματα εξέτασης ή που λαμβάνουν θεραπείες που μπορούν να επηρεάσουν τον αριθμό των αιμοσφαιρίων μπορεί να κάνουν τακτική εξέταση για την παρακολούθηση της υγείας τους,[10][11] και η οποία πραγματοποιείται συχνά κάθε μέρα για τα άτομα που νοσηλεύονται.[12] Τα αποτελέσματα μπορεί να υποδηλώνουν την ανάγκη μετάγγισης αίματος ή αιμοπεταλίων.[13]

Η γενική εξέταση αίματος έχει συγκεκριμένες εφαρμογές σε πολλές ιατρικές ειδικότητες. Πραγματοποιείται συχνά προτού ένα άτομο υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για να εντοπίσει την αναιμία, να διασφαλίσει ότι τα επίπεδα των αιμοπεταλίων είναι επαρκή για να ελέγχουν τη μόλυνση,[12][14] καθώς και μετά τη χειρουργική επέμβαση, ώστε να μπορεί να παρακολουθείται η απώλεια αίματος. Σε έκτακτες καταστάσεις, η γενική εξέταση αίματος χρησιμοποιείται για τη διερεύνηση πολλών συμπτωμάτων, όπως πυρετός, κοιλιακός πόνος και δύσπνοια,[15] και για την εκτίμηση της αιμορραγίας και του τραύματος.[15][16] Οι μετρήσεις αίματος παρακολουθούνται στενά σε άτομα που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία για καρκίνο, επειδή αυτές οι θεραπείες καταστέλλουν την παραγωγή κυττάρων αίματος στο μυελό των οστών και μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων, αιμοπεταλίων και αιμοσφαιρίνης.[17] Η τακτική γενική εξέταση αίματος είναι απαραίτητη για άτομα που παίρνουν κάποια ψυχιατρικά φάρμακα, όπως η κλοζαπίνη και η καρβαμαζεπίνη, τα οποία σε σπάνιες περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων (ακοκκιοκυττάρωση) που είναι απειλητική για τη ζωή.[18] Επειδή η αναιμία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στη μητέρα και στο μωρό της, η γενική εξέταση αίματος αποτελεί μέρος της προγεννητικής φροντίδας.[19] Σε νεογέννητα μωρά, μπορεί να χρειαστεί η γενική εξέταση αίματος για τη διερεύνηση του νεογνικού ίκτερου ή για τον υπολογισμό του αριθμού των ανώριμων κυττάρων στη διαφορική μέτρηση των λευκών αιμοσφαιρίων, η οποία μπορεί να αποτελεί ένδειξη σήψης.[20][21]

Παράδειγμα γενικής εξέτασης αίματος στην μικροκυτταρική αναιμία
Ανάλυση Αποτέλεσμα Φυσιολογικό εύρος
Ερυθρά αιμοσφαίρια (RBC) 5.5 x 1012/L 4.5–5.7
Λευκά αιμοσφαίρια (WBC) 9.8 x 109/L 4.0–10.0
Αιμοσφαιρίνη (HGB) 123 g/L 133–167
Αιματοκρίτης (HCT) 0.42 0.35–0.53
Μέσος όγκος ερυθρών αιμοσφαιρίων (MCV) 76 fL 77–98
Μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης (MCH) 22.4 pg 26–33
Μέση πυκνότητα αιμοσφαιρίνης (MCHC) 293 g/L 330–370
Εύρος κατανομής μεγέθους ερυθρών αιμοσφαιρίων (RDW) 14.5% 10.3–15.3
Ένα παράδειγμα αποτελεσμάτων γενικής εξέτασης αίματος που δείχνει χαμηλή αιμοσφαιρίνη, μέσο όγκο ερυθρών αιμοσφαιρίων (MCV), μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης (MCH) και μέση πυκνότητα αιμοσφαιρίνης (MCHC). Το άτομο αυτό είναι αναιμικό. Η αιτία θα μπορούσε να είναι έλλειψη σιδήρου ή αιμοσφαιρινοπάθεια.

Η γενική εξέταση αίματος είναι ένα βασικό εργαλείο αιματολογίας, το οποίο είναι η μελέτη της αιτίας, της πρόγνωσης, της θεραπείας και της πρόληψης ασθενειών που σχετίζονται με το αίμα. Τα αποτελέσματα της γενικής εξέτασης αίματος και των επιχρισμάτων αντικατοπτρίζουν τη λειτουργία του αιματοποιητικού συστήματος - των οργάνων και των ιστών που εμπλέκονται στην παραγωγή και ανάπτυξη των αιμοσφαιρίων, ιδιαίτερα του μυελού των οστών.[20][22] Για παράδειγμα, ένας χαμηλός αριθμός και των τριών τύπων κυττάρων (πανκυτταροπενία) μπορεί να υποδηλώνει ότι η παραγωγή κυττάρων αίματος επηρεάζεται από μια διαταραχή του μυελού και ότι η εξέταση του μυελού των οστών μπορεί να διερευνήσει περαιτέρω την αιτία.[22] Μη φυσιολογικά κύτταρα στο επίχρισμα αίματος μπορεί να υποδηλώνουν οξεία λευχαιμία ή λέμφωμα, ενώ ένας ασυνήθιστα υψηλός αριθμός ουδετερόφιλων ή λεμφοκυττάρων, σε συνδυασμό με ενδεικτικά συμπτώματα και ευρήματα αίματος, μπορεί να αυξήσει την υποψία για μυελοϋπερπλαστικό νόσημα ή λεμφοϋπερπλαστική διαταραχή. Η εξέταση των αποτελεσμάτων της γενικής εξέτασης αίματος και το επίχρισμα περιφερικού αίματος μπορούν να βοηθήσουν στη διάκριση μεταξύ αιτιών αναιμίας, όπως διατροφικές ανεπάρκειες, διαταραχές μυελού των οστών, επίκτητες αιμολυτικές αναιμίες και κληρονομικές καταστάσεις όπως δρεπανοκυτταρική αναιμία και θαλασσαιμία.[22][23]

Τα εύρη αναφοράς αντιπροσωπεύουν το εύρος των αποτελεσμάτων που βρίσκονται στο 95% των φαινομενικά υγιών ατόμων. Εξ ορισμού, το 5% των αποτελεσμάτων θα βρίσκεται πάντα έξω από αυτό το εύρος, επομένως ορισμένα μη φυσιολογικά αποτελέσματα ενδέχεται να αντικατοπτρίζουν τη φυσική παραλλαγή αντί να υποδηλώνουν ιατρικό ζήτημα.[24] Αυτό είναι ιδιαίτερα πιθανό εάν τέτοια αποτελέσματα βρίσκονται λίγο έξω από το εύρος αναφοράς, εάν είναι συνεπή με τα προηγούμενα αποτελέσματα ή εάν δεν υπάρχουν άλλες σχετικές ανωμαλίες που εμφανίζονται στη γενική εξέταση αίματος.[20] Όταν η εξέταση πραγματοποιείται σε σχετικά υγιή πληθυσμό, ο αριθμός των κλινικά ασήμαντων ανωμαλιών μπορεί να υπερβαίνει τον αριθμό των αποτελεσμάτων που υποδηλώνουν ασθένεια.[25] Για αυτόν τον λόγο, οι επαγγελματικές οργανώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά συνιστούν να μην εφαρμόζεται προεγχειρητική γενική εξέταση αίματος για χειρουργικές επεμβάσεις χαμηλού κινδύνου σε άτομα χωρίς σχετικές ιατρικές παθήσεις.[25][26][27] Τέλος, η επαναλαμβανόμενη λήψη αίματος για αιματολογικές εξετάσεις σε νοσοκομειακούς ασθενείς μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία αναιμίας και μπορεί να χρειαστούν περιττές μεταγγίσεις.[25]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Complete Blood Count (CBC): MedlinePlus Medical Test». medlineplus.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. 
  2. ↑ «Complete blood count (CBC) - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. 
  3. ↑ «Complete blood count (CBC) - Canadian Cancer Society». www.cancer.ca (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. 
  4. ↑ Chhabra, Gaurav (2018/01). «Automated hematology analyzers: Recent trends and applications» (στα αγγλικά). Journal of Laboratory Physicians 10 (01): 015–016. doi:10.4103/JLP.JLP_124_17. ISSN 0974-2727. PMID 29403197. PMC PMC5784285. http://www.thieme-connect.de/DOI/DOI?10.4103/JLP.JLP_124_17. [νεκρός σύνδεσμος]
  5. ↑ «Advantages of Automated Hematology Analyzers». Block Scientific Inc (στα Αγγλικά). 19 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. [νεκρός σύνδεσμος]
  6. ↑ Simon, Henry J.; Simon, Michael W. (2019-06-17). «Complete Blood Count (CBC): Automated versus Manual Differential» (στα αγγλικά). Clinical Pediatrics and Research 3 (1). https://scholars.direct/Articles/pediatrics/cpr-3-011.php?jid=pediatrics. 
  7. ↑ Harmening, Denise (2009). Clinical Hematology and Fundamentals of Hemostasis. F. A. Davis Company. ISBN 978-0-8036-1732-2. 
  8. ↑ «Development, History, and Future of Automated Cell Counters» (στα αγγλικά). Clinics in Laboratory Medicine 35 (1): 1–10. 2015-03-01. doi:10.1016/j.cll.2014.11.003. ISSN 0272-2712. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272271214001139. 
  9. ↑ Leach, M. (2014). «Interpretation of the full blood count in systemic disease--a guide for the physician». The Journal of the Royal College of Physicians of Edinburgh 44 (1): 36–41. doi:10.4997/JRCPE.2014.109. ISSN 2042-8189. PMID 24995446. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24995446/. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Leeuwen, Anne M. Van· Bladh, Mickey L. (15 Μαρτίου 2019). Davis's Comprehensive Manual of Laboratory and Diagnostic Tests with Nursing Implications. F.A. Davis. ISBN 978-0-8036-9448-4. 
  11. ↑ «Complete Blood Count (CBC) - Understand the Test & Your Results». labtestsonline.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Fish, Jonathan D.· Lipton, Jeffrey M. (22 Απριλίου 2016). Lanzkowsky's Manual of Pediatric Hematology and Oncology. Academic Press. ISBN 978-0-12-801674-9. 
  13. ↑ «Choosing Wisely | American Association of Blood Banks». web.archive.org. 24 Σεπτεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  14. ↑ Hartman, Christopher J.· Kavoussi, Louis R. (14 Σεπτεμβρίου 2017). Handbook of Surgical Technique E-Book: A True Surgeon's Guide to Navigating the Operating Room. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-51222-0. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Walls, Ron· Hockberger, Robert (9 Μαρτίου 2017). Rosen's Emergency Medicine - Concepts and Clinical Practice E-Book. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-39016-3. 
  16. ↑ Moore, Ernest E.· Feliciano, David V. (8 Δεκεμβρίου 2017). Trauma, 8th Edition. McGraw Hill Professional. ISBN 978-1-260-12860-4. 
  17. ↑ Lewis, Sharon L.· Dirksen, Shannon Ruff (13 Ιουλίου 2015). Medical-Surgical Nursing - E-Book: Assessment and Management of Clinical Problems, Single Volume. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-29033-3. 
  18. ↑ Wicinski, Michal; Weclewicz, Mateusz M. (2018-01). «Clozapine-induced agranulocytosis/granulocytopenia: mechanisms and monitoring» (στα αγγλικά). Current Opinion in Hematology 25 (1): 22–28. doi:10.1097/MOH.0000000000000391. ISSN 1065-6251. https://journals.lww.com/co-hematology/Abstract/2018/01000/Clozapine_induced.6.aspx. 
  19. ↑ «Prenatal Care: Touching the Future» (στα αγγλικά). Primary Care: Clinics in Office Practice 39 (1): 17–37. 2012-03-01. doi:10.1016/j.pop.2011.11.002. ISSN 0095-4543. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0095454311000893. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Keohane, Elaine M.· Smith, Larry (20 Φεβρουαρίου 2015). Rodak's Hematology: Clinical Principles and Applications. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-23906-6. 
  21. ↑ Schafermeyer, Robert W.· Tenenbein, Milton (22 Σεπτεμβρίου 2018). Strange and Schafermeyer's Pediatric Emergency Medicine, Fifth Edition. McGraw Hill Professional. ISBN 978-1-259-86076-8. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Kaushansky, Kenneth· Lichtman, Marshall A. (23 Δεκεμβρίου 2015). Williams Hematology, 9E. McGraw Hill Professional. ISBN 978-0-07-183301-1. 
  23. ↑ McPherson, Richard A.· Pincus, Matthew R. (5 Απριλίου 2017). Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods E-Book. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-41315-2. 
  24. ↑ Bain, Barbara J.· Bates, Imelda (11 Αυγούστου 2016). Dacie and Lewis Practical Haematology E-Book. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-7020-6925-3. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Rudolf, Joseph· Lewandrowski, Kent (2017). Lewandrowski, Kent, επιμ. Utilization Management in the Clinical Laboratory and Other Ancillary Services. Cham: Springer International Publishing. σελίδες 95–104. ISBN 978-3-319-34199-6. 
  26. ↑ «Recommendations | Routine preoperative tests for elective surgery | Guidance | NICE». www.nice.org.uk. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2021. 
  27. ↑ Kirkham, Kyle R.; Wijeysundera, Duminda N.; Pendrith, Ciara; Ng, Ryan; Tu, Jack V.; Boozary, Andrew S.; Tepper, Joshua; Schull, Michael J. και άλλοι. (2016-04-01). «Preoperative Laboratory Investigations: Rates and Variability Prior to Low-risk Surgical Procedures». Anesthesiology 124 (4): 804–814. doi:10.1097/ALN.0000000000001013. ISSN 0003-3022. https://doi.org/10.1097/ALN.0000000000001013.