Γιαν Άντζεϊ Μόρστιν

Γιαν Αντρντζέι Μόρστυν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Jan Andrzej Morsztyn (Πολωνικά)
Γέννηση
ΘρησκείαΚαθολικισμός
Πολωνοί Αδελφοί
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[1][2]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Λέιντεν
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΚαταρζίνα Γκόρντον
ΤέκναΙζαμπέλα Εσμπιέτα Μόρστυν
Λουνβίκα Μαρία Μόρστυν
ΓονείςAndrzej Morsztyn
ΟικογένειαMorsztyn family
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαDeputy to the Sejm of the Polish–Lithuanian Commonwealth
Μεγάλος Ταμίας του Στέμματος της Πολωνίας (1668–1683)[3]
γραμματέας του βασιλιά στο δικαστήριο της Πολωνίας
Πολωνός εκλογέας
Crown referendary (1658–1668)[4]
d:Q65556215
d:Q65560671 (1647–1658)
d:Q66190046
d:Q66201328
d:Q66201174
d:Q66201053
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γιαν Αντρντζέι Μόρστυν[5][6] (πολωνικά: Jan Andrzej Morsztyn, 1621 - 1693[7]) ήταν Πολωνός ευγενής, κρατικός αξιωματούχος και αξιόλογος[6] ποιητής που άκμασε στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία κατά τον 17ο αιώνα. Θεωρείται ως ο κύριος εκπρόσωπος του λογοτεχνικού ρεύματος του μαρινισμού στη χώρα του[7].

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μόρστυν με την κόρη του.

Ο Μόρστυν γεννήθηκε το 1621 σε οικισμό κοντά στην Κρακοβία και προερχόταν από οικογένεια καλβινιστών ευγενών μακρινής γερμανικής καταγωγής, οι πρόγονοι της οποίας είχαν εγκατασταθεί στην πολωνική επικράτεια κατά τον 14ο αιώνα[8]. Ο ίδιος μεταστράφηκε στον ρωμαιοκαθολικισμό και πραγματοποίησε σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν της σημερινής Ολλανδίας, ενώ κατόπιν ταξίδεψε μαζί με τον αδελφό του σε διάφορα μέρη της Δυτικής Ευρώπης[8].

Με την επιστροφή του στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, ο Μόρστυν προσελήφθη στην υπηρεσία της οικογένειας Λουμπομίρσκι, μέσω της οποίας απέκτησε επαφές και με τη βασιλική αυλή. Επιπλέον, κέρδισε την εύνοια της βασίλισσας Μαρίας Λουίζας Γκοντζάγκα[7][8] με επακόλουθο να καταλάβει διάφορες σημαντικές κρατικές θέσεις (γραμματέας του βασιλιά, θησαυροφύλακας του στέμματος κλπ), αναλαμβάνοντας παράλληλα διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό (όπως στη Σουηδία, τη Γαλλία, την Τρανσυλβανία κ.α.).

Πολιτικά βρισκόταν στη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας και μετά την αλλαγή στην κρατική εξωτερική πολιτική επί βασιλείας Γιαν Σομπιέσκι (όταν η Κοινοπολιτεία συμμάχησε με τους Αψβούργους) εξέφρασε δημόσια την αντίθεσή του. Αργότερα αντιμετώπισε την κατηγορία της προδοσίας από τον Σομπιέσκι (συγκεκριμένα του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για κακοδιαχείριση κρατικού χρήματος και διατήρηση μυστικής αλληλογραφίας) με αποτέλεσμα να καταφύγει στη Γαλλία, όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του, το 1693[8]. Συγγενής του ήταν ο λογοτέχνης και στρατιωτικός Ζμπίγκνιεβ Μόρστυν[9].

Λογοτεχνικό έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μόρστυν αναφέρεται ως σημαντικός και άρτιος - από τεχνικής άποψης - ποιητής[6]. Το έργο του έχει επηρεαστεί σημαντικά από τη δυτική λογοτεχνία της εποχής του, κυρίως από τα έργα του Ιταλού Τζιανμπατίστα Μαρίνο[7][8], ιδρυτή του λογοτεχνικού ρεύματος του μαρινισμού, ενώ ο ίδιος έχει χαρακτηριστεί ως ο «Μαρίνο της Πολωνίας»[7]. Στα έργα του Μόρστυν περιλαμβάνονται οι ποιητικές συλλογές «Μέρες του καύσωνα» (πολωνικά: Kanikuła, 1647) και «Λαούτο» (πολωνικά: Lutnia, 1661)[7][8], καθώς και ένας περιορισμένος αριθμός κειμένων θρησκευτικής θεματολογίας[8], τα οποία αναφέρονται και ως ψευδοθρησκευτικά, ενταγμένα σε ορισμένα μοτίβα του μαρινισμού[10]. Στα κείμενά του εντοπίζεται, ανάμεσα σε άλλα, η κρίση αξιών της ευρωπαϊκής πνευματικής ελίτ της εποχής. Ακόμη, ο Μόρστυν μετέφρασε στα πολωνικά έργα των Τορκουάτο Τάσσο, Πιερ Κορνέιγ (ξεχωρίζει η μετάφραση της τραγικής κωμωδίας «Ο Σιντ»[10]) και Μαρίνο[8].

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12121880z. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ CONOR.SI. 57314659.
  3. ↑ «Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku» (Πολωνικά) Βιβλιοθήκη του Κούρνικ. Κούρνικ. 1992. σελ. 125. ISBN-10 83-85213-04-X.
  4. ↑ «Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku» (Πολωνικά) Βιβλιοθήκη του Κούρνικ. Κούρνικ. 1992. σελ. 142. ISBN-10 83-85213-04-X.
  5. ↑ Καταγράφεται στα ελληνικά ως Ανδρέας Μόρστυν.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη. 20ός (πέμπτη, εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον έκδοση). Αθήναι: Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε. 1964. σελ. 805. ...μεταξύ των οποίων εξέχει ο παθητικός αλλά και από τεχνικής απόψεως σπουδαίος Ανδρέας Μόρστυν 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Mrówcewicz, Krzysztof (2004). «Europeans and Sarmatians – Polish Baroque». Στο: Συλλογικό. Ten centuries of Polish literature. Warsaw: Stowarzyszenie "Pro Cultura Litteraria". σελ. 73-74. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 Kotarski, Edmund. «Jan Andrzej MORSZTYN (Morstin)». literat.ug.edu.pl (στα Αγγλικά). Virtual Library of Polish Literature. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2020. 
  9. ↑ Mrówcewicz (2004). σελ. 76.
  10. ↑ 10,0 10,1 Mrówcewicz (2004). σελ. 75.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη. 20ός τόμος (έκδοσις πέμπτη, εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον). Αθήναι: Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε. 1964.
  • Mrówcewicz, Krzysztof (2004). «Europeans and Sarmatians – Polish Baroque». Στο: Συλλογικό. Ten centuries of Polish literature. Warsaw: Stowarzyszenie "Pro Cultura Litteraria".

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Kotarski, Edmund. «Jan Andrzej MORSZTYN (Morstin)». literat.ug.edu.pl (στα Αγγλικά). Virtual Library of Polish Literature. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2020.