Γιαναλίφ

Το Γιαναλίφ (ταταρικά: jaꞑa əlifba/yaña älifba, jaꞑalif/yañalif, προφέρεται jʌŋɑˈlif, Κυριλλικά: Яңалиф, "νέο αλφάβητο") ήταν το πρώτο λατινικό αλφάβητο που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής εποχής για την ταταρική γλώσσα στη δεκαετία του 1930. Αντικατέστησε την αραβική γραφή Γιάνα ιμλά που βασίζεται στο αραβικό αλφάβητο το 1928 και αντικαταστάθηκε από το Κυριλλικό αλφάβητο το 1939.

Υπήρχαν 33 γράμματα σε Jaꞑalif, ενώ τα φωνήεντα ήταν εννιά. Η απόστροφος χρησιμοποιήθηκε για τον λαρυγγικό φθόγγο (həmzə/hämzä), και ταξινομείται ως γράμμα. Άλλοι χαρακτήρες ήταν επίσης σε χρήση για τα ξένα ονόματα. Η πεζή μορφή του γράμματος Β είναι το ʙ (για την αποφυγή σύγχυσης με το Ь ь), και το κεφαλαίο γράμμα Y μοιάζει με το У. Το γράμμα Ꞑ ꞑ ( ) μοιάζει το N n/ŋ με κατιούσα όπως στα Κυριλλικά γράμματα Щ, Җ, Ң. Το 33ο γράμμα (παρόμοιο με το Ƅ της γλώσσας Ζουάνγκ) δεν εκπροσωπείται στο Unicode, αλλά το σχήμα του είναι ολόιδιο με το κυριλλικό μαλακό σημείο (Ь). Το κεφαλαίο Ə επίσης μοιάζει με το ρωσικό Э σε ορισμένες γραμματοσειρές. Ακολουθεί ένας κατάλογος των γραμμάτων:

Γιαναλίφ (1928–1940)

Αριθμός	χαρακτήρας	Έκδοση Γιάνα ιμλά των αραβικών	μια έκδοση του σύγχρονου Λατινικού Ταταρικού αλφάβητου	μια έκδοση του σύγχρονου Κυριλλικού Ταταρικού αλφάβητου
1	A a	ىا	A a	А а
2	B ʙ	ﺏ	B b	Б б
3	C c	ﺝ	Ç ç	Ч ч
4	Ç ç	ﭺ	C c	Җ җ
5	D d	ﺩ	D d	Д д
6	E e	ئە	E e	Е е (э)
7	Ə ə	ئا	Ä ä	Ә ә
8	F f	ﻑ	F f	Ф ф
9	G g	ﮒ	G g	Г г (гь)
10	Ƣ ƣ	ﻉ	Ğ ğ	Г г (гъ)
11	H h	ﻩ	H h	Һ һ
12	I i	ﺋﻴ	İ i	И и
13	J j	ي	Y y	Й й
14	K k	ﮎ	K k	К к (кь)
15	L l	ﻝ	L l	Л л
16	M m	ﻡ	M m	М м
17	N n	ﻥ	N n	Н н
18	Ꞑ ꞑ	ﯓ	Ñ ñ	Ң ң
19	O o	ىو	O o	О о
20	Ɵ ɵ	ئو	Ö ö	Ө ө
21	P p	ﭖ	P p	П п
22	Q q	ﻕ	Q q	К к (къ)
23	R r	ﺭ	R r	Р р
24	S s	ﺱ	S s	С с
25	Ş ş	ﺵ	Ş ş	Ш ш
26	T t	ﺕ	T t	Т т
27	U u	ىۇ	U u	У у
28	V v	ۋ	W w	В в (в, у)
29	X x	ﺡ	X x	Х х
30	У y	ئۇ	Ü ü	Ү ү
31	Z z	ﺯ	Z z	З з
32	Ƶ ƶ	ﮊ	J j	Ж ж
33	Ь ь	ى	I ı	Ы ы
(34.1)	'	ء	'	ъ, ь, э
(34.2)	Ьj	ىي	(Í í)	ый

Ιστορία

Η Ταταρική λατινική γραφή με το αραβικό αλφάβητο, το 1927

Το Codex Cumanicus είναι το πρωιμότερο παράδειγμα γραφής στη λατινική γλώσσα από τη γλώσσα Κιπτσάκ, ειδικά στη γλώσσα Κουμάν η οποία είναι ο βασικός πρόγονος της σύγχρονης ταταρικής γλώσσας. Αυτά τα γράμματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τις καθολικές προσευχές μεταξύ των Καθολικών μέσα στη Χρυσή Ορδή. Παρ'όλα αυτά, η κουλτούρα των Καθολικών Ορδιανών εξαφανίστηκε και αυτό το αλφάβητο χάθηκε. 

Για αιώνες η ταταρική γλώσσα, καθώς και άλλες Τουρκικές γλώσσες, χρησιμοποιούσαν ένα τροποποιημένο αραβικό αλφάβητο, το Ισκέ ιμλά. Το αλφάβητο ήταν μακριά από το τέλειο, τόσο τεχνικά όσο και λογικά (διαφορετική αρχή, μέση, τέλος και αυτόνομες μορφές, χωρίς σύμβολα για τα βραχέα φωνήεντα). Γι΄αυτό, οι τούρκοι διανοούμενοι άρχισαν να χρησιμοποιούν το λατινικό ή το Κυριλλικό αλφάβητο. Οι πρώτες προσπάθειες εμφανίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα, από τους Αζέρους.^[1] Την ίδια περίοδο ο ρώσος ιεραπόστολος Ιλμίνσκι, μαζί με τους οπαδούς, εφύηρε ένα τροποποιημένο ρωσικό αλφάβητο για όλους τους λαούς του Ιντέλ-Ουράλ. Παρ΄όλα αυτά, το σύγχρονο αλφάβητο χρησιμοποιεί άλλα σύμβολα: (Ә αντί για το Ӓ, Ө αντί για το Ӧ, Ү αντί για το Ӱ, Җ αντί για το Ж, Ң αντί για το Ҥ), ενώ οι αρχές του σύγχρονου κυριλλικού ταταρικού αλφάβητου επινοήθηκαν αργότερα. Αλλά το αλφάβητο του Ιλμίσκι χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό της Χριστιανοποίησης και οι Μουσουλμάνοι Τάταροι δεν χρησιμοποίησαν το αλφάβητο. Το αλφάβητο του Ιλμίνσκι χρησιμοποιείται ακόμα μεταξύ των Τάταρων Κεράσεν. Είναι ενδιαφέρον, ότι αυτό το αλφάβητο εξακολουθεί να χρησιμοποιεί την προεπαναστατική ρωσική ορθογραφία των ορθόδοξων ονομάτων, χρησιμοποιώντας το Φίτα και του Ουκρανικό Ι. 

Το 1908-1909 ο Τάταρος ποιητής Σάγκιτ Ράμιεφ ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο στα έργα του. Πρόσφερε τη χρήση των ακόλουθων δίγραφων: ea για το ä, eu για το ü, eo για το ö και το ei για το ı. Αλλά οι Αραβιστές απέρριψαν το έργο του. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 οι Αζέροι επινόησαν το δικό τους λατινικό αλφάβητο, αλλά οι σχολαστικοί στο Ταταρστάν προτίμησαν τη μεταρρύθμιση του Ισκέ ιμλά. Το απλοποιημένο Ισκέ ιμλά, γνωστό ως Γιάνα ιμλά, χρησιμοποιήθηκε από το 1920 έως το 1927.

Αλλά ο Εκλατινισμός εγκρίθηκε από τους Σοβιετικούς αξιωματούχους και η Κεντρική Επιτροπή για ένα Νέο Αλφάβητο ιδρύθηκε στη Μόσχα. Το πρώτο έργο του Ταταρικό-Μπασκιρικό λατινικό αλφάβητο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Eşçe (Ο Εργαζόμενος) το 1924. Η προφορά του αλφαβήτου ήταν παρόμοια με την αγγλική, σε αντίθεση με τα ακόλουθα. Συγκεκριμένα, οι Μπασκιρικοί ήχοι γραφόντουσαν με δίγραφα. Ωστόσο, αυτό το αλφάβητο απορρίφθηκε.

Το 1926 το Συνέδριο των Τουρκολόγων στο Μπακού πρότειναν την αλλαγή όλων των Τουρκικών γλωσσών στη λατινική γραφή. Τον Απρίλιο του 1926 η κοινωνία Jaꞑa tatar əlifʙasь/Yaña tatar älifbası/Яңа татар әлифбасы (Νέο Ταταρικό αλφάβητο) άρχισε τις εργασίες της στο Καζάν.^[2]

Στις 3 Ιουλίου 1927, οι αξιωματούχοι του Ταταρστάν ανακήρυξαν το Γιαναλίφ ως το επίσημο αλφάβητο της ταταρικής γλώσσα, αντικαθιστώντας τη γραφή Γιάνγκα ιμλά. Η πρώτη παραλλαγή του Γιαναλίφ (οξείες-Γιαναλίφ) φαίνεται στο δεύτερο πίνακα που ακολουθεί. Δεν υπήρχαν ξεχωριστά γράμματα για το K και Q (τα δύο γράμματα αντιπροσωπεύονταν από το K) και G και Ğ (τα δύο γράμματα αντιπροσωπεύονταν από το G), V και W (τα δύο γράμματα αντιπροσωπεύονταν από το W). Το Ş (sh) έμοιαζε με το Κυριλλικό γράμμα Ш (she). Το C και Ç μεταφέρθηκαν στην τελική έκδοση του Jaꞑalif. Αυτά τα γράμματα χρησιμοποιούνται στο σύγχρονο Ταταρικό λατινικό αλφάβητο.

Το 1928, το Γιαναλίφ έλαβε την τελική του μορφή (βλ. πρώτο πίνακα παραπάνω) και ήταν σε ενεργή χρήση για 12 χρόνια. Ορισμένες πηγές ισχυρίζονται ότι αυτό το αλφάβητο είχε 34 γράμματα, αλλά το τελευταίο ήταν το διγράφημα Ьj, που χρησιμοποιείται για τον αντίστοιχο ταταρικό δίφθογγο.Μια άλλη πηγή αναφέρει ότι το 34ο γράμμα ήταν μια απόστροφος. Επίσης, άλλες πηγές δείχνουν μια άλλη ταξινόμηση του αλφαβήτου, με το γράμμα Ə να ακολουθεί το A, και το Ь να ακολουθεί το Ε.

Μετά την εισαγωγή του Γιαναλίφ, τα περισσότερα βιβλία που εκτυπώθηκαν στην αραβική γραφή αποσύρθηκαν από τις βιβλιοθήκες.

Το Γιαναλίφ όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εστσέ

Το αλφάβητο της 18ης Ιουλίου 1924, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Εστσέ

Αριθμός	Χαρακτήρας	τελική έκδοση του Γιαναλίφ	Σύγχρονο ταταρικό λατινικό αλφάβητο και εκλατινοποίηση της Μπασκιρικής γλώσσας	Σύγχρονο Ταταρικό λατινικό αλφάβητο + τμήματα του Μπασκιρικού	Σημειώσεις
1	A a	A a	A a	А а
2	B b	B ʙ	B b	Б б	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
3	C c	C c	Ç ç	Ч ч	όπως στο Γιαναλίφ
4	Ç ç	Ş ş	Ş ş	Ш ш	μοναδική παραλλαγή
5	D d	D d	D d	Д д
6	Dh dh	Đ đ	Ź ź	Ҙ ҙ	όπως στη σημερινή μεταγραφή των Μπασκιρικών
7	E e	Ə ə	Ä ä	Ә ә	όπως στη μεταγραφή Τουρκικού στυλ
8	F f	F f	F f	Ф ф
9	G g	G g	G g	Г г (гь)
10	Ĝ ĝ	Ҿ ҿ	Ğ ğ	Г г (гъ)	παρόμοιο με το σύγχρονο αλφάβητο
11	H h	H h	H h	Һ һ
12	I i	I i	İ i	И и	όπως στο Γιαναλίφ
13	J j	Ç ç	C c	Җ җ	όπως στη μεταγραφή Αγγλικού στυλ
14	K k	K k	K k	К к (кь)
15	L l	L l	L l	Л л
16	M m	M m	M m	М м
17	N n	N n	N n	Н н
18	Ꞑ ꞑ	Ꞑ ꞑ	Ñ ñ	Ң ң	όπως στο Γιαναλίφ
19	O o	O o	O o	О о
20	Ö ö	Ɵ ɵ	Ö ö	Ө ө	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
21	P p	P p	P p	П п
22	Q q	Q q	Q q	К к (къ)
23	R r	R r	R r	Р р
24	S s	S s	S s	С с
25	T t	T t	T t	Т т
26	Th th	Ѣ ѣ	Ś ś	Ҫ ҫ	όπως στη σημερινή μεταγραφή των Μπασκιρικών, το αγγλικό th
27	U u	U u	U u	У у
28	Ü ü	У y	Ü ü	Ү ү	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
29	W w	V v	W w	В в (в, у)	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
30	V v	V v	V v	В в (в)	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
31	X x	X x	X x	Х х
32	Y y	Ьj ьj	Í í (ıy)	ый	μοναδική παραλλαγή, το Αραβικό αλφάβητο χρησιμοποίησε επίσης ένα γράμμα για αυτό το δίφθογγο
33	Z z	Z z	Z z	З з
34	Ƶ ƶ	Ƶ ƶ	J j	Ж ж	όπως στο Γιαναλίφ
35	Ə ə	Ь ь	I ı	Ы ы	μοναδική παραλλαγή
36	Э э	E e	E e	Е е (э)	όπως στο Κυριλλικό

Η αρχική έκδοση "οξείες" του Γιαναλίφ

"Οξείες"- Γιαναλίφ

Αριθμός	χαρακτήρας	Τελική έκδοση του Γιαναλίφ	Γιάνα ιμλά, αυτόνομη μορφή	Σύγχρονο ταταρικό λατινικό αλφάβητο και εκλατινισμός της Μπασκιρικής γλώσσας	Σύγχρονο ταταρικό λατινικό αλφάβητο + τμήματα του Μπασκιρικού κυριλλικού αλφαβήτου	Σημειώσεις
1	A a	A a	ﯪ	A a	А а
2	B b	B ʙ	ﺏ	B b	Б б	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
3	C c	Ç ç	ﺝ	C c	Җ җ	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
4	Ç ç	C c	ﭺ	Ç ç	Ч ч	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
5	D d	D d	ﺩ	D d	Д д
6	E e	E e	ﺋ	E e	Е е (э)	όπως στο σύγχρονο αλφάβητο
7	É é	Ь ь	ﺋ,	I ı	Ы ы	μοναδική παραλλαγή, οξεία ως ένδειξη "σκληρού" φωνήεν
8	Э ә	Ə ə	ﻪﺋ	Ä ä	Ә ә	όπως στο Γιαναλίφ, αλλά αρχική κεφαλαιοποίηση
9	F f	F f	ﻑ	F f	Ф ф
10	G g	G g, Ƣ ƣ	ﮒ, ﻉ	G g, Ğ ğ	Г г	ένα γράμμα για δύο φωνήματα, όπως στο Κυριλλικό
11	H h	H h	ﻩ	H h	Һ һ
12	I i	I i	ﻴﺋ	İ i	И и	όπως στο Γιαναλίφ
13	J j	J j	ﻯ	Y y	Й й	όπως στο Γιαναλίφ
14	K k	K k, Q q	ﮎ, ﻕ	K k, Q q	К к	ένα γράμμα για δύο φωνήματα, όπως στο Κυριλλικό
15	L l	L l	ﻝ	L l	Л л
16	M m	M m	ﻡ	M m	М м
17	N n	N n	ﻥ	N n	Н н
18	Ꞑ ꞑ	Ꞑ ꞑ	ﯓ	Ñ ñ	Ң ң	όπως στο Γιαναλίφ
19	O o	O o	ﯰ,	O o	О о
20	Ó ó	Ɵ ɵ	ﯰ	Ö ö	Ө ө	μοναδική παραλλαγή, οξεία ως ένδειξη "μαλακού" φωνήεντος
21	P p	P p	ﭖ	P p	П п
22	R r	R r	ﺭ	R r	Р р
23	S s	S s	ﺱ	S s	С с
24	T t	T t	ﺕ	T t	Т т
25	U u	U u	ﯮ,	U u	У у
26	V v	Y y	ﯮ	Ü ü	Ү ү	μοναδική παραλλαγή, το V χρησιμοποιείται ως "μαλακό" φωνήεν
27	X x	X x	ﺡ	X x	Х х
28	Y y	Ьj ьj	ﻴﺋ,	Í í (ıy)	ый	κληρονομημένο από το Ταταρο-Μπασκιρικό έργο για το αλφάβητο
29	Z z	Z z	ﺯ	Z z	З з
30	Ƶ ƶ	Ƶ ƶ	ﮊ	J j	Ж ж	όπως στο Γιαναλίφ
31	Ш ш	Ş ş	ﺵ	Ş ş	Ш ш	μοναδική παραλλαγή, όπως στο Κυριλλικό
32	W w	V v	ﻭ	W w, V v	В в	ένα γράμμα για δύο φωνήεντα, όπως στο Κυριλλικό, αλλά ο ήχος [[v]] βρίσκεται μόνο σε λέξεις που προέρχονται από τα Ρωσικά

Μείωση

Το 1939 η Σταλινική κυβέρνηση απαγόρευσε το Γιαναλίφ αλλά παρέμεινε σε χρήση μέχρι τον Ιανουάριο του 1940. Το Γιαναλίφ επίσης χρησιμοποιήθηκε σε Ναζιστικές εφημερίδες για αιχμαλώτους πολέμου και για προπαγάνδα μέχρι τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, το αλφάβητο χρησιμοποιήθηκε μέχρι τη δεκαετία του 1950, επειδή τα περισσότερα σχολικά βιβλία είχαν τυπωθεί πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκτός της Σοβιετικής Ένωσης, μερικές Ταταρικές διασπορές χρησιμοποίησαν επίσης το Γιαναλίφ, όπως το Ταταρικό παράρτημα του Radio Free Europe.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα 12 χρόνια της χρήσης του λατινικού αλφάβητου, χρησιμοποιήθηκε και το αραβικό αλφάβητο (όχι μόνο το Γιάνα ιμλά, αλλά και το Ισκέ ιμλά). Έτσι, ένα από τα Σημειωματάρια του Μωαβίτη του Μουσά Τζαλίλ γράφτηκε στο Γιαναλίφ και ένα άλλο στην αραβική γραφή. Και τα δύο σημειωματάρια γράφτηκαν σε γερμανική φυλακή μετά το 1939, όπου εισήχθη το κυριλλικό αλφάβητο. 

Κυριλλοποίηση

Στη δεκαετία του 1930 η Τουρκία έγινε μια από τους πολλούς δυνητικούς εχθρούς της Σοβιετικής Ένωσης. Παρόλο που το αλφάβητο του Ατατούρκ διέφερε από το Γιαναλίφ, το Λατινικό αλφάβητο ήταν σύμβολο του εξωτερικού, αστικού κόσμου για τους για Σοβιετικούς αξιωματούχος. Το 1939 ξεκίνησε η Κυριλλοποίηση της ΕΣΣΔ. Όπως ειπώθηκε, το αλφάβητο άλλαξε στο Κυριλλικό "από αίτημα των εργατών."

Υπάρχουν, επίσης, πολλά έργα της Κυριλλοποίησης. Το αλφάβητο του Ιλμίνσκι είχε ήδη ξεχαστεί και δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, λόγω της θρησκευτικής προέλευσης. Όμως, γύρω στο 1938 ο καθηγητής Μ. Φαζλούλλιν εισήγαγε μια προσαρμογή του Ρωσικού αλφάβητου για την ταταρική γλώσσα, χωρίς επιπλέον χαρακτήρες. Οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες της Ταταρικής γλώσσας θα γράφονταν με διγραφήματα, που αποτελούνταν από παρόμοια ρωσικά γράμματα και από τα γράμματα Ъ και Ь.

Το 1939, ο Κορμπανγκαλίγιεφ και ο Ραμαζάνοφ πρότειναν τα δικά τους σχέδια για τη χρήση των πρόσθετων Κυριλλικών χαρακτήρων. Τα γράμματα Ө, Ә, Ү, και Һ κληρονομήθηκαν από το Γιαναλίφ, αλλά το Җ και το Ң εφευρέθηκαν, κατ'αναλογία με το Щ και Ц. Το Гъ και Къ αντιπροσώπευαν το Ğ και Q. Για παράδειγμα η λέξη "ğädät" ("έθιμο") ήταν γραμμένη ως "гъәдәт", και η λέξη "qar" ("χιόνι") ως "къар". Στο έργο W του Ραμαζάνοφ (στο Γιαναλίφ: V) υπήρχε το γράμμα В πριν από το φωνήεν, και το У, Ү στο τέλος της συλλαβής. Ακολουθεί μια ενδεικτική ορθογραφία λέξεων στο κυριλλικό αλφάβητο: vaq – вак; tav – тау; dəv – дәү. Στις 5 Μαΐου του 1939 το έργο αυτό καθιερώθηκε επίσημα από το Ανώτατο Σοβιέτ της ΑΣΣΔ του Ταταρστάν. Παραδόξως, "η Ταταρική κοινωνία διαφώνησε σε αυτό το έργο" και κατά τη διάρκεια συνεδρίου τον Ιούλιο του 1940 το κυριλλικό αλφάβητο τυποποιήθηκε. Στις 10 Ιανουαρίου 1941 αυτό το έργο εγκρίθηκε. Σύμφωνα με αυτή την έκδοση, η λέξη "ğädät" γραφόταν ως "гадәт", η "qar" ως "кар". Οι αρχές είχαν εξής: αν οι συλλαβές га/го/гу/гы/ка/ко/ку/кы/ ακολουθούνταν από "μαλακή συλλαβή", που περιείχε "ә, е, ө, и, ή ү" ή μαλακό σημάδι, το "ь", προφερόταν ως ğä/ğö/ğü/ğe/qä/qö/qu/qe, και σε άλλες περιπτώσεις ως ğa/ğo/ğu/ğı/qa/qo/qu/qı. Οι συλλαβές гә/гө/гү/ге/кә/кө/кү/ке προφέρονται ως gä/gö/gü/ge/kä/kö/kü/ke. Παρόμοια πρακτική εφαρμόστηκε για τα е, ю, και я, που θα μπορούσε να προφερθεί ως ye, yü, yä και ως yı, yu, ya. Παραδείγματα: канәгать – qänäğät (ικανοποιημένος); ел – yıl (έτος), ямь – yäm (γοητεία). Έτσι, το Ταταρικό Κυριλλικό μαλακό σημάδι δεν χρησιμοποιείται για να δείξει γιοτοποίηση όπως στα ρωσικά, αλλά για να δείξει τις ιδιότητες των φωνηέντων, όπου δεν μπορούν να προσδιοριστούν μέσα από τη φωνηεντική αρμονία. Σε αντίθεση με τα σύγχρονα ρωσικά, κάποιες λέξεις μπορεί να τελειώνουν με το ъ, για να δείξουν ένα σκληρό "g" μετά το "μαλακό φωνήεν", όπως στο балигъ – baliğ (της πλήρους νομικής ηλικίας).

Όλες οι ρωσικές λέξεις γράφονται όπως στα ρώσικα και πρέπει να προφέρονται με τη ρωσική προφορά. 

Κυριλλικό ταταρικό αλφάβητο του 1940

Κυριλλικό αλφάβητο (1940)

Αριθμός	χαρακτήρας	Αλφάβητο του Φαζλούλλιν	Αλφάβητο του Ιλμίνσκι	Γιαναλίφ	Σύγχρονο λατινικό αλφάβητο	Σημειώσεις
1	А а	А а	А а	A a	A a
2	Б б	Б б	Б б	B ʙ	B b
3	В в	В в	В в	V v	W w, V v	ο ήχος [[v]] συναντάται σε Ρωσικές λέξεις, ενώ ο ήχος [[w]] σε ταταρικές λέξεις
4	Г г	Г г	Г г	G g, Ƣ ƣ	G g, Ğ ğ
5	Д д	Д д	Д д	D d	D d
6	Е е	Е е	Е е	E e, Je, Jь	E e, ye, yı
7	Ё ё	Е е	-	Jo	Yo	μόνο σε Ρωσικές δανεικές λέξεις
8	Ж ж	Ж ж	Ж ж	Ƶ ƶ	J j
9	З з	З з	З з	Z z	Z z
10	И и	И и	И и	I i	İ i
11	Й й	Й й	Й й	J j	Y y
12	К к	К к	К к	K k, Q q	K k, Q q
13	Л л	Л л	Л л	L l	L l
14	М м	М м	М м	M m	M m
15	Н н	Н н	Н н	N n	N n
16	О о	О о	О о	O o	O o
17	П п	П п	П п	P p	P p
18	Р р	Р р	Р р	R r	R r
19	С с	С с	С с	S s	S s
20	Т т	Т т	Т т	T t	T t
21	У у	У у	У у	U u	U u
22	Ф ф	Ф ф	Ф ф	F f	F f
23	Х х	Х х	Х х	X x	X x
24	Ц ц	Ц ц	Ц ц	Ts	Ts	μόνο σε Ρωσικές δανεικές λέξεις
25	Ч ч	Ч ч	Ч ч	C c	Ç ç
26	Ш ш	Ш ш	Ш ш	Ş ş	Ş ş
27	Щ щ	Щ щ	Щ щ	Şc	Şç	μόνο σε Ρωσικές δανεικές λέξεις
28	Ъ ъ	Ъ ъ	Ъ ъ
29	Ы ы	Ы ы	Ы ы	Ь ь	I ı
30	Ь ь	Ь ь	Ь ь
31	Э э	Э э	Э э	E e	E e
32	Ю ю	Ю ю	Ю ю	Ju/Jy	Yu/Yü
33	Я я	Я я	Я я	Ja/Jə	Ya/Yä
34	Ә ә	Аъ аъ	Ӓ ӓ (Я я)	Ә ә	Ä ä
35	Ө ө	Оъ оъ	Ӧ ӧ	Ө ө	Ö ö
36	Ү ү	Уъ уъ	Ӱ ӱ (Ю ю)	Y y	Ü ü
37	Җ җ	Жъ жъ	Ж ж	Ç ç	C c
38	Ң ң	Нъ нъ	Ҥ ҥ	Ꞑ ꞑ	Ñ ñ
39	Һ һ	Хъ хъ	Х х	H h	H h

Το 1955, 1958, 1959 και το 1989 κάποιοι προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα νέο Ταταρικό αλφάβητο, με την προσθήκη των γραμμάτων Қ, Ғ και Ў, για τη γραφή των ήχων [[q]], [ɣ] (ğ), και [[w]] και για τη μετατροπή της ταταρικής ορθογραφίας σε φωνητική. Μερικοί πρότειναν τη χρήση του V αντί για το Ў. Στη δεκαετία του 1990, αυτές οι προσπάθειες απέτυχαν, επειδή εκείνη την περίοδο πολλοί πολιτικοί του Ταταρστάν ήθελαν να επαναφέρουν το Γιαναλίφ. Το προτεινόμενο αλφάβητο έχει ως εξής: 

А Ә Б В [Ў] Г [Ғ] Д Е (Ё) Ж Җ З И Й К [Қ] Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Һ Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я

Η προσθήκη των γραμμάτων είχε προγραμματιστεί να γίνει το 1989. Ωστόσο, το Ταταρικό κοινοβούλιο επαναταξινόμησε το αλφάβητο, τον Ιανουάριο του 1997, χωρίς την προσθήκη αυτών των γραμμάτων. Το σημερινό αλφάβητο είναι το ακόλουθο: 

А Ә Б В Г Д Е (Ё) Ж Җ З И Й К Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Һ Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я

Αποκατάσταση του Γιαναλίφ 

Το κυριλλικό μαλακό σημείο, σε μερικές γραμματοσειρές επίσης μοιάζει με το Ƅ, και σήμερα δεν εκπροσωπείται στο Unicode. Μόνο μερικές ταταρικές γραμματοσειρές χρησιμοποιούν αυτό το ανάγλυφο.

Το N με κατιούσα, μια παραλλαγή του Ŋ, χρησιμοποιήθηκε στο Γιαναλίφ και εκπροσωπείται στο Unicode από το 6.0. Μόνο μερικές Ταταρικές γραμματοσειρές χρησιμοποιούν το σύμβολο στη θέση του Ñ.

Στη δεκαετία του 1990 κάποιοι ήθελαν να την επαναφορά του Γιαναλίφ, ή του Γιαναλίφ+W, που αντιστοιχεί στη σύγχρονη Ταταρική φωνητική. Αλλά τεχνικά προβλήματα, όπως τα προβλήματα στις γραμματοσειρές και η αχρηστία του Ενιαίου Τουρκικού αλφάβητου μεταξύ άλλων λαών, τους ανάγκασαν να χρησιμοποιήσουν το "αλφάβητο βασισμένο στο Τουρκικό". Το 2000, αυτό το αλφάβητο υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του Ταταρστάν, αλλά το 2002 καταργήθηκε από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Ιναλίφ

Το Διαδικτυακού στυλ αλφάβητο ονομάζεται Ιναλίφ από το Διαδίκτυο και η λέξη älifba συγκαταλέχθηκε το 2003. Είναι εν μέρει εμπνευσμένο από το Γιαναλίφ. Ο κύριος σκοπός αυτού του αλφαβήτου ήταν η τυποποίηση των κειμένων, τα οποία είναι γραμμένα μόνο με αγγλικό πληκτρολόγιο, χωρίς ορθογραφικά σημάδια. Αλλά αυτό δεν είναι μια απλή μεταγραφή των μη-αγγλικών συμβόλων του Γιαναλίφ ή ενός σύγχρονου αλφαβήτου. Τα μη-αγγλικά γράμματα εκπροσωπούνται σαν διγραφήματα, τα μαλακά φωνήεντα εκπροσωπούνται με τη χρήση απόστροφου, εκτός από το y, καθώς στην ταταρική γραφή αντιπροσωπεύει κυρίως το ı (ы), πιθανώς κάτω από την επίδραση της μεταγραφής των Ρωσικών και τη γραμματική Σλαβικών γλωσσών. Όπως στο Γιαναλίφ, το j αντιπροσωπεύει τον ήχο [[j]], και το zh χρησιμοποιείται για το σύγχρονο j και το ƶ του Γιαναλίφ. Το X δεν χρησιμοποιείται στο Ιναλίφ και το kh χρησιμοποιεί στη θέση του. Στις άλλες αλλαγές περιλαμβάνονται οι ακόλουθες: Ä – A'; Ö – O'; Ü – U'; Ç – Ch; Ğ - Gh; Ñ - Ng; Ş - Sh. Η ταξινόμηση του Ιναλίφ δεν έχει δημοσιευθεί, αλλά η υπολογιστική ταξινόμηση χρησιμοποιεί την αγγλική ταξινόμηση. Το Ιναλίφ χρησιμοποιείται μόνο στο διαδίκτυο.^[3]

Παραπομπές

1. (Ρωσικά) М.З. Закиев. Тюрко-татарское письмо. История, состояние, перспективы. Москва, "Инсан", 2005
2. (ταταρικά)«Jaꞑalif/Яңалиф». Ταταρική Εγκυκλοπαίδειας. Καζάν: Ακαδημία Επιστημών της Δημοκρατίας του Ταταρστάν. Οργανισμός Ταταρικής Εγκυκλοπαίδειας. 2002.  (Ταταρικά)
3. (Ρωσικά) ru:Inalif

Δείτε επίσης

• Ταταρικό αλφάβητο
• Ταταρική γλώσσα
• Κοινό Τουρκικό Αλφάβητο

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μετατροπέας κειμένου ταταρικής γλώσσας από το κυριλλικό στο λατινικό αλφάβητο