Γιόχαν Χάινριχ Άλστεντ

Γιόχαν Χάινριχ Άλστεντ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Johann Heinrich Alsted (Γερμανικά)
Γέννηση1588[1][2][3]
Μπάλερσμπαχ
Θάνατος9  Νοεμβρίου 1638
Άλμπα Ιούλια[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΓερμανία[5]
ΘρησκείαΠροτεσταντισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΛατινικά[1][6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταθεολόγος
μουσικολόγος
συγγραφέας
μουσικός θεωρητικός
διδάσκων πανεπιστημίου
φιλόσοφος[7]
καθηγητής[8]
παιδαγωγός[9]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γιόχαν Χάινριχ Άλστεντ (γερμ. Johann Heinrich Alsted, Μάρτιος 1588 – 9 Νοεμβρίου 1638) ήταν Γερμανός μεταρρυθμιστής θεολόγος, Καλβινιστής πάστορας και λόγιος, γνωστός για την ευρύτητα των ενδιαφερόντων του: για τη ραμιστική και τη λιουλιστική φιλοσοφία, την παιδαγωγική και τις εγκυκλοπαίδειες. Μάλιστα ο Άγγλος σοφός της μαθηματικής λογικής Αύγουστος Ντε Μόργκαν τον χαρακτήρισε στο έργο του Budget of Paradoxes (1864) «πραγματικό γονέα όλων των εγκυκλοπαιδειών»[10], ενώ οι σύγχρονοί του επεσήμαιναν ότι ένας αναγραμματισμός της λατινικής μορφής του ονόματός του (Alstedius) ήταν sedulitas, που στη λατινική σημαίνει «σκληρή δουλειά».[11] Σήμερα πάντως είναι γνωστός και για τις μιλλεναριανιστικές απόψεις του.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άλστεντ γεννήθηκε στην κωμόπολη Μίτενααρ της Έσσης και σπούδασε στην Ακαδημία του Χέρμπορν, όπου είχε καθηγητή τον Ιωάννη Πισκάτορ, και το 1606 στο Πανεπιστήμιο του Μαρβούργου, όπου διδάχθηκε από τον σχολαστικό φιλόσοφο Ρούντολφ Γκοκλένιους. Το επόμενο έτος πήγε στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, όπου διδάχθηκε και μαθηματικά, και είχε καθηγητή στη θεολογία τον Αμάντους Πολάνους και τον εβραϊστή Γιόχαν Μπούξτορφ. Περί το 1608 επέστρεψε στην Ακαδημία του Χέρμπορν, προκειμένου να διδάξει εκεί φιλοσοφία και θεολογία.[12]

Ωστόσο το 1629 ο Άλστεντ αυτοεξορίσθηκε από τη σπαρασσόμενη από τον Τριακονταετή Πόλεμο Γερμανία, καταφεύγοντας στην Τρανσυλβανία, όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του, στην πόλη Βάισσενμπουργκ, τη σημερινή Άλμπα Ιούλια της Ρουμανίας. Εκεί ίδρυσε μια Καλβινιστική Ακαδημία, καθώς η βασιλική οικογένεια της Τρανσυλβανίας είχε μόλις επιστρέψει στον Καλβινισμό, οπότε μετεκάλεσε τον Άλστεντ και τον νεαρό τότε φιλόσοφο Γιοχάνες Μπίστερφελντ (Johannes Heinrich Bisterfeld, 1605-1655) ως Γερμανούς καθηγητές, προκειμένου να βελτιώσει το μορφωτικό επίπεδο στη χώρα. Μεταξύ των σπουδαστών που δίδαξε εκεί ήταν και ο Γιάνος Απατσάι Τσέρε.[13]

Το έργο του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εγκυκλοπαιδισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άλστεντ έχει αποκληθεί «ένας από τους σημαντικότερους εγκυκλοπαιδιστές όλων των εποχών».[14] Υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας, με τη γενική του Encyclopaedia (1630) να χαίρει επί δεκαετίες πολύ καλής φήμης. Αυτής προηγήθηκαν βραχύτερα έργα του Άλστεντ, όπως (το 1608) η Encyclopaedia cursus philosophici. Η μεγάλη του εγκυκλοπαίδεια αποτελείτο από «επτά ξεχωριστούς τόμους» (λατ. «Septem Tomis Distincta») και 35 «βιβλία», ενώ περιείχε 48 συνοπτικούς πίνακες και ευρετήριο. Ο συγγραφέας την περιέγραψε ως «μία μεθοδική συστηματοποίηση όλων των πραγμάτων που θα έπρεπε να μανθάνονται από τους ανθρώπους στην παρούσα ζωή. Εν ολίγοις, αποτελεί το σύνολο των γνώσεων.»[15] Στην εποχή της εξυμνήθηκε από τους Μπερνάρ Λαμύ και Κότον Μάδερ, ενώ τροφοδότησε το έργο τού σπουδαστή τού Άλστεντ Ιωάννη Κομένιου. Ένα ημιτελές εγκυκλοπαιδικό εγχείρημα του Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς ξεκίνησε ως ένα σχέδιο επεκτάσεως και εκσυγχρονισμού της εγκυκλοπαίδειας του Άλστεντ. Παρά το ότι ο Γιάκομπ Τομάζιους επέκρινε το έργο για λογοκλοπή με κατά λέξη αντιγραφή χωρίς αναφορά[16], δυόμισι αιώνες αργότερα ο Αύγουστος Ντε Μόργκαν το απεκάλεσε αργότερα «τον πραγματικό γονέα όλων των εγκυκλοπαιδειών ή συλλογών πραγματειών, ή των έργων στα οποία κυριαρχεί αυτός ο χαρακτήρας».[10]

Ο Αμερικανός ιστορικός του πνεύματος Πέρυ Μίλερ έγραψε για την Encyclopaedia του Άλστεντ στο βιβλίο The New England Mind (1982):

«Πράγματι δεν ήταν τίποτε λιγότερο από μία περίληψη, σε κατά σειρά και αριθμημένες παραγράφους, τού οτιδήποτε είχε συλλάβει ή ανακαλύψει έως τότε ο νους του Ευρωπαίου ανθρώπου. Τα έργα άνω των πεντακοσίων συγγραφέων, από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Ιάκωβο Α΄, απέκτησαν περίληψη που εντάχθηκε μεθοδικώς ...»[17]

Η μεγάλη αυτή εγκυκλοπαίδεια επανεκδόθηκε ως τετράτομη ανατύπωση, με επιμέλεια του W. Schmidt-Biggemann, από τις εκδόσεις Fromann-Holzboog της Στουτγάρδης[18] το 1989-1990.

Η Encyclopedia Biblica

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1610 ο Άλστεντ δημοσίευσε την πρώτη έκδοση μιας «Βιβλικής εγκυκλοπαίδειας». Σε αυτή επιχειρεί να αποδείξει ότι τα θεμέλια και οι «πρώτες ύλες» των πάντων μπορούν να βρεθούν στην Αγία Γραφή. Υπεστήριξε, πιο συγκεκριμένα, ότι πηγή κάθε επιστήμης και ειδικότερα το θεμέλιο της ιατρικής είναι οι Γραφές.[19]

Συμβολή στη λογική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γιόχαν Χάινριχ Άλστεντ δημοσίευσε το έργο Logicae Systema Harmonicum (1614). Όντας εγκυκλοπαιδιστής και ραμιστής φιλόσοφος, εφήρμοσε την αντίληψή του για τη λογική στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσεως.[11] Προς τούτο προσέθεσε τη μέθοδο των «τόπων μνήμης» του Ραμόν Λιουλ στη ραμιστική «τοπική λογική» της επιχειρηματολογίας, αναστρέφοντας έτσι στην πραγματικότητα μία από τις αρχικές συλλήψεις του Ράμους.[20] Ο Άλστεντ είχε στην εποχή του τη φήμη τού διακεκριμένου ειδικού επί της μεθόδου («μεθοδολόγου»).

Θεολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από την τρανσυλβανική περίοδο του Άλστεντ προέκυψε το έργο Prodromus (φέρει χρονολογία 1635, αλλά τυπώθηκε το 1641). Πρόκειται για μια καλβινιστική αναίρεση ενός από τα πλέον επιδραστικά αντιτριαδικά έργα, του De vera religione του Σοκινιανού συγγραφέως Γιοχάνες Φέλκελ (Johannes Völkel, 1565-1616).[21] Από την άλλη, ο Άλστεντ έτρεφε μιλλεναριανιστικές απόψεις.

Εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Clavis artis lullianae (1609)
  • Panacea philosophica (1610), μια προσπάθεια του Άλστεντ να βρει το κοινό έδαφος στα έργα των Αριστοτέλη, Ραμόν Λιουλ και Πέτρου Ράμους[22]
  • Metaphysica, tribus libris tractata (1613)
  • Methodus admirandorum mathematicorum completens novem libris matheseos universae (1613)
  • Logicae Systema Harmonicum (1614)
  • Theologia naturalis (1615), απολογητικό έργο φυσικής θεολογίας[23]
  • Cursus Philosophici Encyclopediae Libris XXVII, 1620
  • Encyclopaedia septem tomis distincta: 1. Praecognita disciplinarum; 2. Philologia; 3. Philosophia theoretica; 4. Philosophia practica; 5. Tres superiores facultates; 6. Artes mechanicae; 7. Farragines disciplinarum (1630)
  • Templum musicum (1664), 93 σελίδες

Σήμερα ο Άλστεντ μνημονεύεται κυρίως ως εγκυκλοπαιδιστής. Η προσέγγισή του στη γενική εγκυκλοπαίδεια χρειάσθηκε δύο δεκαετίες προκαταρκτικών έργων και εργασίας, και υπήρξε μια προσπάθεια συνθέσεως των θεωριών και των εργαλείων που είχε στη διάθεσή του.[24]

Εκτός από τα δικά του έργα, ο Άλστεντ εξέδωσε το 1610 το Artificium perorandi of Τζορντάνο Μπρούνο[25]. Το 1612 επιμελήθηκε το Explanatio του Bernard de Lavinheta, οπαδού του Λιουλ[26], και το 1613 δημοσίευσε μια έκδοση του Systema systematum του Μπαρτολομαίους Κέκερμαν[12].


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 121989733. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 Διεθνές Πρότυπο Aναγνωριστικό Ονόματος. 0000000115726232. Ανακτήθηκε στις 16  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Johann Heinrich Alsted» 77737714.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ LIBRIS. Εθνική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας. 26  Σεπτεμβρίου 2012. rp3561l934nspw9. Ανακτήθηκε στις 24  Αυγούστου 2018.
  6. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0044570. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  8. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0044570. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  9. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0044570. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2024.
  10. ↑ 10,0 10,1 s:Budget of Paradoxes/O
  11. ↑ 11,0 11,1 Ong, p. 299. στα Google Books
  12. ↑ 12,0 12,1 Scholasticon (στη γαλλική γλώσσα) Αρχειοθετήθηκε 2011-08-24 στο Wayback Machine.
  13. ↑ «Apaczai biography». Gap-system.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2012. 
  14. ↑ «Johann Heinrich Alsted (1588-1638)». Magyar-irodalom.elte.hu. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2012. 
  15. ↑ Alsted, Johann (1910). A Neglected Educator: Johann Heinrich Alsted. W.A. Gullick. σελίδες 23. 
  16. ↑  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Encyclopaedia» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press 
  17. ↑ The New England Mind: The Seventeenth Century, εκδ. Harvard, 1982, σσ. 102-103
  18. ↑ «frommann-holzboog». Frommann-holzboog.de. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2012. 
  19. ↑ Proceedings of the Liverpool Literary and Philosophical Society: τόμοι 6-7. Literary and Philosophical Society of Liverpool. 1855. σελ. 88. 
  20. ↑ Mark Greengrass και Michael Leslie (επιμ.): Samuel Hartlib and Universal Reformation: Studies in Intellectual Communication, 2002, σελ. 47 - Google Books
  21. ↑ Hotson, Howard: Paradise postponed. Johann Heinrich Alsted and the Birth of Calvinist Millenarianism., Dordrecht 2001, σελ. 67
  22. ↑ Rossi, σελ. 131
  23. ↑ Michael Sudduth: The Reformed Objection to Natural Theology, 2009, σελ. 22 - Google Books
  24. ↑ Mark Greengrass & Michael Leslie (επιμ.): Samuel Hartlib and Universal Reformation: Studies in Intellectual Communication, 2002, σελ. 46 - Google Books.
  25. ↑ Rossi, σελ. 89.
  26. ↑ Rossi, σελ. 55

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το λήμμα «Άλστεντ Ιωάννης Ερρίκος» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 4, σελ. 517
  • Rossi, Paolo: Logic and the Art of Memory, αγγλ. μετάφρ. Stephen Clucas, University of Chicago Press, Σικάγο 2000

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Cole, Percival R.: A neglected educator: Johann Heinrich Alsted, εκδ. W.A. Gullick, Sydney 1910
  • Hotson, Howard & Maria Rosa Antognazza (επιμ.): Alsted and Leibniz: on God, the Magistrate, and the Millennium, εκδ. Harrassowitz, Wiesbaden 1999
  • Hotson, Howard: Johann Heinrich Alsted 1588-1638: Between Renaissance, Reformation, and Universal Reform, Clarendon Press, Οξφόρδη 2000
  • Hotson, Howard: Paradise Postponed. Johann Heinrich Alsted and the Birth of Calvinist Millenarianism, εκδ. Kluwer, Dordrecht 2000
  • McMahon, William: «The Semantics of Johann Alsted», στο συλλογικό έργο History of Linguistics. Vol. 2: From Classical to Contemporary Linguistics, επιμ. D. Cram, A.R. Linn και E. Nowak, εκδ. John Benjamins, Philadelphia 1999, σσ. 123-129
  • Webster, Charles: το λήμμα «Alsted, Johann Heinrich» στο Dictionary of Scientific Biography, τόμος 1, σσ. 125-127, εκδ. Charles Scribner's Sons, Νέα Υόρκη 1970

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]