Ο Γκριγκόρι Γιακόβλεβιτς Σοκόλνικοφ (ρωσικά: Григорий Яковлевич Сокольников, 1888–1939) ήταν Ρώσος παλιός Μπολσεβίκος επαναστάτης, οικονομολόγος και Σοβιετικός πολιτικός.
Ο Γκριγκόρι Σοκόλνικοφ γεννήθηκε ως Γκιρς Γιάνκελεβιτς Μπριλιάντ (Гирш Я́нкелевич Бриллиа́нт) από έναν σιδηροδρομικό γιατρό στο Ρόμνι στις 15 Αυγούστου (3 Αυγούστου) 1888. Ο Σοκόλινκοφ ήταν Εβραίος από καταγωγή.[4] Μετακόμισε στη Μόσχα σαν έφηβος και εντάχθηκε στην Μπολσεβίκικη φράξια του Ρωσικού Σοσιαλ-Δημοκρατικού Εργατικού Κόμματος το 1905. Έκανε φυλακή και σπούδασε οικονομικά στη Σορβόννη.
Επέστρεψε στη Ρωσία τον Απρίλιο του 1917 μαζί με τον Βλαντιμίρ Λένιν στο “σφραγισμένο τρένο”, και με την άφιξή του στη Ρωσία έγινε μέλος της συντακτικής επιτροπής του κεντρικού οργάνου του κόμματος των Μπολσεβίκων.[5]
Ο Γκριγκόρι Σοκόλνικοφ ήταν μέλος του πρώτου Πολιτμπιρό (Πολιτικό Γραφείο), με επτά μέλη: Λένιν, Ζινόβιεφ, Κάμενεφ, Τρότσκι, Στάλιν, Σοκόλνικοφ και Μπουμπνόφ.[6] Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ανέλαβε διάφορες κυβερνητικές θέσεις. Ήταν μέλος της αντιπροσωπίας για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία (αντικατέστησε τον Τρότσκι ως πρόεδρος, και υπέγραψε τη Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ το 1918). Αργότερα, μαζί με τη Ροζαλία Ζεμλιάτσκα, έγινε επίτροπος της Όγδοης στρατιάς, χρησιμοποιώντας αυτή τη θέση για να διατάζει μαζικές εκτελέσεις κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο.[7] Τοποθετήθηκε Λαϊκός Επίτροπος Οικονομικών μετά την παρουσίαση της Νέας Οικονομικής Πολιτικής (ΝΕΠ) και έγινε υποψήφιο μέλος για το Πολιτμπιρό του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Μάιο του 1924. Σύμφωνα με τον Μπορίς Μπαγιάνοφ, σαν υπουργός οικονομικών ο Σοκόλνικοφ αποδείχθηκε ικανός διαχειριστής, επιτελώντας κάθε εργασία που του ζητούνταν, όπως η δημιουργία του πρώτου σταθερού Σοβιετικού νομίσματος. Ο Μπαγιάνοφ σημειώνει επίσης ότι παρά το παρελθόν του Σοκόλνικοφ στον Ερυθρό Στρατό, δεν ήταν αδίστακτος στον χαρακτήρα. Προσωπικά, ο Σοκόλινκοφ είχε χάσει την πίστη του στη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν και αργότερα περιέγραψε τη Σοβιετική οικονομία ως “κρατικό καπιταλισμό”.[8] Απομακρύνθηκε από τη θέση του στο Σοβναρκόμ (Συμβούλιο Λαϊκών Επιτρόπων) και υποβιβάστηκε από το Πολιτμπιρό αφού ζήτησε την απομάκρυνση του Ιωσήφ Στάλιν από Γενικό Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος στο 14ο Συνέδριο των Μπολσεβίκων τον Δεκέμβριο του 1925. Ο Σοκόλνικοφ αντ’ αυτού διορίστηκε αντιπρόεδρος της Γκοσπλάν, της νέας υπηρεσίας οικονομικού σχεδιασμού (ένας διορισμός που περιείχε σκληρή ειρωνεία αφού ο ίδιος ο Σοκόλνικοφ ήταν δριμύς αντίπαλος του αυστηρού κεντρικού σχεδιασμού) και αργότερα ως επικεφαλής μιας πετρελαϊκής εταιρίας. Ήταν ο Σοβιετικός πρεσβευτής στην Αγγλία από το 1929 ως το 1932.
Κατά τη Μεγάλη Εκκαθάριση, ο Σοκόλνικοφ συνελήφθη το 1937 και δικάστηκε στη Δίκη των Δεκαεπτά. Καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλακή. Λέγεται ότι δολοφονήθηκε σε μια φυλακή από άλλους καταδίκους στις 21 Μαΐου 1939. Μια μετα-Σταλινική έρευνα κατά τη συμφιλίωση (απόψυξη) του Κρούτσεφ αποκάλυψε ότι η δολοφονία είχε ενορχηστρωθεί από την Εν-Κα-Βε-Ντε. Το 1988, κατά την περεστρόικα, αποκαταστάθηκε μαζί με πολλά άλλα θύματα της Μεγάλης Εκκαθάρισης.