Οι γυναίκες στην Ουκρανία έχουν ίσα συνταγματικά δικαιώματα με τους άνδρες στο οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό τομέα, καθώς και στην οικογένεια. Οι γυναίκες λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς και έχουν περιορισμένες ευκαιρίες εργασίες.
Οι περισσότεροι Ουκρανοί που[1]υφίστανται βία – σωματική, σεξουαλική ή ψυχική – είναι γυναίκες.[2]
Η ιστορία της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων είναι στενά συνδεδεμένη με εκείνη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και αργότερα στη Σοβιετική Ένωση. Η Ουκρανία απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1991, και τώρα είναι κράτος με περισσότερα από 40 εκατομμύρια κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι χριστιανοί Ορθόδοξοι, και το 70% του πληθυσμού είναι αστικός.[3]
Ένα από τα μεγαλύτερα φεμινιστικά κινήματα στην Ευρώπη ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 στη σύγχρονη δυτική Ουκρανία ή Γαλικία.[4] Η οργάνωση ονομαζόταν Ουκρανική Ένωση Γυναικών και οδηγήθηκε από την Μιλένα Ρούντνιτσκα.[5] Κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής εποχής, ο φεμινισμός είχε χαρακτηριστεί ως αστική ιδεολογία, ως εκ τούτου αντεπαναστατική και αντισοβιετική.[6] Η κοινωνία των πολιτών και ο φεμινισμός ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτος στη Σοβιετική εποχή.[7] Μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991, ένα φεμινιστικό κίνημα άρχισε να ριζώνει.[6]
Επί του παρόντος, υπάρχουν αρκετές ομάδες δικαιωμάτων των γυναικών που δραστηριοποιούνται στην Ουκρανία,[8][9][10] , συμπεριλαμβανομένης της Φεμινιστικής Οφενζίβα[11] και της Ουκρανικής Ένωσης Γυναικών.[12] Η FEMEN, ενεργή ομάδα δικαιωμάτων των γυναικών στο Κίεβο έκλεισε το 2013. Η οργάνωση άφησε την Ουκρανία επειδή η ηγεσία φοβόταν "για τη ζωή και την ελευθερία τους."[13][14][15]
Περίπου το 45% του πληθυσμού της Ουκρανίας (45 εκατομμύρια άτομα) υφίστανται βία – σωματική, σεξουαλική ή ψυχική – και οι περισσότεροι από αυτούς είναι γυναίκες.[2] Οι γυναίκες που ζουν στο δρόμο είναι η πιο ευάλωτη κατηγορία, ενώ περίπου το 40% από αυτές υφίστανται σεξουαλική βία, με το 25% να είναι κάτω των 18 ετών.[2] Το 2001, η Ουκρανία έθεσε σε ισχύ το Νόμο Πρόληψης Ενδοοικογενειακής Βίας του 2001.[16] Το άρθρο 173-2 του Κώδικα Διοικητικών Παραβάσεων της Ουκρανίας επίσης ασχολείται με τη "βία από την οικογένεια".[17] Ο Νουζχάτ Εχσάν, αντιπρόσωπος του Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA) στην Ουκρανία, δήλωσε τον Φεβρουάριο του 2013 ότι "η Ουκρανία έχει πραγματικά απαράδεκτο επίπεδο της βίας, κυρίως από τους άνδρες και οφείλεται κυρίως στο υψηλό επίπεδο της κατανάλωσης αλκοόλ". Επίσης κατηγορούσε παραθυράκια στη νομοθεσία που συμβάλλουν στο πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας, "Μπορείτε να παραβιάζετε τις γυναίκες και ακόμα αν είστε σε υψηλό επίπεδο, αξιωματούχος ή από επίσημη οικογένεια υψηλού επιπέδου, μπορείτε να γλιτώσετε".[2]
Οι γυναίκες αποτελούν το 54% του πληθυσμού της Ουκρανίας και το 47.4% του εργατικού δυναμικού της.[18] Πάνω από το 60% του συνόλου των γυναικών της Ουκρανίας έχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση (πανεπιστημιακού επιπέδου και πάνω). Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι πολύ υψηλό σε σύγκριση με τους άνδρες με το ίδιο εκπαιδευτικό υπόβαθρο (το 80% του συνόλου των ανέργων στην Ουκρανία είναι γυναίκες), για να μην αναφέρουμε την εκτεταμένη κρυφή ανεργία μεταξύ των γυναικών.[19]
Η εργατική νομοθεσία καθορίζει τη νομική ισότητα ανδρών και γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ίσης αμοιβής για ίση εργασία μια αρχή που γενικά εφαρμόζεται. Ωστόσο, οι βιομηχανίες που κυριαρχούνται από γυναίκες εργαζόμενες είχαν χαμηλότερους μισθούς και εκεί ήταν πιθανότερες οι καθυστερήσεις στη πληρωμή. Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι στη διαδικασία να αυξηθεί σταδιακά, έως τα 60 έτη για τις γυναίκες και τα 62 χρόνια για τους άνδρες δημοσίους υπαλλήλους μέχρι το 2021 (η αρχική ηλικία ήταν 55 για τις γυναίκες και 60 για τους άνδρες).[20] Υπήρξαν αναφορές ότι κάποιοι εργοδότες αρνούνται να προσλάβουν νεότερες γυναίκες που ενδέχεται να μείνουν έγκυες ή γυναίκες άνω των 35. Οι γυναίκες επίσης λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς και είχαν περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες. Μερικές γυναίκες κατείχαν διευθυντικές θέσεις στην κυβέρνηση ή σε κρατικές ή ιδιωτικές επιχειρήσεις.[21][22][23][24]
Κατά μέσο όρο οι γυναίκες κερδίζουν 30% λιγότερο από τους άνδρες που καταλαμβάνουν αντίστοιχες θέσεις.[7][25]
Περίπου το 50% του συνόλου των επιχειρήσεων χωρίς εργαζομένους ανήκουν σε γυναίκες. Το 27% των επιχειρήσεων με 1 έως 5 εργαζόμενους ανήκουν σε γυναίκες. Το 30% των επιχειρήσεων με λιγότερους από 50 εργαζόμενους ανήκουν σε γυναίκες. Αυτοί οι αριθμοί είναι παρόμοιοι με αυτές σε άλλες Δυτικές οικονομίες. Οι γυναίκες τείνουν να οδηγούν τις μικρές επιχειρήσεις στο λιανεμπόριο και την τροφοδοσία.[26] Το 2% των μεγάλων εταιρειών διοικούνται από γυναίκες.[7]
Το 2008 το Ποσοστό Συμμετοχής στο Εργατικό δυναμικό για τις γυναίκες ήταν περίπου 62%.[27][27]
Το 2014, περίπου το 12.1% των βουλευτών του Βερχόβνα Ράντα (του ουκρανικού κοινοβουλίου) ήταν γυναίκες. Το ποσοστό των γυναικών βουλευτών κυμαίνεται ανά εκλογή.[25][28][29] Από τις 47 εκλεγμένες γυναίκες το 2014 στο κοινοβούλιο μόνο 2 το κατόρθωσαν νικώντας μια εκλογική περιφέρεια (οι εκλογές χρησιμοποιούν μεικτό εκλογικό σύστημα όπου το 53.2% των βουλευτών εκλέγονται με ψηφοδέλτια και 46.8% σε 198 εκλογικές περιφέρειες[30]). Στο κοινοβούλιο, στις εκλογές του 2012, οι γυναίκες αποτελούσαν το 9.9% του κοινοβουλίου.[28][31] Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά την ανεξαρτησία το 1991 που πραγματοποιήθηκαν το 1994 εξελέγησαν μόνο 11 γυναίκες (2.3% των συνολικών βουλευτών).[28][32] Σε παγκόσμιο επίπεδο, κατά μέσο όρο το 22% των βουλευτών κάθε κοινοβουλίου αποτελείται από γυναίκες, ενώ σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό αυτό είναι 25%.[33] Σύμφωνα με μια μελέτη (η οποία δημοσιεύθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2014) από την Διακοινοβουλευτική Ένωση η Ουκρανία κατατάσσεται 112η μεταξύ 189 χωρών όσον αφορά την πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών στο κοινοβούλιο.[32] Προτάσεις για την επαναφορά της Σοβιετικής ποσόστωσης για τις γυναίκες στο κοινοβούλιο (όπου το 30% ή 35%[29] θα προορίζεται για τις γυναίκες) έχουν συζητηθεί στο κοινοβούλιο, αλλά δεν εγκρίθηκε.[28]
Το Μπλοκ της Γιούλια Τιμοσένκο και ο διάδοχός του Μπατκίβστσινα[34] ήταν το μόνο κόμμα με γυναίκα ηγέτη που εξελέγη στο κοινοβούλιο.[28][29] Η Χάννα Χόπκο ήταν πρώτη στη κομματική κόμμα της Αυτοδυναμίας, η οποία τερμάτισε τρίτη στις εκλογές του 2014.[35][36] Στην ίδια εκλογική αναμέτρηση η Ναντίγια Σαβτσένκο ήταν πρώτη στη κομματική λίστα του Μπατκίβστσινα (τερμάτισε έκτο στην εκλογή).[36][37] Υπάρχουν περισσότερα κόμματα με γυναίκες ηγέτες και κόμματα για "γυναικεία ζητήματα" (αναλυτές τα περιγράφουν ως "εικονικά κόμματα που έχουν σχεδιαστεί για να κλέψουν ψήφους από τα κόμματα της αντιπολίτευσης").[28][29][38]
Η σημερινή δεύτερη κυβέρνηση Γιάτσενιουκ (διορίστηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2014) έχει δύο γυναίκες υπουργούς.[39] Ο προκάτοχός πρώτη κυβέρνηση Γιάτσενιουκ (διορίστηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2014) είχε μία γυναίκα υπουργό.[40] Μέχρι στιγμής η μόνη κυβέρνηση που δεν είχε γυναίκες υπουργούς (και ήταν η μοναδική κυβέρνηση στην Ευρώπηπου δεν είχε γυναίκες μέλη στη σύνθεσή της κατά το χρόνο εκείνο[41]) ήταν η πρώτη κυβέρνηση Αζάροφ (από τις 11 Μαρτίου 2010 όταν διορίστηκε[42] μέχρι τον διορισμό της Ράισα Μποχατιρίοβα ως Υπουργός Υγείας και Αντιπρωθυπουργός της Ουκρανίας στις 14 Φεβρουαρίου 2012[41][29]). Ο Πρωθυπουργός Μίκολα Αζάροφ δήλωσε τον Μάρτιο του 2010 ότι δεν υπήρχαν γυναίκες υπουργοί σε αυτή τη κυβέρνηση, γιατί "οι Μεταρρυθμίσεις δεν εμπίπτουν σε γυναικεία αρμοδιότητα", ενώ προσθέτει ότι σε μεγάλο βαθμό σέβεται τις γυναίκες.[43][44] Ομάδες γυναικών στην Ουκρανία ανέφεραν τον Αζάροφ στο διαμεσολαβητή της χώρας. Θα τον κατηγορήσουν για διακρίσεις λόγω φύλου και απόψεις νεάντερταλ[44] και ξεκίνησαν δικαστικές υποθέσεις εναντίον του.[8] Η δεύτερη κυβέρνηση Αζάροβ (24 Δεκεμβρίου 2012[45] - 27 Φεβρουαρίου 2014[46]) είχε τρεις γυναίκες υπουργούς.[47][48]
Κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών του 2010, ο τότε υποψήφιος Βίκτορ Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να κάνει ντιμπέιτ με την αντίπαλη πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο λέγοντας ότι "η θέση της γυναίκας είναι στην κουζίνα".[49][50] Ο (Πρώην) πρόεδρος του Βερχόβνα Ράντα Βολοντιμίρ Λίτβιν έχει κάνει παρατηρήσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως θρασείς προς τη γυναίκα.[51]
Ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει την άμβλωση (γραμμένο από τον Αντρίι Σχιλ) καταχωρήθηκε στη Βερχόβνα Ράντα, κατόπιν αιτήματος του κλήρου από την Ελληνική Καθολική Εκκλησία και το Βατικανό στις 12 Μαρτίου 2012.[52]
Οι γυναίκες στην Ουκρανία επιτρέπεται να ενταχθούν στο στρατό[53], αλλά, ιστορικά, αυτό έχει περιοριστεί σε μη πολεμικούς ρόλους: γιατρός, μάγειρας, λογιστής, κλπ.[54] Από τον Ιούλιο του 2016, οι ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν να επιτρέπουν στις γυναίκες να συμμετέχουν σε πολεμικούς ρόλους, συμπεριλαμβανομένων, αλλά όχι μόνο, σε σώματα πολυβόλων, αναγνώρισης ή ελεύθερων σκοπευτών.[55]
|url=
. Empty., UNIAN (24 December 2012)