Δημήτριος (όνομα)

Δημήτριος, ελληνικό αντρικό κύριο όνομα (βαφτιστικό όνομα) το οποίο προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό όνομα της θεάς Δήμητρας. Το Δημήτριος, συνήθως με τον τύπο Δημήτρης, είναι από τα πιο δημοφιλή ονόματα στον ελληνικό χώρο.

Ετυμολογία του ονόματος

Δήμητρα

Το όνομα προέρχεται από το αρχαιοελληνικό Δημήτριος, «αφιερωμένος στη Δήμητρα», τη θεά των γεωργικών εργασιών, της γονιμότητας και του γάμου στην αρχαιοελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με το Online Etymology Dictionary Αρχειοθετήθηκε 2015-12-05 στο Wayback Machine., το λατινικό όνομα Demetrius σημαίνει «γιος της Δήμητρας».^[1] Το θεωνύμιο Δήμητρα παράγεται από το αρχαιοελληνικό Δημήτηρ / Δαμάτηρ / Δωμάτηρ, που είναι αβέβαιου ετύμου, αν και, σύμφωνα με το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας του Μπαμπινιώτη, είναι βέβαιο ότι το δεύτερο συνθετικό του ονόματος περιέχει τη λέξη μήτηρ / μάτηρ, ενώ το πρώτο συνθετικό πρέπει να ταυτίζεται με τη λέξη δᾶ «γη», οπότε το όνομα θα εσήμαινε «μητέρα γη».^[2][3]

Ονομαστική εορτή

Στις 26 Οκτωβρίου, Δημητρίου μεγαλομάρτυρος.^[4]

Διάδοση του ονόματος

Όνομα ιδιαίτερα δημοφιλές στον ελληνικό χώρο. Σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το βαφτιστικό Δημήτριος εμφανίζεται ως το 6ο πιο συχνό όνομα (2ο ανάμεσα στα αντρικά). Αντίστοιχα, το Δήμητρα παρουσιάζεται ως το 15ο πιο συχνό όνομα (10ο ανάμεσα στα γυναικεία) και το Δημητρία ως το 438ο πιο συχνό όνομα (316ο ανάμεσα στα γυναικεία).^[5]

Στο Lexicon of Greek Personal Names (LGPN, τμ. IV), σύμφωνα με το Θετίμα, το όνομα Δημήτριος καταγράφεται 3.325 φορές, κυρίως στο χώρο της Μακεδονίας. Πρωιμότερη βέβαιη μαρτυρία στην Αθήνα το 510 π.Χ. Τελευταία μαρτυρία στην Κρήτη τον 7ο αι. μ.Χ.^[6]

Γυναικείος τύπος

Δήμητρα, Δημητρία

Κοινοί και διαλεκτικοί τύποι και υποκοριστικά του ονόματος

• Δημήτρης, Δημητρός, Δημητράκης, Δημητρακάκης
• Δρημήτης· Δηρμήτσης
• Μήτρης
  • Μήτλης, Μητλιούλ’ς
  • Μήκλης
  • Μήτρος, Μητράκης, Μητρής, Μητρούσης
  • Μήρτος
• Μήτσιος
  • Μήτσος, Μητσάκης, Μητσάλης, Μητσέλης, Μητσιώρης
  • Μήτσης
• Μήμης, Μίμης, Μιμάκης, Μημής, Μημίκος, Μημίτας
  • Μήτος, Μητάκ’ς, Μητάκος, Μητιάκος, Μητακός, υποκοριστικό
  • Μητώνης
    • Μοτός
    • Μήτης
  • Μήκας
  • Μουντής
  • Μπήτιας
  • Μπήτσιος
  • Μπέτσος
  • Πήτρης
  • Ποτιός
• Τζήμος
• Τζήμης, Τζίμης, Τζιμάκος, Τζιμούλης

Άγιοι

• Δημήτριος όσιος ο Σκευοφύλαξ, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 25 Ιανουαρίου^[7]
• Δημήτριος νεομάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 27 Ιανουαρίου^[8]
• Δημήτριος νεομάρτυς ο Χίος, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 29 Ιανουαρίου^[9]
• Δημήτριος ο Τορναράς (νεομάρτυρας), η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 19 Μαρτίου^[10]
• Δημήτριος νεομάρτυς ο Πελοποννήσιος, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 13 Απριλίου^[11]
• Δημήτριος ο εκ Φιλαδελφείας (νεομάρτυρας), η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 2 Ιουνίου^[12]
• Δημήτριος, εις των Δέκα Μαρτύρων, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 9 Αυγούστου^[13]
• Δημήτριος μάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 11 Σεπτεμβρίου^[14]
• Δημήτριος μεγαλομάρτυς ο Μυροβλύτης, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 26 Οκτωβρίου^[15]
• Εικόνος Δημητρίου μεγαλομάρτυρος από Θεσσαλονίκης εις Κωνσταντινούπολιν μετάθεσις 26 Οκτωβρίου^[16]
• Δημήτριος μάρτυς, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 15 Νοεμβρίου^[17]

Χρήσεις σε άλλες γλώσσες

Το όνομα συναντάται και σε άλλες χριστιανικές χώρες, για παράδειγμα στην

• Ιταλικά : Demetrio
• Γαλλικά: Demètre
• Πολωνικά: Demetriusz, Dymitr
• Ρωσικά: Дмитрий (Dmitriy)
• Σερβικά : Димитрије (Dimitrije)
• Ρουμανικά : Dumitru

Παραπομπές

1. Online Etymology Dictionary Αρχειοθετήθηκε 2015-12-05 στο Wayback Machine., «Demeter»
2. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, δεύτερη έκδοση (ανατύπωση), 2005
3. Online Etymology Dictionary Αρχειοθετήθηκε 2015-12-05 στο Wayback Machine., ό.π.
4. Δημητρίου μεγαλομάρτυρος, Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2005
5. «Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2015. 
6. «Δημήτριος», Θετίμα
7. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
8. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
9. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
10. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
11. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
12. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
13. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
14. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Εκδόσεις Δόμος. 2005. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
15. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
16. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 
17. «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού - Συναξαριστής». www.snhell.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2015. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Όνομα: Δημήτρης