Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Διεθνής Τραπεζικός Λογαριασμός (ΔΤΛ), ή Διεθνής Αριθμός Τραπεζικού Λογαριασμού, ακριβέστερα, (International Bank Account Number) - IBAN, (προφέρεται Άι-μπαν), είναι ένας λογαριασμός που έχει προσδιοριστεί η δόμησή του σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχει δώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τραπεζικών Προτύπων. Σε τέτοιο τραπεζικό λογαριασμό μπορεί να μετατραπεί οποιοσδήποτε τραπεζικός λογαριασμός φυσικού ή νομικού προσώπου που τηρείται σε μια Χώρα. Πρόκειται δηλαδή για αναγωγή βασικού αριθμού λογαριασμού σε διεθνή τραπεζικό αριθμό βάσει προτύπου.
Υιοθετήθηκε αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τραπεζικών Προτύπων, και αργότερα ως ISO 13616:1997.
Ο IBAN αναπτύχθηκε για να βοηθήσει στη βελτίωση του συστήματος πληρωμών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πελάτες, κυρίως ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μπερδεύονται συχνά από τα διαφορετικά εθνικά πρότυπα για τους αριθμούς τραπεζικού λογαριασμού. Σκοπός του ΙΒΑΝ είναι να διευκολύνει την αυτόματη επεξεργασία των διασυνοριακών μεταφορών κεφαλαίων. Με τη χρήση του ΙΒΑΝ διασφαλίζεται η σωστή μετάδοση του Αριθμού Λογαριασμού και περιορίζεται η χειρογραφική επέμβαση κατά την πίστωσή του.
Ενώ το σύστημα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί για λόγους δρομολόγησης, δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να χρησιμοποιηθεί πλήρως, δεδομένου ότι το IBAN δεν έχει υιοθετηθεί ευρέως έξω από την Ευρώπη, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τραπεζικών Προτύπων αναμένει ότι η διαδικασία της υιοθέτησης μπορεί να πάρει πέντε έως δέκα έτη. Μέχρι τότε, είναι απαραίτητο να συνεχιστει να χρησιμοποιείται το τρέχον σύστημα BIC (Bank Identifier Code) ή αλλιώς SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) του ISO 9362 ή από κοινού με το IBAN προκειμένου να εξασφαλιστεί κατάλληλη δρομολόγηση.
Η δημιουργία αυτού του λογαριασμού στοχεύει αφενός στην ταχύτερη (αυτόματη) επεξεργασία των διασυνοριακών μεταφερομένων κεφαλαίων και αφετέρου τη διασφάλιση της σωστής μετάδοσης του αριθμού του λογαριασμού περιορίζοντας τη γραφειοκρατική χειρόγραφη επέμβαση σε περιπτώσεις πίστωσης. Συνέπεια αυτών είναι η ταχύτερη εξυπηρέτηση των συναλλασσομένων.
Στην περίπτωση που σταλθούν χρήματα από ένα λογαριασμό σε κάποιο λογαριασμό στην ίδια τράπεζα, τότε αρκεί ο Βασικός Αριθμός Λογαριασμού (Basic Bank Account Number ή BBAN). Αντιθέτως, στην περίπτωση που σταλεί ένα έμβασμα, χρειάζεται ο ΙΒΑΝ. Ο αριθμός του λογαριασμού στην απλή του μορφή έχει να κάνει με τον τρόπο που η κάθε τράπεζα ονοματίζει τους τραπεζικούς λογαριασμού της. Το πρόβλημα με αυτήν την ονοματολογία είναι ότι δεν είναι ενιαία. Για το λόγο αυτό, μπήκε στην εικόνα ο αριθμός ΙΒΑΝ σύμφωνα με τον οποίο, κάθε λογαριασμός, ανεξαρτήτου τράπεζας στην οποία αυτός ανήκει, έχει μια και μοναδική απεικόνιση αναγνωρίσιμη και αποδεχτή από όλες τις τράπεζες.
Το διάγραμμα της χρήσης ενός ΔΤΛ συνίσταται σε απλή κυκλική δραστηριότητα μεταξύ Δικαιούχου (του λογαριασμού) και Εντολέα, οι οποίοι και οι δύο διατηρούν συναλλαγή με τράπεζα της δικής τους επιλογής. Τα στάδια του διαγράμματος αυτού είναι τα ακόλουθα τέσσερα:
Ο ΔΤΛ είναι δομικά ένας αλφαριθμητικός αριθμός με μέγιστο πλήθος 34 χαρακτήρων. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα ο αριθμός αυτός συγκροτείται από 27 τέτοιους χαρακτήρες.
Οι δύο πρώτοι γενικά καθορίζουν τη Χώρα στης οποίας Τράπεζα τηρείται ο λογαριασμός και αποτελούνται από λατινογράμματα π.χ. GR για Ελλάδα. Στη συνέχεια ακολουθούν ψηφία ελέγχου που επικυρώνουν ολόκληρο τον ΔΤΛ. Αυτών ακολουθεί το τελευταίο τμήμα που είναι και ο βασικός αριθμός (ΒBAΝ) (Basic Bank Account Number) του ΔΤΛ ο οποίος στις περισσότερες των περιπτώσεων περιέχει κωδικό αριθμό της τράπεζας, του τραπεζικού καταστήματος και τον αριθμό του λογαριασμού του Δικαιούχου. Σημειώνεται ότι αν ο αριθμός του Δικαιούχου (πελάτη της Τράπεζας) είναι μικρότερος των 16 στοιχείων τότε η ίδια η Τράπεζα που τηρεί τον λογαριασμό φροντίζει για την συμπλήρωσή του, τοποθετώντας μηδενικά στην αρχή του.
Έτσι με βάση τα παραπάνω ο BA ενός ΔΤΛ που τηρείται στην Ελλάδα αποτελείται από:
Για να μετατραπεί ένας ΒΑ τραπεζικού λογαριασμού σε ΔΤΛ αρκεί να προστεθούν στην αρχή ο κωδικός της Χώρας και ο κωδικός ελέγχου. Το παραπάνω παράδειγμα βασικού αριθμού θα πάρει την ακόλουθη μορφή: GR-16-01101250000000012300675
Ο ΔΤΛ χρησιμοποιείται σε ηλεκτρονική καθώς και σε έντυπη μορφή. Και οι δύο μορφές είναι όμοιες με τη διαφορά ότι ο έντυπος ΔΤΛ αναγράφεται σε ομάδες τεσσάρων χαρακτήρων που διαχωρίζονται με κενό.
Έστω ο λογαριασμός (σε μορφή ΙΒΑΝ): GR1601101250000000012300695
1. Μετακινούμε τους τέσσερις πρώτους χαρακτήρες “GR16” στο τέλος του αριθμού και προκύπτει ο λογαριασμός 01101250000000012300695GR16.
2. Μετατρέπουμε τα γράμματα σε αριθμούς σύμφωνα με τον πίνακα που ακολουθεί και προκύπτει ο αριθμός 01101250000000012300695162716.
3. Διαιρούμε τον αριθμό 01101250000000012300695162716 με 97.
4. Εάν το υπόλοιπο της διαίρεσης είναι 1, ο ΙΒΑΝ είναι σωστός. Διαφορετικά, είναι λάθος.
ΠΡΟΣΟΧΗ ! Ο λογαριασμός ΙΒΑΝ μετά τις μετατροπές γίνεται ένας 29-ψήφιος αριθμός. Πρέπει η διαίρεση του βήματος 3 να γίνει με όλο τον αριθμό αυτό, διαφορετικά ο έλεγχος ορθότητας δεν είναι σωστός.
Ο ΙΒΑΝ έχει σταθερό πλήθος χαρακτήρων για κάθε χώρα με μέγιστο μήκος 34 αλφαριθμητικούς χαρακτήρες από τους οποίους:
GR
για την Ελλάδα).Στην Ελλάδα έχει σταθερό μήκος 27 αλφαριθμητικών χαρακτήρων.
Για την πραγματοποίηση πληρωμών, τόσο εντός Ελλάδας όσο και προς την υπόλοιπη Ευρώπη, είναι απαραίτητος, μέχρι το τέλος Ιανουαρίου του 2016, ένας ακόμη κωδικός: ο BIC (Business Identifier Code). Πρόκειται για ένα διεθνή τυποποιημένο κωδικό, ο οποίος προσδιορίζει μοναδικά μια τράπεζα, οπουδήποτε στον κόσμο. Μια διαφορετική ονομασία για τον BIC είναι ο SWIFT-Code. Στην Ελλάδα, όπως και παγκοσμίως, ο BIC αποτελείται από 8 ή 11 χαρακτήρες
Ο Κωδικός Αναγνώρισης Τράπεζας BIC μαζί με τον ΙΒΑΝ είναι οι μόνοι κωδικοί αναγνώρισης λογαριασμού και τράπεζας για συναλλαγές στο πλαίσιο του SEPA. Ενώ μέχρι σήμερα χρησιμοποιούνται μόνο για διασυνοριακές πληρωμές στις περισσότερες χώρες, στον SEPA αυτό ισχύει και για εγχώριες πληρωμές. Έτσι, ο πληρωτής (εντολέας) πρέπει να παρέχει στην τράπεζά του τον IBAN του δικαιούχου που επιθυμεί να πιστωθεί και τον BIC της τράπεζας του δικαιούχου.