Ο Δούκας του Λάνκαστερ είναι ο κάτοχος των εδαφών του δουκάτου του Λάνκαστερ. Είναι επίσης αρχαίος τίτλος που περιγράφει την Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι ξεχωριστή περιουσία από το Βρετανικό στέμμα και φέρνει νέα εισοδήματα στον Βρετανό μονάρχη.[1] Στα επίσημα δείπνα και στις βασιλικές γιορτές που πραγματοποιούνται στην περιοχή του Λάνκασιρ η βασίλισσα αποκαλείται "Βασίλισσα, δούκας του Λάνκαστερ[2]" (ο τίτλος χρησιμοποιείται μόνο στο αρσενικό γένος). To Λάνκαστερ αναφέρεται πολλές φορές μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα στον εθνικό ύμνο της Αγγλίας με την φράση "ο θεός σώζει την βασίλισσα, να ζήσει πολλά χρόνια ο αγαπημένος μας δούκας". Ο τίτλος είναι ωστόσο διακοσμητικός, δεν είναι επίσημα κατοχυρωμένος και εκφράζει την μεγάλη των κατοίκων του Λάνκασιρ στην βασίλισσα.
Το δουκάτο του Λάνκαστερ δημιουργήθηκε πολλές φορές τον 14ο και στις αρχές του 15ου αιώνα, καταγράφονται τρεις δημιουργίες. Η πρώτη δημιουργία έγινε από τον Ερρίκο, δούκας του Λάνκαστερ δισέγγονο του Ερρίκου Γ΄ της Αγγλίας, δεύτερο ξάδελφο και πιο πιστό σύμμαχο του Εδουάρδου Γ΄ της Αγγλίας. Ο Ερρίκος του Λάνκαστερ ήταν επίσης 4ος κόμης του Λέστερ, 1ος κόμης του Ντέρμπι, 1ος κόμης του Λίνκολν και λόρδος του Μπόουλαντ, πέθανε χωρίς γιους (1361) άφησε μόνο δυο κόρες.
Η κόρη του Ερρίκου Λευκή του Λάνκαστερ παντρεύτηκε τον τρίτο της ξάδελφο Ιωάννη της Γάνδης τρίτο γιο του Ερρίκου Γ΄ και της Φιλίππης του Αινώ, με τον γάμο έγινε ο σύζυγος της ο δεύτερος δημιουργός του δουκάτου του Λάνκαστερ. Τον Ιωάννη της Γάνδης διαδέχθηκε με τον θάνατο του (4 Φεβρουαρίου 1399) ο γιος του Ερρίκος του Μπόλινμπροκ, 1ος κόμης του Χέρεφορντ.[1] Την ίδια χρονιά ο Ερρίκος του Μπόλινμπροκ ανέτρεψε τον πρώτο ξάδελφο του Ριχάρδος Β΄ της Αγγλίας και ανέβηκε ο ίδιος στον θρόνο ως Ερρίκος Δ΄ της Αγγλίας, το δουκάτο αμέσως ενσωματώθηκε με το στέμμα. Η τρίτη δημιουργία έγινε από τον ίδιο τον Ερρίκο Δ΄ για λογαρισμό του διαδόχου του Ερρίκου, δούκα της Ουαλίας (10 Νοεμβρίου 1399) όταν ο πρίγκιπας ανέβηκε στον θρόνο ως Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας (1413) το δουκάτο ενσωματώθηκε ξανά στο στέμμα.