Δροσουλίτες

Το Φραγκοκάστελλο

Ο όρος δροσουλίτες αφορά ένα οπτικό φαινόμενο που, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, παρατηρείται γύρω από το Φραγκοκάστελλο, στην περιοχή των Σφακίων, στη νότια Κρήτη σχεδόν κάθε χρόνο μεταξύ τελών Μαΐου και αρχών Ιουνίου, σε συγκεκριμένες ατμοσφαιρικές συνθήκες, κατά το οποίο σκιές που μοιάζουν με ανθρώπινες μορφές φαίνονται μέσα στην πρωινή δροσιά.^[1][2] Στην κρητική λαϊκή παράδοση, συνδέεται με ιστορικό γεγονός που συνέβη στην περιοχή το 1828 και αφορούσε πολεμική συμπλoκή μεταξύ επαναστατημένων Ελλήνων και Τούρκων,^[3] τη Μάχη του Φραγκοκάστελλου. Οι τοπικές δοξασίες συνδέουν το φαινόμενο με το φονικό γεγονός.^[1]

Ιστορικό πλαίσιο

Στις 18 Μαΐου 1828 είχε διεξαχθεί μάχη μεταξύ Ελλήνων, με επικεφαλής τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη, και τουρκικού στρατεύματος με επικεφαλής το Μουσταφά Ναϊλή Πασά, στην οποία ηττήθηκαν οι Έλληνες, πέφτοντας μεγάλο μέρος από αυτούς νεκροί.^[4] Ο Νταλιάνης, με ένα μικρό σώμα αποτελούμενο από 600 πεζούς και 100 ιππείς συγκρούστηκε με ισχυρή τουρκική δύναμη 8.000 πεζών και 300 ιππέων, με ολέθρια αποτελέσματα για την πλευρά των Ελλήνων, που είχε 385 νεκρούς (έναντι 800 των αντιπάλων).^[5] Η μάχη υπήρξε από τις πλέον σφοδρές και φονικές της Ελληνικής Επανάστασης στην Κρήτη και η λαϊκή αντίληψη τη συνδύασε με το φαινόμενο των δροσουλιτών, θεωρώντας πως πρόκειται για φαντάσματα των στρατιωτών του Νταλιάνη.

Το φαινόμενο

Πρόκειται για κινούμενες σκιές που παρατηρούνται κοντά στο Φραγκοκάστελο των Σφακίων. Το όνομά τους σχετίζεται με την εμφάνισή τους κατά τις πρωινές ώρες, μαζί με την πρωινή δροσιά. Σύμφωνα με το ορισμό της λέξης από τον Πέτρο Βλαστό, είναι σκιές κινούμενες «μέσα στην καταχνιά σαν κατεβαίνει ο κρύος αγέρας από τον Ψηλορείτη στον κάμπο το πρωί το καλοκαίρι», που οι ντόπιοι τις εκλαμβάνουν σαν στρατό.^[6] Κάθε χρόνο μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου κατά τις πρωινές ώρες, για ένα περίπου δεκάλεπτο, πριν ή κατά την ανατολή του ήλιου και όταν πρόκειται να φυσήξει βοριάς μετά την πρωινή υγρασία, παρατηρείται από τον κάμπο γύρω από το κάστρο σειρά από σκιές ανθρώπινες, αλλού πυκνές κι αλλού αραιότερες, που κινούνται από το μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπου προς το Φραγκοκάστελλο.^[7] Η εποχή που παρατηρείται το φαινόμενο συμπίπτει με την εποχή που έγινε φονική μάχη μεταξύ των εξεγερμένων κατοίκων και πολυάριθμου τουρκικού σώματος.^[8] Ακόμη και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, λέγεται ότι γερμανική περίπολος άνοιξε πυρ εναντίον τους.^[9]

Πιθανές εξηγήσεις

Το φαινόμενο προσέλκυσε το ενδιαφέρον όσων ασχολούνταν με παραψυχολογικά και μεταφυσικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, το 1928 η βρετανική Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών (Society for Psychical Research) είχε αποστείλει στην περιοχή το μέλος της Έ. Μπένετ για να διερευνήσει το θέμα. Ωστόσο, η προσπάθεια εκείνη απέτυχε, διότι ο Μπένετ, από δικό του λανθασμένο υπολογισμό, δεν κατόρθωσε να δει το φαινόμενο, καθόσον επισκέφθηκε το επίμαχο μέρος δεκαπέντε μέρες νωρίτερα από το συνηθισμένο χρονικό διάστημα της εμφάνισης των σκιών.^[7]

Στο πέρασμα του χρόνου, έχουν γίνει διάφορες έρευνες του φαινομένου κι έχουν προταθεί ποικίλες εξηγήσεις/ερμηνείες των δροσουλιτών, από το μαζικό αυτοϋπνωτισμό μέχρι τον (πρακτικά αδύνατο) αντικατοπτρισμό καραβανιού από τη αφρικανική ακτή.^[10] Σύμφωνα με μία εξήγηση το φαινόμενο οφείλεται σε οφθαλμαπάτη που προκαλείται από την εξάτμιση της πρωινής δροσιάς. Η ελαφριά ομίχλη που δημιουργείται από αυτή την εξάτμιση μοιάζει συχνά να δημιουργεί διάφορες φιγούρες που μπορούν να εκληφθούν και ως ανθρώπινες.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Κατά μια άλλη άποψη, που ερμηνεύει τις εμφανίσεις αυτές ως απόκρυφο ψυχικό φαινόμενο, πρόκειται για μια μορφή διοράσεως (clairvoyance), ακριβώς όπως εμφανίζεται σε άλλες χώρες όπως την Βρετανία και τη Γερμανία, με ανάλογες εμφανίσεις σκιωδών στρατευμάτων.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Παραπομπές

1. Dawkins, R. M. (1930). «Presidential Address: Folk-Memory in Crete». Folklore 41 (1): 11–42. ISSN 0015-587X. https://www.jstor.org/stable/1256030. Ανακτήθηκε στις 2022-05-23. 
2. «Η Μάχη στο Φραγκοκάστελο και ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης 18 Μαΐου 1828 - ΠΑΤΡΙΣ». ΠΑΤΡΙΣ. 21 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2022. 
3. Δετοράκης, Θεοχάρης (1990). Ιστορία της Κρήτης (2η έκδοση). Ηράκλειο. σελ. 346. 
4. Βάλια Αγγελάκη. «Φρούριο Φραγκοκάστελλο - Castelfranco. Ιστορικό». ΟΔΥΣΣΕΥΣ (ΥΠ.ΠΟ.Α.). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2022. .
5. Δετοράκης (1990), σελ. 345-346.
6. Βλαστός, Πέτρος (1989) [1931]. Συνώνυμα και συγγενικά. (Έκδοση συμπληρωμένη από τα κατάλοιπα του συγγραφέα· επιμέλεια - πρόλογος: Άλκηστις Σουλογιάννη· εισαγωγή: Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου). Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. σελ. 231. ISBN 978-960-201-087-7. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
7. Α.Τ. (= Άγγελος Τανάγρας) (1928). «Δροσουλίται». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. 4. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Ελευθερουδάκη. σελ. 775. 
8. Ανδριανάκης, Μιχάλης (Αύγουστος 1984). «Το Φραγκοκάστελο Σφακίων». Αρχαιολογία και Τέχνες 12: σελ. 72-80. https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/12-15.pdf. 
9. «Φραγκοκάστελο. Στην κατοχή, Γερμανοί πυροβολούσαν τις σκιές! Το παράξενο φαινόμενο με τους θρυλικούς Δροσουλίτες που βγήκαν να πολεμήσουν. Η εξήγηση». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. 17 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2022. 
10. Davaras, Costis (1976). Guide to Cretan Antiquities (3η έκδοση). Αθήνα - Park Ridge, NJ: Εκδόσεις Επτάλοφος / Noyes Press. σελ. 103. ISBN 978-0-8155-5044-0. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2022.