Δωροθέα του Βρανδεμβούργου
_1440s.jpg)
.svg)
Η Δωροθέα του Βρανδεμβούργου (Dorothea af Brandenburg, 1430 - 10 Νοεμβρίου 1495) ήταν βασίλισσα της Δανίας (1445-1448, 1449-1481), της Νορβηγίας (1445-1448, 1450-1481) και της Σουηδίας (1445-1448, 1457-1464) λόγω των γάμων της με τον βασιλιά Χριστόφορο Γ΄ της Δανίας και τον βασιλιά Χριστιανό Α΄ της Δανίας. Διετέλεσε αντιβασίλισσα κατά τη διάρκεια της μεσοβασιλείας του 1448 και κατά την απουσία του δεύτερου συζύγου της.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ήταν κόρη του μαργράβου Ιωάννη του Βρανδεμβούργου-Κούλμμπαχ και της Βαρβάρας των Ασκάνια, κόρης του Ροδόλφου Β΄ δούκα της Σαξονίας-Βίττενμπερκ. Είχε δύο αδελφές, τη Βαρβάρα του Βρανδεμβούργου, μαρκησία της Μάντουα (1423-1481) και την Ελισάβετ δούκισσα της Πομερανίας. Το 1443 ο νεοεκλεγείς βασιλιάς της Δανίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας Χριστόφορος Γ΄ τη ζήτησε σε γάμο προκειμένου να εξασφαλίσει τη συμμαχία του πατέρα της για τις γερμανικές του κτήσεις. Ο αρραβώνας έγινε τον Φεβρουάριο του 1445, πριν δοθεί από τον πάπα η απαιτούμενη άδεια λόγω της συγγένειάς τους, κάτι που έγινε τελικά στις 10 Μαρτίου του ίδιου χρόνου.[8]
Πρώτος γάμος με τον Χριστόφορο Γ΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 12 Σεπτεμβρίου 1445 πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη η γαμήλια τελετή και ακολούθησε η στέψη της Δωροθέας ως βασίλισσας. Ήταν από τις πιο λαμπρές τελετές στη Σκανδιναβική μεσαιωνική ιστορία. Οι γιορτές κράτησαν 8 μέρες και παρευρέθησαν οι πρίγκιπες του Μπράουνσβάιγκ, της Έσσης και της Βαυαρίας, απεσταλμένοι της Χανσεατικής Ένωσης και του Τευτονικού Τάγματος, καθώς και η αριστοκρατία των τριών βασιλείων της Σκανδιναβίας. Η Δωροθέα μπήκε στην πόλη με τη συνοδεία των ευγενών των τριών βασιλείων ντυμένων στα χρυσά και επάνω σε άσπρα άλογα· στέφθηκε βασίλισσα των τριών βασιλείων με το χρυσό στέμμα του αββαείου της Βασντένα. Στις 15 Σεπτεμβρίου τής δόθηκαν ως γαμήλια δωρεά πολλά εδάφη και στα τρία βασίλεια. Στην περίπτωση που θα χήρευε και θα επέλεγε να ζήσει εκτός Σκανδιναβίας, θα έπαιρνε αντ' αυτών 15.000 φιορίνια του Ρήνου Αρχειοθετήθηκε 2021-12-04 στο Wayback Machine., 15.000 από κάθε βασίλειο.[8]
Ο Χριστόφορος και η Δωροθέα αναχώρησαν για τη Σουηδία τον Ιανουάριο του 1446. Επισκέφτηκαν το αβαείο του Βαντστένα και το προικώο της Δωροθέας Örebro, και συνάντησαν τον μελλοντικό ανταγωνιστή της βασίλισσας, τον Κάρολο, μεγάλο κοντόσταυλο της Σουηδίας, τον μετέπειτα Κάρολο Η΄ της Σουηδίας. Η συνάντηση έγινε σε πολύ καλό κλίμα και στη Δωροθέα προσφέρθηκαν πολλά δώρα. Το ζεύγος επέστρεψε τον Σεπτέμβριο στη Δανία. Ο γάμος τους ήταν πολιτικής σκοπιμότητας αφού ο πατέρας της Δωροθέας κυβερνούσε τα Γερμανικά εδάφη του Χριστόφορου και ήταν πιστός του υποστηρικτής και σύμβουλος. Το ζεύγος δεν έκανε παιδιά γιατί σύμφωνα με τον Σουηδό ιστορικό της εποχής Ερρίκο Ολάι, ο γάμος δεν ολοκληρώθηκε.[8]
Τον Ιανουάριο του 1448 ο βασιλιάς Χριστόφορος πέθανε πρόωρα και άτεκνος με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μεγάλη κρίση διαδοχής στα Σκανδιναβικά βασίλεια. Η χήρα βασίλισσα Δωροθέα, όντας το μοναδικό μέλος της βασιλικής οικογένειας, ανακηρύχθηκε αντιβασίλισσα της Δανίας μέχρι την εκλογή του νέου μονάρχη. Στη Σουηδία όμως ο μέγας κοντόσταυλος Κάρολος εξελέγη βασιλιάς της Σουηδίας και της Νορβηγίας ως Κάρολος Η΄. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου ο Χριστιανός του Ολδεμβούργου εξελέγη βασιλιάς της Δανίας ως Χριστιανός Α΄ και η Δωροθέα του παρέδωσε την εξουσία.[8]
Δεύτερος γάμος με τον Χριστιανό Α΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη Δωροθέα έγιναν προτάσεις γάμου από τον βασιλιά Καζιμίρ Δ΄ της Πολωνίας και τον αρχιδούκα Αλβέρτο ΣΤ΄ της Αυστρίας, αλλά προτίμησε να παντρευτεί τον νεοεκλεγμένο βασιλιά Χριστιανό Α΄.[8] Η γαμήλια τελετή έγινε στις 26 Οκτωβρίου 1449 και ακολούθησε η στέψη του Χριστιανού και της ίδιας ως βασιλέων της Δανίας. Η Δωροθέα παραιτήθηκε από τα προικώα της εδάφη στη Δανία και στη Νορβηγία (τα οποία αντικαταστάθηκαν από άλλα) αλλά αρνήθηκε να παραιτηθεί από τα προικώα της τής Σουηδίας.[9] Η εκλογή του Καρόλου ως βασιλιά της Σουηδίας και της Νορβηγίας της στέρησε τα εδάφη σε αυτές τις χώρες και τώρα η φιλοδοξία του βασιλικού ζεύγους ήταν να στεφθεί ο Χριστιανός βασιλιάς στη Σουηδία και στη Νορβηγία και να ανασυστήσει τη διαλυμένη Ένωση του Καλμάρ.
Ο Χριστιανός Α΄ στέφθηκε βασιλιάς στη Νορβηγία το 1450. Το έργο στη Σουηδία ήταν περισσότερο δύσκολο και η Δωροθέα ανέλαβε μακροχρόνια εκστρατεία στρατολογώντας υποστηρικτές ανάμεσα στην αριστοκρατία και τον κλήρο, στους οποίους διακήρυττε ότι ο εκλεγμένος βασιλιάς τους Κάρολος Η΄ ως πρώην κοντόσταυλός στη Σουηδία και υπήκοός της, ήταν σφετεριστής και προδότης που καταπάτησε τον όρκο του και της στέρησε τις κτήσεις της στη Σουηδία. Η Δωροθέα ζήτησε για το θέμα αυτό και τη βοήθεια του πάπα.[8] Οι προσπάθειες της Δωροθέας ολοκληρώθηκαν με επιτυχία τον Φεβρουάριο 1457, όταν η εξέγερση του αρχιεπισκόπου Γιενς Μπένγκτσον Ούξενχανα εκθρόνισε τον Κάρολο ο οποίος κατέφυγε στη Γερμανία. Ο Χριστιανός Α΄ ήταν πλέον βασιλιάς και των τριών βασιλείων της Ένωσης του Κάλμαρ. Η Δωροθέα έκανε τον Δεκέμβριο πανηγυρική είσοδο στη Στοκχόλμη και πήρε πίσω τα εδάφη της. Το 1458 το Σουηδικό συμβούλιο αποφάσισε να δεχθεί την επιθυμία του βασιλικού ζεύγους να ονομαστούν διάδοχοι του θρόνου της Σουηδίας οι γιοι τους, όπως είχε γίνει και στη Δανία και Νορβηγία.[8]
Το 1460 ο Χριστιανός Α΄ αγόρασε τα δουκάτα του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν. Για να ανταπεξέλθει στα μεγάλα του χρέη, επέβαλε βαρειά φορολογία πράγμα που του στέρησε την υποστήριξη των Σουηδών οι οποίοι επανέφεραν τον Κάρολο Η΄ (1464). Η απώλεια της Σουηδίας ήταν μεγάλο πλήγμα για τη Δωροθέα η οποία άρχισε αγώνα που κράτησε μια ζωή για να ξαναγίνει ο σύζυγός της βασιλιάς της Σουηδίας (και αργότερα οι γιοι της), να επανασυσταθεί η Ένωση του Καλμάρ με τα τρία βασίλεια και να επανακτήσει τα προικώα της εδάφη. Για τα εδάφη αυτά μάλιστα ενήγαγε τον Κάρολο Η΄ ενώπιον του πάπα στη Ρώμη. Ο Κάρολος Η΄ πέθανε το 1470 και η Δωροθέα έστρεψε την αγωγή κατά του αντιβασιλιά της Σουηδίας ο Στεν Στούρε του Πρεσβύτερου. Ταξίδεψε στην Ιταλία (1475), επισκέφθηκε την αδελφή της Βαρβάρα στη Μάντοβα και στη συνέχεια τον ίδιο τον πάπα Σίξτο Δ΄ από τον οποίο ζήτησε να αφορίσει τον Στεν Στούρε. Η πράξη του αφορισμού θα μπορούσε να επιφέρει την κατάρρευση του βασιλείου της Σουηδίας, την πτώση του Στεν Στούρε και την εκλογή ξανά σαν βασιλιά των Σουηδών του συζύγου της Χριστιανού κάτι για το οποίο εργάστηκε πολύ σκληρά τα είκοσι τελευταία χρόνια.[8]
Στη Δανία παραχωρήθηκε στη βασίλισσα Δωροθέα το Σλότσλοβεν, πράγμα το οποίο της έδωσε το δικαίωμα να διοικεί όλα τα κάστρα στη Δανία και εκτελούσε χρέη αντιβασιλιά όταν απουσίαζε ο βασιλιάς. Ο προσωπικός της πλούτος της έδωσε επίσης μεγάλη δύναμη. Όταν ο βασιλιάς Χριστιανός απέκτησε το Σλέσβιχ και το Χόλσταϊν (1460) και δεν μπορούσε να πληρώσει, η Δωροθέα του δάνεισε από την περιουσία της τα απαραίτητα ποσά για να ενσωματώσει τα δουκάτα στη Δανία.[9] Επειδή ο Χριστιανός δεν μπόρεσε να εξοφλήσει τα δάνεια που η Δωροθέα του έδωσε, ανέλαβε η ίδια de facto τη διοίκηση του Σλέσβιχ (1479) και του Χόλσταϊν (1480) και τα κυβερνούσε σαν προσωπικά της φέουδα.[9] Μετά τον θάνατο του πατέρα της (1464) ήταν σε έντονη διαμάχη με τον θείο της Φρειδερίκο Β΄ εκλέκτορα του Βρανδεμβούργου για την κληρονομιά.
Η Χήρα Βασίλισσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χριστιανός Α΄ πέθανε στις 21 Μαΐου 1481 και τον διαδέχθηκε ο γιος τους Ιωάννης της Δανίας. Ως χήρα βασίλισσα έμενε στο κάστρο του Κάλουντμποργκ και παρέμενε πολιτικά δραστήρια κατά τη διάρκεια της βασιλείας του γιου της μέχρι τον θάνατό της.[9] Παραχώρησε το δουκάτο του Σλέσβιχ - Χόλσταϊν στον μικρότερο γιο της Φρειδερίκο κι αυτό ήταν αιτία σύγκρουσης ανάμεσα στον Φρειδερίκο και τον Ιωάννη που τερματίστηκε με τη διανομή του δουκάτου στα δύο αδέρφια.[8]
Η Δωροθέα συνέχισε τις σκληρές προσπάθειες την για ανάκτηση της Σουηδίας και την ένωση πάλι των τριών βασιλείων της Ένωσης του Καλμάρ. Το 1488 πραγματοποίησε νέο ταξίδι για να συναντήσει την αδελφή της Βαρβάρα στη Μάντοβα, στη συνέχεια συνάντησε τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ΄ στο Ίνσμπρουκ και τον πάπα Ιννοκέντιο Η΄ στη Ρώμη από τον οποίο ζήτησε πάλι να θέσει το βασίλειο της Σουηδίας υπό απαγόρευση. Αλλά ο Σουηδός απεσταλμένος στη Ρώμη Έμμινγκ Γκάντ ματαίωσε τις προσπάθειες αυτές. Η Δωροθέα συνέχισε μέχρι το τέλος τις ενέργειες γι'αυτό το θέμα αλλά το πρόβλημα λύθηκε τρία χρόνια μετά τον θάνατό της, όταν ο γιος της, που εξελέγη βασιλιάς της Σουηδίας ένα χρόνο πριν, δήλωσε ότι δεν επιθυμεί να υπάρξει συνέχεια στο ζήτημα. Στην τελευταία αυτή εκλογή θεωρείται ότι συνέβαλαν οι προσπάθειες της Δωροθέας αν και είχε πεθάνει τρία χρόνια πριν.[8] Η Δωροθέα πέθανε στις 25 Δεκεμβρίου 1495 και τάφηκε δίπλα στον δεύτερο σύζυγο της στον Καθεδρικό ναό του Ροσκίλντε.
Η Δωροθέα έχει περιγραφεί ως ικανή και φιλόδοξη, αλαζονική και λιτοδίαιτη.[8]
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παντρεύτηκε πρώτα το 1445 τον Χριστόφορο Γ΄ των Βίττελσμπαχ βασιλιά της Δανίας. Δεν απέκτησαν απογόνους και ο Χριστόφορος Γ΄ απεβίωσε το 1448.
Από τον δεύτερο γάμο της το 1449 με τον Χριστιανό Α΄ των Όλντενμπουργκ βασιλιά της Δανίας παιδιά της ήταν:
- Ιωάννης 1455-1513, βασιλιάς της Δανίας.
- Μαργαρίτα 1456-1486, παντρεύτηκε τον Ιάκωβο Γ΄ των Στιούαρτ βασιλιά της Σκωτίας.
- Φρειδερίκος Α΄ 1471-1533, βασιλιάς της Δανίας.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Dorotea». (Σουηδικά) Dictionary of Swedish National Biography. 17601.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) Find A Grave. 9468539. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage. p10247.htm#i102470. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Svenskt biografiskt lexikon» (Σουηδικά)
- ↑ 6,0 6,1 p10247.htm#i102470. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 Dorotea, urn:sbl:17601, Svenskt biografiskt lexikon (art av Gottfrid Carlsson.), hämtad 2016-09-07.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Dansk kvindebiografisk leksikon
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Anne J. Duggan: Queens and queenship in medieval Europe
