Εβραϊκό Κοιμητήριο της Βαρσοβίας

Συντεταγμένες: 52°14′51″N 20°58′29″E / 52.24750°N 20.97472°E / 52.24750; 20.97472

Εβραϊκό Κοιμητήριο της Βαρσοβίας
Cmentarz żydowski w Warszawie
Χάρτης
Είδοςεβραϊκό νεκροταφείο
Διεύθυνσηul. Okopowa 49/51, 01-063 Warszawa
Γεωγραφικές συντεταγμένες52°14′51″N 20°58′29″E
Διοικητική υπαγωγήΒαρσοβία
ΧώραΠολωνία
Έναρξη κατασκευής1806
Προστασίααμετακίνητο μνημείο (από 1973) και δημοτικό μητρώο μνημείων (από 2012)
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Εβραϊκό Κοιμητήριο της Βαρσοβίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα εβραϊκά κοιμητήρια στην Ευρώπη και στον κόσμο. Βρίσκεται στην οδό Οκοπόβα της Βαρσοβίας και δίπλα στο Χριστιανικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι. Η εβραϊκή νεκρόπολη ιδρύθηκε το 1806 και καταλαμβάνει 33 εκτάρια (83 στρέμματα) γης. Το κοιμητήριο περιέχει πάνω από 250.000 σημαδεμένους τάφους, καθώς και ομαδικούς τάφους θυμάτων του Γκέτο της Βαρσοβίας. Αν και το κοιμητήριο έκλεισε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά τον πόλεμο άνοιξε ξανά και ένα μικρό τμήμα του παραμένει ενεργό, εξυπηρετώντας τον υπάρχοντα εβραϊκό πληθυσμό της Βαρσοβίας.

Καθώς η νεκρόπολη ιδρύθηκε για να αντικαταστήσει πολλά μικρότερα κοιμητήρια πιο κοντά στο κέντρο της πόλης, σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί όλες τις εβραϊκές κοινότητες της Βαρσοβίας, ανεξάρτητα από την υπαγωγή τους. Ως εκ τούτου, υποδιαιρείται σε πολλές συνοικίες (kwatery), που ιστορικά προορίζονται για διάφορες ομάδες. Ανάμεσά τους είναι τρεις για Ορθόδοξο Ιουδαϊσμό (για άνδρες, γυναίκες και ένας για τις ιερές γραφές), για Μεταρρυθμιστικό Ιουδαϊσμό, για παιδιά, για στρατιωτικούς και για θύματα της Εξέγερσης του Γκέτο της Βαρσοβίας.

Το κοιμητήριο, που μετατράπηκε σε πυκνό δάσος στη μεταπολεμική περίοδο, είναι γεμάτο με μνημεία αφιερωμένα σε αξιόλογες προσωπικότητες όπως πολιτικούς, πνευματικούς ηγέτες, εφευρέτες, οικονομολόγους και άλλους. Πολλοί από τους τύμβους είναι απλοί, άλλοι είναι περίτεχνα σκαλισμένοι και πλούσια διακοσμημένοι. Τα μεγάλα μαυσωλεία εμφανίζονται σε στυλ που κυμαίνονται από την αιγυπτιακή αναβίωση μέχρι το Αρ Ντεκό.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εβραϊκοί τάφοι στη Βαρσοβία.

Το 1806, η Εβραϊκή Κομμούνα της Βαρσοβίας ζήτησε από την κυβέρνηση να ιδρύσει ένα νέο κοιμητήριο για τους Εβραίους κατοίκους της Βαρσοβίας.[1] Το Εβραϊκό Κοιμητήριο του Μπρούντνο, που υπήρχε από το 1769, ήταν σχεδόν γεμάτο και η εβραϊκή κοινωνία αναζήτησε έναν νέο χώρο ταφής.[2] Το οικόπεδο που επιλέχθηκε βρισκόταν ακριβώς έξω από τα όρια της πόλης στο δήμο Βόλα, δίπλα στο νέο καθολικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι, που ιδρύθηκε το 1790. Η αναφορά έγινε δεκτή και τον επόμενο χρόνο ιδρύθηκε το κοιμητήριο. Η παλαιότερη ταφόπλακα χρονολογήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1806 και ανήκε σε κάποιο Νάχουμ, γιο του Νάχουμ του Σιεμιατίτσε, αλλά δεν επέζησε μέχρι την εποχή μας. Η πρώτη γυναίκα που ενταφιάστηκε εκεί ήταν κάποια Έλκα Γιούνγκχοφ, κόρη του Γεχούντα Λάιμπ Μούλρατ του Κάλις. Η ταφόπλακά της χρονολογείται στις 26 Νοεμβρίου 1804, αλλά η ημερομηνία είναι πιθανότατα λάθος. Ως εκ τούτου, η παλαιότερη σωζόμενη ταφόπλακα ανήκει στη Σάρα, κόρη του Ελιέζερ (πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 1807).[3]

Σε αντίθεση με άλλα κοιμητήρια στην Ευρώπη, όλοι οι τάφοι στο κοιμητήριο της οδού Οκοπόβα έχουν την πλάτη τους στην πύλη του κοιμητηρίου. Η παράδοση της τοποθέτησης τάφων απέναντι από την πύλη του κοιμητηρίου πηγάζει από την πεποίθηση ότι στη μελλοντική ανάσταση των νεκρών, οι νεκροί θα αναστηθούν και θα μπορέσουν να φύγουν από το κοιμητήριο χωρίς να χρειαστεί να γυρίσουν.[2] Ωστόσο, το 1819, όταν ένα μέλος της κοινότητας θάφτηκε κατά λάθος με το κεφάλι του και όχι με τα πόδια του, στραμμένο προς την πύλη του κοιμητηρίου, ο Ραβίνος Σλόμο Ζάλμαν Λίπσιτς, ο πρώτος Αρχιραβίνος της Βαρσοβίας, αποφάσισε ότι όλες οι μελλοντικές ταφές έπρεπε να γίνονται με τον ίδιο τρόπο για να αποφύγει να προκαλέσει αμηχανία στον πρώτο που θαφτεί με αυτόν τον τρόπο.[2]

Μνημειακός τάφος του Βίλχελμ και της Έβα Λάνταου.

Κατά τις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξής του, το νέο κοιμητήριο της οδού Οκοπόβα χρησιμοποιήθηκε κυρίως από τα υψηλότερα στρώματα της εβραϊκής κοινωνίας, με φτωχότερους Εβραίους να ενταφιάζονται στο Εβραϊκό Κοιμητήριο του Μπρούντνο στον ανατολικότερο δήμο Μπρούντνο, στη δεξιά όχθη του Βιστούλα. Παρόλα αυτά, το κοιμητήριο γρήγορα γέμισε και ήδη το 1824 χρειάστηκε να επεκταθεί. Περίπου εκείνη την εποχή, οι τσαρικές αρχές ανέλαβαν τη διοίκηση του κοιμητηρίου και μέχρι το 1850 ίδρυσαν ξεχωριστή διοίκηση κηδειών. Το πρώτο επιτόπιο γραφείο τελετών ιδρύθηκε το 1828, αλλά ήδη το 1831 καταστράφηκε από τον Ρωσικό Στρατό κατά τη διάρκεια της Νοεμβριανής Εξέγερσης. Ένα νέο κτίριο ανεγέρθηκε το επόμενο έτος και επεκτάθηκε περαιτέρω το 1854. Στο μεταξύ η νεκρόπολη επεκτάθηκε δύο φορές: το 1840 και το 1848. Εκείνη την εποχή έγινε το κύριο εβραϊκό κοιμητήριο της Βαρσοβίας, για πλούσιους και φτωχούς.

Ιστορικά, το κοιμητήριο χωριζόταν από το κέντρο της πόλης και τη συνοικία που κατοικούσαν Εβραίοι από μια βαθιά τάφρο, τους λεγόμενους προμαχώνες του Λουμπομίρσκι, που δημιουργήθηκε το 1777 για να σταματήσει την εξάπλωση της πανώλης και ως φορολογικό μέτρο. Μόλις το 1873 επετράπη τόσο στις εβραϊκές όσο και στις καθολικές κοινότητες να χτίσουν μια γέφυρα στην τάφρο για να διευκολύνουν την πρόσβαση και στα δύο κοιμητήρια. Το 1860 και το 1863 το κοιμητήριο επεκτάθηκε ξανά και το 1869 πήρε τη σημερινή του μορφή. Ωστόσο, άρχισε να συνωστίζεται και το 1885 όλες οι ταφές που χρηματοδοτήθηκαν από την εβραϊκή κοινότητα (δηλαδή των φτωχών) κατευθύνθηκαν στο Εβραϊκό Κοιμητήριο του Μπρούντνο. Το 1877, αρκετές αξιόλογες εβραϊκές οικογένειες της Βαρσοβίας χρηματοδότησαν ένα νέο όψιμο νεοκλασικό κτίριο από τον Άντολφ Σχίμελπφενινγκ, που στεγάζει μια συναγωγή και δύο ταφικά σπίτια (ένα για άνδρες και ένα για γυναίκες). Ο δεύτερος όροφος ήταν δεσμευμένος για το διαμέρισμα του ραβίνου.

Λιγότερο περίτεχνες επιτύμβιες στήλες.

Καθώς το κοιμητήριο χρησιμοποιήθηκε από όλες τις κοινωνικές τάξεις των Εβραίων της Βαρσοβίας, προέκυψαν συγκρούσεις για τον έλεγχο του κοιμητηρίου και διάφορα ζητήματα που σχετίζονταν με την ταφή. Το 1913 συμφωνήθηκε να χωριστεί σε τέσσερα μέρη: ένα για τους Ορθόδοξους Εβραίους, ένα για τους Εβραίους της Μεταρρύθμισης, ένα για τα παιδιά και ένα για τις στρατιωτικές και κρατικές ταφές. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το κοιμητήριο γέμισε ξανά. Στη συνέχεια, ανεγέρθηκε ένας λόφος τύμβος κατά τη διάρκεια του τετάρτου που προηγουμένως προοριζόταν για παιδιά για να επιτρέψουν περισσότερες ταφές. Μεταξύ 1918 και 1936, δημιουργήθηκαν δεκατέσσερις τέτοιοι τύμβοι. Στη δεκαετία του 1930 ολόκληρο το κοιμητήριο περιβαλλόταν με έναν ψηλό τοίχο και το 1939 ξεκίνησε η κατασκευή ενός Μαυσωλείου Εβραίων που αγωνίζονταν για την Πολωνική Ανεξαρτησία. Οι εργασίες σταμάτησαν με το ξέσπασμα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και τη γερμανική κατοχή της Πολωνίας.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το κοιμητήριο κατεδαφίστηκε εν μέρει. Οι γερμανικές δυνάμεις το χρησιμοποίησαν για μαζικές εκτελέσεις και την ταφή θυμάτων του Γκέτο της Βαρσοβίας, της Εξέγερσης του Γκέτο της Βαρσοβίας, της Εξέγερσης της Βαρσοβίας του 1944 και άλλων μαζικών δολοφονιών. Αυτές οι ταφές περιελάμβαναν και Εβραίους και μη. Μετά την Εξέγερση του Γκέτο, στις 15 Μαΐου 1943 οι Γερμανοί ανατίναξαν όλα τα κτίρια στην περιοχή του κοιμητηρίου, συμπεριλαμβανομένων της συναγωγής και των ταφικών κατοικιών. Μόνο ένα μικρό πηγάδι σώζεται μέχρι σήμερα. Περαιτέρω ζημιές προκλήθηκαν στο κοιμητήριο κατά την εξέγερση της Βαρσοβίας το 1944, όταν η γραμμή του μετώπου πέρασε απευθείας από το κοιμητήριο.[1] Μετά τον πόλεμο, το κοιμητήριο άνοιξε ξανά. Οι κομμουνιστικές αρχές της Πολωνίας σχεδίασαν έναν δρόμο ακριβώς στη μέση του κοιμητηρίου. Τα σχέδια δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ λόγω των προσπαθειών ενός Αμερικανού διπλωμάτη, του Άλφρεντ Μπράιναρντ, που ανταποκρίθηκε σε έκκληση για βοήθεια από εβραϊκές οργανώσεις

Στη δεκαετία του 1990, το παραμελημένο κοιμητήριο άρχισε να ανακαινίζεται για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1930, κυρίως από την αναδημιουργημένη εβραϊκή κοινότητα της Βαρσοβίας και το Ίδρυμα Οικογένειας Νίσενμπαουμ, καθώς και από τη δημοτική κυβέρνηση της πόλης της Βαρσοβίας. Το κοιμητήριο είναι ακόμα ανοιχτό, με 20 με 30 νέες ταφές κάθε χρόνο.

Μνημείο (κενοτάφιο) αφιερωμένο στον Γιάνους Κόρτσακ.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Tercatin, Rossella (22 Ιουλίου 2020). «Unexploded Nazi mortar uncovered in 'Warsaw Ghetto' Jewish cemetery». The Jerusalem Post. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Gold, Rabbi Yoel.
  3. ↑ «Wirtualny Cmentarz». Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2017. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]