Εδουάρδος Μπρους

Εδουάρδος Μπρους
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1275
Θάνατος	14  Οκτωβρίου 1318[1] Faughart
Αιτία θανάτου	πεσών σε μάχη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός ηγέτης
Οικογένεια
Σύζυγος	Isabella of Strathbogie[2] Eleanor de Ross[2]
Τέκνα	Alexander de Brus, Earl of Carrick[3] Thomas de Bruce[3]
Γονείς	Ρόμπερτ ντε Μπρους, 6ος λόρδος του Άναντεϊλ[3] και Μάρτζορι, κόμισσα του Κάρικ[3]
Αδέλφια	Ισαβέλλα Μπρους Χριστίνα Μπρους Μαρία Μπρους Ροβέρτος Α΄ της Σκωτίας Αλέξανδρος ντε Μπρους Νιλ ντε Μπρους Τόμας ντε Μπρους Elizabeth Bruce
Οικογένεια	Οίκος του Μπρους
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Wars of Scottish Independence
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Earl of Carrick
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Εδουάρδος Μπρους, κόμης του Κάρικ (Νορμ. Γαλλικά : Edward de Brus, Ιρλ. : Edubard a Briuis, Σκωτ. Γαελικά : Eideard or Iomhair Bruis, περί το 1280 - 14 Οκτωβρίου 1318) ήταν ένας από τους νεώτερους γιους του Ρόμπερτ ντε Μπρους, 6ου λόρδου του Άναντεϊλ και της Μάρτζορι, κόμισσας του Κάρικ και ένας από τους νεώτερους αδελφούς του θρυλικού Ροβέρτου Μπρους. Υποστήριξε τον αδελφό του σε όλες τις προσπάθειες να διεκδικήσει τον θρόνο της Σκωτίας, ο ίδιος διεκδίκησε τον θρόνο της Ιρλανδίας, στέφθηκε Υψηλός βασιλιάς της Ιρλανδίας αλλά σύντομα ηττήθηκε και έπεσε στη μάχη του Φώγκαρτ.^[4] Δεν είναι βέβαιο αν ήταν τρίτος ή τέταρτος γιος των γονέων του, ο μεγαλύτερος ήταν ο Ροβέρτος ακολουθούσε ο Νηλ ντε Μπρους, ο ίδιος ήταν τρίτος ή τέταρτος πίσω και από τον Αλέξανδρο. Δεν είναι γνωστή η ημερομηνία που γεννήθηκε αλλά σίγουρα δεν είχε μεγάλη διαφορά ηλικίας με τον Ροβέρτο που γεννήθηκε το 1274, ήταν ικανός να πολεμήσει το 1307 και του δόθηκε σε λίγο η διοίκηση ανεξάρτητου τμήματος στρατού. Ο Ιρλανδός ιστορικός Σον Ντάφυ αναφέρει ότι μεγάλωσε στην Ιρλανδία με τους Ο'Νήλ του Ούλστερ και ο ιστορικός Άρτσι Ντάνκαν (1926 - 2017) βεβαιώνει ότι την ίδια περίοδο πέρασε πολύ χρόνο με τους Μπισέτς των Γκλεν του Άντριμ.^[5] Η πρακτική αυτή ήταν συνηθισμένη στα Σκωτσέζικα και στα Ιρλανδικά έθιμα και μπορεί να εξηγήσει την μετέπειτα συμπεριφορά του.

Ο Εδουάρδος πολέμησε πάντοτε στο πλευρό του Ροβέρτου και τον στήριξε σε όλες τις προσπάθειες να ανέβει στον θρόνο της Σκωτίας, οι τρεις αδελφοί του Νηλ, Τόμας Μπρους και Αλέξανδρος Μπρους εκτελέστηκαν από τους Άγγλους αλλά ο ίδιος επέζησε. Είχε σημαντικό ρόλο στην κατάληψη των κάστρων της νότιο-δυτικής Σκωτίας από τους Άγγλους (1313), λόγω μιας άδικης κρίσης του με τον διοικητή του κάστρου του Στέρλινγκ κλήθηκαν οι Αγγλικές δυνάμεις να υπερασπιστούν το κάστρο. Ακολούθησε η μάχη του Μπάνοκμπερν στις 24 Ιουνίου 1314, στην οποία ο ίδιος ήταν διοικητής ενός Σκωτσέζικου στρατιωτικού σώματος.^[6] Την περίοδο 1309 - 1314 ο Εδουάρδος δημιούργησε την κομητεία του Κάρικ έναν τίτλο που κατείχε ο από μητέρα παππούς του Νηλ ντε Κάρικ, η μητέρα του και ο μεγαλύτερος αδελφός του. Δεν είναι γνωστό αν παντρεύτηκε, είχε έναν νόθο γιο τον Αλέξανδρο Μπρους που θα κληρονομήσει αργότερα την κομητεία του πατέρα του.^[6][7] Στις αρχές του 14ου αιώνα η Ιρλανδία δεν είχε Υψηλό βασιλιά από την εποχή που ο Ρόρι Οκόννορ είχε εκθρονιστεί από τον γιο του (1186), η χώρα ήταν διασπασμένη σε τμήματα που τα κυβερνούσαν Άγγλο - Ιρλανδικές δυναστείες. Το 1258 μερικές από τις δυναστείες αυτές και εκλέκτορες εξέλεξαν στην θέση του Υψηλού βασιλιά τον Μπρίαν Ουα Νιλ που θα ηττηθεί ωστόσο από τους Νορμανδούς στην μάχη του Ντάουνπατρικ (1260)

Η Ιρλανδία πριν τους Μπρους

Με καταγωγή από τον Έβα του Λένστερ ο Εδουάρδος θα μπορούσε να διεκδικήσει καταγωγή από παλιότερους μεγάλους Γαλάτες Ιρλανδούς βασιλείς όπως ο Μπρίαν Μπόρου και ο Ντέρμοτ ΜακΜούρουγκ, πολύ πιθανό και τον Σκανδιναβό Αμλάιμπ Κουαράν. Ο Εδουάρδος και τα αδέλφια του είχαν καταγωγή από τους βασιλείς του Γκαλλοουευ που ήταν κλάδος των βασιλέων του Μαν και των νησιών, από τους ίδιους βασιλείς καταγόταν και ο Σάμερλεντ γενάρχης της Κλαν Ντόναλντ, της Κλαν Ντουγκάλλ και της Κλαν Ρουαρί. Η πρώτη αποστολή του Εδουάρδου ήταν η μετάβαση στην Ιρλανδία για να δημιουργήσει ένα δεύτερο μέτωπο εναντίον των Άγγλων συγκεντρώνοντας άντρες, στρατιωτικό υλικό και χρήματα από τα Ιρλανδικά ερείπια. Οι φήμες έγιναν πιο έντονες τον Ιανουάριο του 1315 όταν η Νήσος του Μαν έπεσε στους Σκωτσέζους και πέρασε στον έλεγχο του Ροβέρτου, στην συνέχεια απείλησε την νότια και νοτιο-δυτική Σκωτία που ήταν σημαντική πηγή για τους Άγγλο - Ιρλανδούς και τους γηγενείς Ιρλανδούς.

Την ίδια εποχή ο βασιλιάς του Τάιρον Ντόναλντ μακ Μπρίαν Όνέϊλ που δεχόταν συνεχείς επιδρομές από τους Άγγλο - Ιρλανδούς στα ανατολικά και στα δυτικά του Τάιρον ζήτησε την βοήθεια των Σκωτσέζων. Οι αδελφοί Μπρους συμφώνησαν να βοηθήσουν υπό τον όρο να τοποθετηθεί ο Εδουάρδος Μπρους Υψηλός βασιλιάς της Ιρλανδίας, ο Ροβέρτος και ο Εδουάρδος μοίρασαν τις περιοχές τους ο Ροβέρτος θα κέρδιζε το Μαν και ο Εδουάρδος θα έκανε νέα επίθεση στην Ουαλία με ουαλική υποστήριξη. Οι ιστορικοί είδαν την πράξη σαν μεγάλη Γαλατική συμμαχία εναντίον των Άγγλων αφού ήταν κοινά αποδεκτό ότι οι Σκωτσέζοι και οι Ιρλανδοί είχαν κοινή καταγωγή. Ο Όνέϊλ συμφώνησε και ξεκίνησαν οι προετοιμασίες, ο Ρογήρος Μόρτιμερ, 1ος κόμης του Μαρς έμαθε τα νέα από τους Ιρλανδούς και ξεκίνησε για την Ιρλανδία με βασικό προορισμό την υποστήριξη του κάστρου του Τριμ. O Ρογήρος Μόρτιμερ είχε πολεμήσει εναντίον των Μπρους στην μάχη του Μπάνοκμπερν, είχε συλληφθεί αιχμάλωτος και υποχρεώθηκε να παραδώσει την βασιλική σφραγίδα του Εδουάρδου Β΄ που χάθηκε στον δρόμο. Οι Σκωτσέζοι συγκεντρώθηκαν στις 26 Απριλίου 1315 στο Άυρ, ο στρατός του δέχτηκε πολλές κλήσεις να συγκεντρωθεί από τον προηγούμενο μήνα, ο Ροβέρτος Μπρους καθώς δεν είχε ακόμα αποκτήσει κληρονόμο όρισε διάδοχο στην Σκωτία τον αδελφό του Εδουάρδο.

Άφιξη στην Ιρλανδία

Τάφος του Εδουάρδου Μπρους

Στις 26 Μαΐου 1315 ο Εδουάρδος και ο στόλος του με 6000 άντρες στρατοπέδευσαν στις Ιρλανδικές ακτές ανάμεσα στο κάστρο του Όλντερφλιτ στο Λαρν και στο Γκλέντρουμ. Ο αδελφός του απέπλευσε από το Τάρμπερτ με τον γαμπρό του Ουόλτερ Στιούαρτ για να υποτάξει "όλα τα νησιά μικρά και μεγάλα όπως επιθυμούσε". Ο Εδουάρδος βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν στρατό υποτελών του κόμητος του Ούλστερ και των Ιρλανδών συμμάχων του υπό την ηγεσία του Σερ Τόμας του Μάντεβιλ αλλά ηττήθηκαν από τους Σκωτσέζους του Τόμας Ράντολφ, οι Σκωτσέζοι κατέλαβαν την πόλη αλλά όχι το κάστρο του Καρικφέργκους. Ο Όνέϊλ και 12 μικρότεροι υποτελείς βασιλείς συνάντησαν τον Εδουάρδο Μπρους στις αρχές Ιουνίου στο κάστρο του Καρικφέργκους τον αναγνώρισαν βασιλιά της Σκωτίας και του ορκίστηκαν πίστη. Τα Ιρλανδικά Χρονικά τονίζουν ότι οι Μπρους "πήραν τους ομήρους και την ηγεμονία από όλες τις επαρχίες του Ούλστερ χωρίς αντίσταση, συμφώνησαν όλοι να ανακηρυχθεί βασιλιάς όλων των Γαλατών της Ιρλανδίας και κατ'επέκταση Υψηλός βασιλιάς της Ιρλανδίας". Οι Μπρους στην πραγματικότητα δεν πέτυχαν τίποτα περισσότερο από μια νόμιμη αναγνώριση σαν επικυρίαρχοι από όλους τους Ιρλανδούς βασιλείς, η αναγνώριση αυτή όπως θα αποδειχτεί τα τρία επόμενα χρόνια θα είναι χωρίς ουσία.

Στα τέλη Ιουνίου ο Εδουάρδος προχώρησε με τον στρατό του από το Καρικφέργκους κατά μήκος του ποταμού Σιξ Μιλ Γουότερ, έκαψε το Ράθμορ κοντά στην πόλη του Άντριμ που ήταν ιδιοκτησία των Σαβάτζι και προχώρησε νότια κατά μήκος του Μουάρι Πας. Η διαδρομή ήταν ένα πανάρχαιο πέρασμα από το Ούλστερ στα βασίλεια του Μιθ, του Λένστερ και του Μάνστερ, οι στενοί στρατοί του Ούλστερ μπορούσαν εύκολα να παγιδεύσουν ή να παγιδευτούν οι ίδιοι στα περάσματα. Μετά την υποταγή και άλλων βασιλέων έβαλε στόχο να εξουδετερώσει τις θέσεις των Βερντόν, κατέστρεψε το κάστρο του Ρος και στις 29 Ιουνίου επιτέθηκε στην πόλη Ντάνκαλντ που βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Βερντόν. Η Ντάνκαλντ καταστράφηκε ολοκληρωτικά και όλος ο πληθυσμός της Άγγλο - Ιρλανδοί και Γαλάτες σφάχτηκαν ζωντανοί. Τον Ιούλιο δυο στρατοί ετοιμάστηκαν να αντιμετωπίσουν τον Εδουάρδο σε έναν λόφο νότια του Αρντέ. Ο πρώτος στρατός συγκεντρώθηκε έξω από το Κόνοτ υπό την ηγεσία του Ρίτσαρντ Όγκ Ντι Μπέργκχ, 2ου κόμη του Ούλστερ και του βασιλιά του Κόνοτ συμμάχου του, ο δεύτερος συγκεντρώθηκε στο Λένστερ και στο Μάνστερ υπό την ηγεσία του Σερ Εδμόνδου Μπάτλερ του Ορμόντ. Οι Σκώτο - Ιρλανδοί συγκεντρώθηκαν στο Ίννισκιν δέκα μίλια νοτιότερα ενώ υπήρχε ανάμεσα το χωριό του Λάουθ. Οι Ντι Μπέργκχ μετακινήθηκαν βόρεια από το Λάουθ και στρατοπέδευσαν στην πεδιάδα στην οποία ο ξάδελφος του Ρίτσαρντ Γουίλιαμ Λιαθ Ντι Μπέργκχ βρισκόταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του Εδουάρδου. Οι πρώτες αψιμαχίες έφεραν τον θάνατο πολλών Σκωτσέζων, ο Εδουάρδος απέφυγε να δώσει μάχη ανοιχτά και μαζί με τους Ο' Νηλ οπισθοχώρησε βόρεια στο Κόλερεϊν μέσω του Άρμαγκ. Ο Εδουάρδος Μπρους και ο Ντόμναλ Ο' Νηλ κυρίευσαν και έκαψαν το Κόλερεϊν, κατεδάφισαν την γέφυρα του ποταμού Μπαν και βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον στρατό των Ντι Μπέργκχ που βρισκόταν στην απέναντι πλευρά. Οι δυο πλευρές βρέθηκαν με σοβαρά προβλήματα από έλλειψη τροφίμων και προμηθειών γι'αυτό αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε τοπικούς λόρδους όπως ο ΟΚαθαίν και ο Όφλιν, οι Ντι Μπέργκχ οπισθοχώρησαν 40 μίλια μακριά στο Άντριμ και ο Μπάτλερ επέστρεψε στο Όρμοντ για προμήθειες.

Η μάχη του Κελλς

Ο Εδουάρδος Μπρους έστειλε ξεχωριστά μηνύματα στον βασιλιά Φελίμ και στον αντίπαλο του Καθάλ Ουά Κοντσομπαίρ και τους υποσχέθηκε βοήθεια σε περίπτωση που οπισθοχωρήσουν, ο Καθάλ επέστρεψε στο Κόνοτ και ανακηρύχτηκε βασιλιάς αναγκάζοντας τον Φελίμ να καταπνίξει την εξέγερση. Οι Ντι Μπέργκχ στερήθηκαν έναν ισχυρό σύμμαχο όταν ο συγγενής τους Βάλτερ μακ Βάλτερ Καττάχ Μπερκ οπισθοχώρησε στο Κόνοτ με 100 άνδρες για να προφυλάξει την περιουσία του από την επερχόμενη σύγκρουση. Τον Αύγουστο ο Εδουάρδος διέσχισε τον ποταμό Μπαν με τέσσερα πλοία εξοπλισμένα με Σκωτσέζους, ο Τόμας Νταν Ντι Μπέργκχ δραπέτευσε μακριά από το Κόνοτ όπου στην συνέχεια την 1η ή την 9η Σεπτεμβρίου ηττήθηκε από τους Σκωτο - Ιρλανδούς. Ο Ουίλιαμ Λιαθ συνελήφθη και μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στην Σκωτία από τον Μόρεϊ που έφτασε στις 15 Σεπτεμβρίου 1315 και "γέμισε όλα τα πλοία με λάφυρα", οι Ντι Μπέργκχ δραπέτευσαν από το Κόνοτ και βρήκαν καταφύγιο στο κάστρο του Καρικφέργκους.

Λόγω της μεγάλης σοβαρότητας της κατάστασης ο Εδουάδος Β΄ διέταξε στις 1 Σεπτεμβρίου να συγκλιθεί το Κοινοβούλιο του Δουβλίνου στην συνεδρίαση που έγινε στα τέλη Οκτωβρίου οι Άγγλο - Νορμανδοί ευγενείς δεν πήραν καμιά σοβαρή απόφαση. Ο Εδουάρδος Β΄ βάδισε νότια μέσω του Νταντάλκ που μερικοί του έδωσαν χέρι βοήθειας, κατέλαβε το Νομπέρ στις 30 Οκτωβρίου και βάδισε στο Κελλς για να συναντηθεί με τον Μόρτιμερ που είχε συγκεντρώσει μια μεγάλη δύναμη από Άγγλο - Ιρλανδούς, Γαλάτες υποτελείς και άλλους ευγενείς. Στην μάχη του Κελλς που ακολούθησε στις 7 Νοεμβρίου 1315 οι δυνάμεις του Μόρτιμερ συνετρίβησαν από τον Εδουάρδο Μπρους, ο Μόρτιμερ δραπέτευσε στο Δουβλίνο και ο στρατηγός του Βάλτερ κρατήθηκε στο Τριμ. Ο Μόρτιμερ εξέπλευσε για την Αγγλία για να ζητήσει νέες ενισχύσεις από τον Εδουάρδο Β΄, την ίδια εποχή ο Τζον Χόθαμ κυβερνήτης της Ιρλανδίας και επίσκοπος του Έλι άρχισε να εργάζεται σκληρά για την υπεράσπιση του Δουβλίνου από τους Μπρους οικοδομώντας κτήρια και εκκλησίες. Μετά την πολιορκία και το κάψιμο της Κελλς ο Εδουάρδος Μπρους πλησίασε το Κιστερκιανό μοναστήρι της Αμπελί και έκανε επιδρομή στην Αννουαλί, οι Μπρους πέρασαν τα Χριστούγεννα σε βίλα των Βερντόν, κατανάλωσαν τις προμήθειες τους και πριν φύγουν την ισοπέδωσαν. Τις βίλες που δεν κατέστρεψε τις άφησε σε Ιρλανδούς λόρδους τους οποίους είχε αναγκάσει να υποταχθούν με με την βία όπως ένας νεώτερος κλάδος της Οικογένειας των Λακί που είχε ελπίδες να αποκτήσει πολλά εδάφη αν κυριαρχούσαν οι Μπρους.

Πείνα

Στην αρχή η συμμαχία των Σκωτσέζων με τους Ιρλανδούς φαινόταν πολύ ισχυρή κερδίζοντας την μια μάχη μετά την άλλη, σε σύντομο χρόνο είχαν υπό τον έλεγχο τους ολόκληρη την Ιρλανδία. Στις αρχές του 1317 όμως η πείνα δυσκόλεψε σε μεγάλο βαθμό τα πράγματα για τον Εδουάρδο που δεν μπορούσε να εφοδιάσει με τρόφιμα και προμήθειες τους άντρες του, ο Ροβέρτος Μπρους από την άλλη επέστρεψε στην Σκωτία για να διαχειριστεί το δικό του βασίλειο αφού υποσχέθηκε στον αδελφό του να του στείλει βοήθεια. Τον επόμενο χρόνο οι Άγγλο - Νορμανδοί δεν ανέλαβαν δράση επειδή η πείνα διέκοψε την προμήθεια και των δικών τους ανδρών σε τρόφιμα.

Η εξουσία στην Ιρλανδία είχε οριστεί με παπική βούλα στους Πλανταγενέτες από το 1155, αυτή την φορά οι σύμμαχοι του Εδουάρδου Μπρους έστειλαν επιστολή στον πάπα Ιωάννη ΚΒ΄ (1317) ζητώντας του να ακυρώσει την βούλα του 1155 και να αναγνωρίσει βασιλιά ολόκληρης της Ιρλανδίας τον Εδουάρδο Μπρους :

"Σας παρακαλούμε θερμά να τον αναγνωρίσετε σαν νέο βασιλιά και αφέντη μας, είναι δίκαιος, βαθιά θρησκευόμενος, ευσεβής και αποδεκτός από όλους, έχει δίκαιη κρίση και είναι έτοιμος να κυβερνήσει με την βοήθεια του Θεού. Ο Εδουάρδος θα αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της Ιρλανδικής εκκλησίας και θα της δώσει όλες τις απαραίτητες ελευθερίες"^[8]

Ο πάπας αν και δεν είχε ποτέ αναγνωρίσει την εξουσία των Πλανταγενετών στην Ιρλανδία απέφυγε να απαντήσει θετικά στην επιστολή των Σκωτο - Ιρλανδών λόρδων, ανακηρύχτηκε βασιλιάς σε τμήματα της Ιρλανδίας αλλά ποτέ δεν έγινε επίσημα βασιλιάς σε όλο το νησί. Η αποτυχία του να δημιουργήσει ένα ενωμένο Γαλατικό βασίλειο της Ιρλανδίας και να εξοντώσει τους εποίκους σταμάτησε από τότε τις προσπάθειες για την Ιρλανδική αναβίωση και ανεξαρτησία μέχρι τα τέλη του μεσαίωνα. Οι τοπικοί οπλαρχηγοί από τότε προσπαθούσαν να υποτάξουν ο ένας τον άλλον αλλά η Ιρλανδία δεν μπόρεσε να ενωθεί με έναν ηγέτη και η Αγγλική εξουσία διατηρήθηκε σταθερά.

Πτώση

Στα τέλη του καλοκαιριού του 1318 ο Σερ Τζων του Μπέρμινγχαμ με τον στρατό του ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον του Εδουάρδου Μπρους, στις 14 Οκτωβρίου 1318 οι Σκώτο - Ιρλανδικές δυνάμεις ηττήθηκαν στην μάχη του Φώγκαρτ από τις δυνάμεις του Μπέρμινγχαμ. Ο Εδουάρδος Μπρους σκοτώθηκε, το σώμα του τεμαχίστηκε και στάλθηκε σε διάφορες πόλεις της Ιρλανδίας ενώ το κεφάλι του απεστάλη στον Εδουάρδο Β΄ της Αγγλίας, τα Χρονικά του Ούλστερ αναφέρουν σχετικά με το γεγονός :

"Ο Εδουάρδος Μπρους, ο καταστροφέας της Ιρλανδίας σκοτώθηκε σε μάχη από τους Ιρλανδούς, ο θάνατος του ήταν κορυφαίο γεγονός για το νησί από την εποχή της δημιουργίας του κόσμου. Τα τρία χρόνια που κυβέρνησε την Ιρλανδία είχαμε τόσους θανάτους όσους δεν είχαμε ποτέ, η πείνα και η δυστυχία στο νησί έφτασε σε τόσο μεγάλο σημείο που ο ένας έτρωγε τον άλλον".

Ο Εδουάρδος Μπρους δημιούργησε μεγάλο χάος στις εποικισμένες περιοχές της Ιρλανδίας σε βαθμό που ακούγεται ότι έφερε τον πληθυσμό του νησιού στα όρια του. Ο Εδουάρδος τάφηκε στην εκκλησία του λόφου του Φώγκαρτ στην χερσόνησο του Κούλει κοντά στο Ντάνταλκ.

Παραπομπές

1. p10351.htm#i103508.
2. p10351.htm#i103508. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
3. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
4. Michael Penman, Robert the Bruce, King of the Scots
5. Duncan, A. A. M., "The Scots' Invasion of Ireland, 1315", in R.R. Davies (ed.), The British Isles, 1100-1500. Edinburgh: J. Donald. 1988. pp. 100–17. p. 105
6. Traquair, Peter Freedom's Sword
7. Britain's Royal Families, Weir A., Bodley Head, London (1989)
8. Text of 1317 Remonstrance

Πηγές

• Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland, GWS Barrow, 1976.
• Annals of Ireland 1162-1370 in Britannia by William Camden; ed. Richard Gough, London, 1789.
• Robert the Bruce's Irish Wars: The Invasions of Ireland 1306-1329, Sean Duffy, 2004.
• The Greatest Traitor: The Life of Sir Roger Mortimer, 1st Earl of March, Ian Mortimer, 2004.
• The Wars of the Bruces: Scotland, England and Ireland 1306-1328, Colm McNamee, 1997

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τα Χρονικά του Ούλστερ