Στη Δημοκρατία του Κονγκό διεξάγονται εκλογές για Πρόεδρο και για κοινοβούλιο. Ο πρόεδρος εκλέγεται από το λαό και το κοινοβούλιο (Parlement) έχει 2 σώματα. Η Εθνοσυνέλευση (Assemblée Nationale) έχει 153 μέλη που εκλέγονται για θητεία 5 ετών σε μονοεδρικές περιφέρειες. Η Γερουσία (Sénat) αριθμεί 66 μέλη, που εκλέγονται για εξαετή θητεία ανά περιφέρεια και ανά τοπικά και περιφερειακά συμβούλια.
Στις πρώτες προεδρικές εκλογές στις 26 Μαρτίου 1961 εξελέγη πρόεδρος ο μοναδικός υποψήφιος, Φιλμπέρ Γιουλού από τη Δημοκρατική Ένωση για την Άμυνα των Αφρικανικών Συμφερόντων χωρίς αντίπαλο.[1] Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν 90,3%.[2]
Οι επόμενες προεδρικές εκλογές έγιναν για πρώτη φορά με πολυκομματικό σύστημα σε δύο γύρους, τον Αύγουστο του 1992. Προτού διεξαχθούν οι εκλογές έγινε εθνική διάσκεψη από τον Φεβρουάριο ως τον Ιούνιο του 1991. Νικητής των εκλογών αναδείχθηκε ο Πασκάλ Λισουμπά από την Παναφρικανική Ένωση για Σοσιαλδημοκρατία (UPADS) με ποσοστό 61,32%, επικρατώντας του Μπερνάρ Κολελάς (38,68%) από το Κονγκολέζικο Κίνημα για τη Δημοκρατία και την Εσωτερική Ανάπτυξη (MCDDI) στον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας, με τρίτο τον μετέπειτα πρόεδρο Ντενί Σασού Νγκουέσσο από το Κονγκολέζικο Εργατικό Κόμμα με 16,87%.[3] Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν 59,6% στον πρώτο γύρο και 61,6% στον δεύτερο γύρο.
Μετά τον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε το 1997, ηγέτης της χώρας έγινε ξανά ο Ντενί Σασού Νγκουέσσο και ακολούθησε μεταβατική περίοδος. Εγκρίθηκε με δημοψήφισμα ένα νέο σύνταγμα τον Ιανουάριο και οι προεδρικές εκλογές έγιναν την ίδια χρονιά στις 10 Μαρτίου. Νικητής με ποσοστό 89,4% των ψήφων αναδείχθηκε ο Νγκουέσσο, επικρατώντας 6 άλλων υποψηφίων. Ορκίστηκε πρόεδρος στις 14 Αυγούστου 2002 σε τελετή στην πρωτεύουσα Μπραζαβίλ, παρουσία 7 ακόμα Αφρικανών αρχηγών κράτους. [4]
Ο πρόεδρος Ντενί Σασού Νγκουέσσο κέρδισε άνετα την επανεκλογή του στις 12 Ιουλίου 2009. Έξι από τους υποψηφίους της Αντιπολίτευσης δεν έλαβαν μέρος στις εκλογές, ισχυριζόμενοι ότι υπήρξε νοθεία υπέρ του Νγκουέσσο.[5]
Οι έξι υποψήφιοι που δεν έλαβαν μέρος στις εκλογές σε κοινή τους δήλωση ανέφεραν ότι περισσότερο από το 90% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων δεν είχε λάβει μέρος στις εκλογές. Το γεγονός αυτό ερμηνεύτηκε ως καταδίκη στο αυταρχικό και ολοκληρωτικό καθεστώς του Νγκουέσσο.[5]
Ο υπουργός Πληροφοριών ανέφερε από την πλευρά του ότι η παρουσία 170 διεθνών παρατηρητών έκανε τις καταγγελίες περί νοθείας να καταρρεύσουν.[6] Η Αφρικανική Ένωση και η Οικονομική Κοινότητα των Χωρών της Κεντρικής Αφρικής, οι οποίοι είχαν αμφότεροι στείλει παρατηρητές, έκριναν ότι οι εκλογές ήταν "ομαλές, ελεύθερες και διαφανείς" , επαινώντας την ήρεμη ατμόσφαιρα στην οποία διεξήχθη η ψηφοφορία.[7]
Σύμφωνα με τα προσωρινά αλλά επίσημα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν στις 15 Ιουλίου ο Νγκουέσσο επανεξελέγη πρόεδρος με 78,61% των ψήφων, ενώ ο ανεξάρτητος Ζοζέφ Κινουμπί Κία Μπούνγκου (Joseph Kignoumbi Kia Mboungou) ήρθε 2ος με 7,46% των ψήφων και ο Νισεφόρ Φιλά ντε Σεν-Ιντς από το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα ήταν τρίτος με 6,98%. Ένας ακόμα υποψήφιος του συνασπισμού της αντιπολίτευσης, ο Ματίας Νζον (Dzon), έλαβε 2,30% των ψήφων (είχε ζητήσει από τους ψηφοφόρους να μην προσέλθουν στις κάλπες). Η συμμετοχή ήταν 66,42%.[8]
| Υποψήφιος | Κόμμα | Ψήφοι | % |
|---|---|---|---|
| Ντενί Σασού Νγκουέσσο | Κονγκολέζικο Εργατικό Κόμμα (Parti Congolais du Travail)/ Συναγερμός για την Προεδρική Πλειοψηφία (Rassemblement pour la majorité présidentielle) | 1.055.117 | 78,6 |
| Ζοζέφ Κινουμπί Κιά Μπουνγκού | ανεξάρτητος | 100.181 | 7,5 |
| Νισεφόρ Αντουά Φιλά ντε Σαιντ-Ιντ (Antoine Fylla de Saint-Eudes) | Φιλελεύθερο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (Parti Républicain Libéral) | 93.749 | 7,0 |
| Ματίας Τζον (Mathias Dzon) | Συμμαχία για το Ρεπουμπλικανισμό και τη Δημοκρατία (Alliance pour la République et la Démocratie) | 30.861 | 2,3 |
| Ζοζέφ Μιοκονό (Joseph Hondjouila Miokono) | ανεξάρτητος | 27.060 | 2,0 |
| Γκι Ρομαίν Κινφούσια (Guy Romain Kinfoussia) | ανεξάρτητος | 11.678 | 0,9 |
| Ζαν Φρανσουά Τσιμπιντά-Κουανγκού (Jean François Tchibinda-Kouangou) | ανεξάρτητος | 5.475 | 0,4 |
| Ανγκιός Νγκανγκιά-Ενγκαμπέ (Anguios Nganguia-Engambé) | ανεξάρτητος | 4.064 | 0,3 |
| Ερνέστ Μποναβεντίρ Μιζιντί Μπαβουεζά (Ernest Bonaventure Mizidi Bavoueza) | ανεξάρτητος | 3.594 | 0,3 |
| Κλεμάν Μιεράσα (Clément Mierassa) | ανεξάρτητος | 3.305 | 0,3 |
| Μπερτέν Παντί-Νγκουαρί (Bertin Pandi-Ngouari) | ανεξάρτητος | 2.749 | 0,2 |
| Μαριόν Μισέλ Ματζιμπά Εουανγκό (Marion Michel Mandzimba Ehouango) | ανεξάρτητος | 2.612 | 0,2 |
| Ζαν Εμπινά | ανεξάρτητος | 1.797 | 0,1 |
| Έγκυρα | 1.342.242 | 97,2 | |
| Άκυρα | 38.409 | 2,8 | |
| Σύνολο ψήφων (συμμετοχή 66,4 %) | 1.380.651 | 100,0 | |
| Πηγή: Εκλογικό Αρχείο του Adam Carr | |||
Εκλογές διεξήχθησαν για εκλογή προέδρου στις 20 Μαρτίου 2016.[9] Ήταν οι πρώτες εκλογές που έγιναν με το νέο σύνταγμα που εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα το 2015. Ο πρόεδρος Ντενί Σασού Νγκουέσσο, ο οποίος εξάντλησε το όριο των δύο θητειών με βάση το προηγούμενο σύνταγμα, διεκδίκησε και νέα προεδρική θητεία, εξαιτίας της υιοθέτησης ενός νέου συντάγματος. Κέρδισε επανεκλογή στον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας, συγκεντρώνοντας ποσοστό 60% των ψήφων.
Οι πιο πρόσφατες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν σε 2 γύρους τον Ιούλιο του 2022.
Τον Δεκέμβριο του 1946 με Ιανουάριο του 1947 διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές για την ανάδειξη των μελών της Αντιπροσωπευτικής Συνέλευσης στη Μουαγιέν-Κονγκό, σημερινή Δημοκρατία του Κονγκό.[10][11][12] Το Κονγκολέζικο Προοδευτικό Κόμμα (PPC) κέρδισε τις εκλογές, με 15 έδρες έναντι 9 εδρών για το σοσιαλιστικό SFIO.[11][13][14] Ακολούθησαν οι εκλογές του 1952 (για τα 37 μέλη της Εδαφικής Συνέλευσης), που έγιναν σε 2 εκλεκτορικά κολέγια (13 μέλη εξελέγησαν από το πρώτο κολέγιο και άλλα 24 από το δεύτερο). Μεγαλύτερος πολιτικός σχηματισμός αναδείχθηκε ξανά το PPC, κερδίζοντας 17 έδρες στο δεύτερο εκλεκτορικό κολέγιο. Στη Μουαγιέν-Κονγκό έγιναν εκλογές για εδαφική συνέλευση και στις 31 Μαρτίου 1957 με συμμετοχή 74,2%. Αμφότερα η Δημοκρατική Ένωση για την Άμυνα των Αφρικανικών Συμφερόντων και το Αφρικανικό Σοσιαλιστικό Κίνημα κατέλαβαν 17 έδρες.[15]
Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 14 Ιουνίου 1959. Το αποτέλεσμα ήταν νίκη για τη Δημοκρατική Ένωση για την Άμυνα των Αφρικανικών Συμφερόντων, κερδίζοντας 51 από τις συνολικά 61 έδρες στην εθνοσυνέλευση.[16] Η συμμετοχή ήταν 79,2%.[17]
Ακολούθησαν οι εκλογές στις 11 Δεκεμβρίου 1963. Το μοναδικό νόμιμο κόμμα, το Εθνικό Κίνημα της Επανάστασης, κέρδισε το σύνολο των εδρών, συνολικά 55, και η συμμετοχή ήταν 91,7%.[18]
Ταυτόχρονα με τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος για νέο σύνταγμα, έγιναν βουλευτικές εκλογές στις 24 Ιουνίου 1973. Όλες τις 115 έδρες κατέλαβε, με βάση το μονοκομματικό καθεστώς, το μοναδικό νόμιμο κόμμα, το Κονγκολέζικο Κόμμα των Εργατικών με τη συμμετοχή να φτάνει το 83,2%.[19]
Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές, ξανά συμπίπτοντας χρονικά με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, έγιναν στις 8 Ιουλίου 1979. Όλες τις έδρες, συνολικά 153 , κέρδισε το μοναδικό νόμιμο κόμμα εκείνης της περιόδου, το Κονγκολέζικο Κόμμα των Εργατικών, με συμμετοχή 90,3%.[20]
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1984 ξανά όλες τις 153 έδρες στην εθνοσυνέλευση κέρδισε το μοναδικό έννομο κόμμα (Κονγκολέζικο Κόμμα των Εργατικών). Η συμμετοχή διαμορφώθηκε στο 93,64%.[21]
Με συμμετοχή 89,6% έγιναν οι εκλογές στις 24 Σεπτεμβρίου 1989, με νικητή ξανά το PCT, στο πλαίσιο του μονοκομματικού καθεστώτος. Οι υποψήφιοι εξελέγησαν με λίστες και δεν ήταν όλοι προσκείμενοι στο PCT.[22]
Οι εκλογές του 1992 που έγιναν σε 2 γύρους (24 Ιουνίου και 19 Ιουλίου) ήταν οι πρώτες και σηματοδότησαν τη μετάβαση στον πολυκομματισμό. Τις περισσότερες έδρες (συνολικά 39) έλαβε η Παναφρικανική Ένωση για Σοσιαλδημοκρατία (UPADS), με αρχηγό τον νικητή των προεδρικών εκλογών, Πασκάλ Λισουμπά.[23] Δεύτερο κόμμα με 29 έδρες αναδείχθηκε το Κονγκολέζικο Κίνημα για τη Δημοκρατία και την Εσωτερική Ανάπτυξη (MCDDI) του 2ου στις προεδρικές εκλογές, Μπερνάρ Κολελάς. Το PCT ήρθε στην 3η θέση.[24]
Στις 2 Μαΐου 1993 διενεργήθηκαν βουλευτικές εκλογές, ,ε έναν δεύτερο γύρο να διεξάγεται σε αρκετές περιφέρειες στις 6 Ιουνίου. Στις εκλογές νικητής αναδείχθηκε ο συνασπισμός Προεδρική Τάση, με 65 έδρες από τις συνολικά 125 στην εθνοσυνέλευση.[16]
Οι βουλευτικές εκλογές του 2002 διεξήχθησαν σε 2 γύρους: 26 Μαΐου και 20 Ιουνίου. Το Κονγκολέζικο Εργατικό Κόμμα (PCT) και οι σύμμαχοί του κατέλαβαν τις περισσότερες έδρες του κοινοβουλίου.[25] Στον πρώτο γύρο εξελέγησαν 51 βουλευτές.[26] Δώδεκα υποψήφιοι αποκλείστηκαν από την Εθνική Εφορευτική Επιτροπή (CONEL) λίγο μετά τη διεξαγωγή του πρώτου γύρου, εξαιτίας διαφόρων αιτιών, όπως οι καταγγελίες για νοθεία.[27]
Οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν σε δύο γύρους, το 2007. Το κυβερνών Κονγκολέζικο Εργατικό Κόμμα και τα προσκείμενα σε αυτόν κόμματα και οι ανεξάρτητοι υποψήφιοι που συντάχθηκαν με αυτό κέρδισαν 125 έδρες, ενώ δύο αντιπολιτευόμενα κόμματα κατέλαβαν συνολικά 12 έδρες.[28]
| Κόμματα | Ψήφοι | % | Έδρες 1ος γύρος |
Έδρες 2ος γύρος |
Σύνολο εδρών |
|---|---|---|---|---|---|
| Κογκολέζικο Κόμμα των Εργατών (PCT) | 22 | 24 | 46 | ||
| Ανεξάρτητοι | 8 | 29 | 37 | ||
| Κογκολέζικο Κίνημα για Δημοκρατία και Ανάπτυξη (MCDDI) | 4 | 7 | 11 | ||
| Παναφρικανική Ένωση για Σοσιαλιστική Δημοκρατία (UPADS) | 3 | 8 | 11 | ||
| Κίνημα Δράσης για Ανανέωση (MAR) | 3 | 2 | 5 | ||
| Κίνημα για Αλληλεγγύη (MSD) | 1 | 4 | 5 | ||
| Λέσχη 2002 PUR | 1 | 2 | 3 | ||
| Δράση για το Κονγκό | 1 | 2 | 3 | ||
| Πατριωτική Ένωση για Δημοκρατία και Πρόοδο (UPDP) | 0 | 2 | 2 | ||
| Νέες Δημοκρατικές Δυνάμεις (FDN) | 0 | 2 | 2 | ||
| Συναγερμός για τη Δημοκρατία και την Κοινωνική Πρόοδο (RDPS) | 0 | 2 | 2 | ||
| Ένωση για τη Δημοκρατία (UR) | 0 | 2 | 2 | ||
| Ένωση για Πρόοδο (UP) | 0 | 2 | 2 | ||
| Ένωση για Δημοκρατία και Ρεπουμπλικανισμό (UDR) | 0 | 1 | 1 | ||
| Ένωση των Δημοκρατικών Δυνάμεων (UFD) | 0 | 1 | 1 | ||
| Κίνημα για Δημοκρατία και Πρόοδο (MDP) | 0 | 1 | 1 | ||
| Νιάτα σε Κίνηση (JEM) | 0 | 1 | 1 | ||
| Συναγερμός για τον Πολίτη (RC) | 0 | 1 | 1 | ||
| Το Κόμμα της Ζωής (Parti la Vie) | 0 | 1 | 1 | ||
| Σύνολο | 43 | 92 | 137 | ||
| Πηγή: Xinhua, Panapress, IPU | |||||
Το 2012 διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές στις 15 Ιουλίου και στις 5 Αυγούστου 2012. Έπειτα από τη διεξαγωγή και του 2ου γύρου, το Κονγκολέζικο Εργατικό Κόμμα κέρδισε συνολικά 89 από τις συνολικά 136 έδρες, ενώ οι ανεξάρτητοι που είναι φίλα προσκείμενοι σε αυτό έχουν 12 έδρες, το επίσης προσκείμενο στο Εργατικό Κόμμα Κονγκολέζικο Κίνημα για τη Δημοκρατία και την Εσωτερική Ανάπτυξη 7 έδρες. Το κύριο κόμμα της Αντιπολίτευσης (Παναφρικανική Ένωση για Σοσιαλιστική Δημοκρατία) κέρδισε 7 έδρες.[29]
Στις 30 Ιουλίου 2008 διεξήχθησαν έμμεσες εκλογές για Γερουσία.[30] Στις 29 Ιουνίου προηγήθηκαν οι τοπικές εκλογές. Οι σύμβουλοι που εξελέγησαν στις εκλογές αυτές εξέλεξαν τους γερουσιαστές.[31]
Έμμεσες εκλογές για Γερουσία διεξήχθησαν το 2017 μετά τις βουλευτικές εκλογές εκείνης της χρονιάς.
Σε δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 25 Οκτωβρίου 2015 εγκρίθηκε ένα νέο σύνταγμα με 246 άρθρα.[32] Με το νέο σύνταγμα θα μπορεί να διεκδικήσει το ίδιο πρόσωπο 3 προεδρικές θητείες και καταργήθηκε το ηλικιακό όριο των 70 ετών για τους υποψηφίους, ενώ μειώθηκε η θητεία του Προέδρου από τα 7 στα 5 έτη. Η αντιπολίτευση κατήγγειλε το δημοψήφισμα, με το οποίο άνοιξε ο δρόμος για να διεκδικήσει και τρίτη θητεία ο πρόεδρος Νγκουέσσο. Σύμφωνα με την αντιπολίτευση στη διάρκεια ταραχών και διαδηλώσεων πριν την ψηφοφορία, σκοτώθηκαν 17 άνθρωποι, αν και ο επίσημος απολογισμός έκανε λόγο μόνο για 4 νεκρούς.[33] Η συμμετοχή των πολιτών στο δημοψήφισμα ήταν πολύ χαμηλή.[34] Η αντιπολίτευση δεν έλαβε μέρος.[35]
Το νέο σύνταγμα άρχισε να ισχύει στις 6 Νοεμβρίου 2015.[36]
| Επιλογή | Ψήφοι | % |
|---|---|---|
| Υπέρ | 1.212.471 | 92,27 |
| Κατά | 101.599 | 7,73 |
| Άκυρα/λευκά ψηφοδέλτια | 25.856 | - |
| Σύνολο | 1.339.926 | 100 |
| Πηγή: Κυβέρνηση του Κονγκό | ||
Σε δημοψήφισμα που έγινε στις 8 Δεκεμβρίου 1963 με συμμετοχή 91,7%, εγκρίθηκε από το 86% των πολιτών ένα νέο σύνταγμα. Με εκείνο καθιερώθηκε ο μονοκομματισμός στη χώρα και οι θητείες που θα επιτρεπόταν να υπηρετήσει ο πρόεδρος ορίστηκαν σε δύο (μέγιστος αριθμός).[16]
Ένα νέο σύνταγμα εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα στις 24 Ιουνίου 1973. Ο νέος καταστατικός χάρτης έλαβε την έγκριση από το 76,7% των ψηφοφόρων με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 83,1%.[18]
Στις 8 Ιουλίου 1979 υπερψηφίστηκε ένα νέο σύνταγμα, που εγκρίθηκε από το 96,93% των πολιτών, με συμμετοχή 90,3%.[16]
Το 96% των πολιτών ενέκριναν ένα νέο σύνταγμα σε δημοψήφισμα στις 15 Μαρτίου 1992. Με το νέο σύνταγμα το πολίτευμα της χώρας έγινε προεδρική δημοκρατία με κοινοβούλιο αποτελούμενο από δύο σώματα. Η συμμετοχή καταγράφηκε στο 70,9%.[16]
Σε δημοψήφισμα στις 20 Ιανουαρίου 2002 ποσοστό άνω του 87% υπερψήφισε το νέο Σύνταγμα (που γράφτηκε το 2001) με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 77,5%. Με βάση το νέο σύνταγμα, το πολίτευμα έγινε Προεδρική Δημοκρατία και καταργήθηκε η θέση του Πρωθυπουργού.[37] Με το νέο σύνταγμα θεσμοθετήθηκε η θητεία 7 ετών για τον πρόεδρο και θεσπίστηκε κοινοβούλιο με τα 2 σώματα και ορίστηκαν οι προϋποθέσεις για να είναι κάποιος υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές.[38]
| Επιλογή | Ψήφοι | % |
|---|---|---|
| Υπέρ | 1.113.955 | 87,83 |
| Κατά | 154.375 | 12,17 |
| Άκυρα/λευκά ψηφοδέλτια | 49.908 | - |
| Σύνολο | 1.318.238 | 100 |
| Πηγή: African Elections Database | ||