Στη Ζιμπάμπουε διεξάγονται εκλογές για πρόεδρο και νομοθετικό σώμα. Η θητεία του Προέδρου διαρκεί πέντε χρόνια και η εκλογή του γίνεται από τον λαό με πλειοψηφία. Σε περίπτωση που κανείς από τους υποψήφιους δεν συμπληρώσει το απαιτούμενο ποσοστό για την εκλογή του, διεξάγεται και δεύτερος γύρος.[1] Το Κοινοβούλιο αποτελείται από δύο σώματα: τη Βουλή και τη Γερουσία. Έπειτα από την ψήφιση του συντάγματος του 2013, ο Οίκος της Συνέλευσης αριθμεί 270 μέλη. Από τα μέλη του, τα 210 εκλέγονται σε μονοεδρικές περιφέρειες για πενταετή θητεία. Επίσης, επιπλέον 60 έδρες προορίζονται για τις γυναίκες, 6 για κάθε επαρχία.[2][3] Η Γερουσία αποτελείται από 80 μέλη: 60 εκλεγμένα για πενταετείς θητείες σε εξαμελείς περιφέρειες που αντιπροσωπεύουν μία από τις 10 επαρχίες, με τη χρήση αναλογικής μέσω λίστας. Επιπρόσθετα στη Γερουσία βρίσκονται και 2 έδρες για κάθε νομό της Ζιμπάμπουε, οι οποίες εκλέγονται από την κάθε επαρχιακή συνέλευση των αρχηγών με τη χρήση απλής και μη μεταφέρσιμης ψήφου.[4] Επίσης από 1 έδρα κερδίζουν ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος του συμβουλίου των αρχηγών και 1 αντρική και 1 γυναικεία έδρα προορίζονται για τ άτομα με αναπηρία (εκλέγονται με ξεχωριστό ψηφοδέλτιο) από εκλεκτορικό κολέγιο με το πλειοψηφικό σύστημα.[2][3]
Η χώρα είναι μονοκομματικό καθεστώς.
Γενικές εκλογές διεξήχθησαν στις 30 Ιουλίου 2018 και ήταν οι πρώτες από την ανεξαρτησία στις οποίες δεν ήταν υποψήφιος ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Η συμμετοχή ήταν 70%.[5]
Οι εκλογές έγιναν μαζί με τις βουλευτικές, στις 23 Μαρτίου 1990. Ήταν οι πρώτες που διεξήχθησαν με το αναθεωρημένο σύνταγμα του 1987. Πρόεδρος εξελέγη ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε από το κόμμα ZANU-PF με ποσοστό 83,05% των ψήφων έναντι 16,95 για τον Έντγκαρ Τέκερε από το Ενωτικό Κίνημα της Ζιμπάμπουε, εξασφαλίζοντας την πρώτη πλήρη θητεία του.[6] Η συμμετοχή ήταν 53,91%.
Ο Μουγκάμπε επανεξελέγη με ποσοστό 92,76% στις προεδρικές εκλογές που έγιναν στις 16-17 Μαρτίου 1996, παρ' όλη τη χαμηλή συμμετοχή (32,3%) εξαιτίας απειλών για βία. Λίγο πριν τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας, δυο συνυποψήφιοι του Μουγκάμπε αποσύρθηκαν, καταγγέλλοντας νοθεία.[7]
Στις επόμενες προεδρικές εκλογές στις 9-11 Μαρτίου 2002, ο Μουγκάμπε κέρδισε επανεκλογή με ποσοστό 56,2% έναντι 42 για τον Μόργκαν Τσανγκιράι της αντιπολίτευσης, όμως οι εκλογές καταγγέλθηκαν από τους διεθνείς παρατηρητές για τον τρόπο διεξαγωγής. [8] Ως αποτέλεσμα η Ζιμπάμπουε τέθηκε εκτός Κοινοπολιτείας επί έναν χρόνο.
Ο Μουγκάμπε κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2008 στον 2ο γύρο με ποσοστό 85,5% στις 27 Ιουνίου, με την πολιτική βία να αποτελεί χαρακτηριστικό της περιόδου που ακολούθησε τη διεξαγωγή του πρώτου γύρου (29 Μαρτίου), στον οποίο προηγήθηκε ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, Μόργκαν Τσανγκιράι (έλαβε τελικά 9% στον 2ο γύρο).[9][10]
Ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε επανεξελέγη στις προεδρικές εκλογές στις 31 Ιουλίου 2013 με ποσοστό 61% των ψήφων έναντι 33,9% για το Μόργκαν Τσβανγκιράι και το κόμμα Αφρικανική Εθνική Ένωση της Ζιμπάμπουε – Πατριωτικό Μέτωπο κέρδισε τα 2/3 των εδρών στη Βουλή.[11] Η Αντιπολίτευση χαρακτήρισε "τεράστια παρωδία" τις εκλογές και κατήγγειλε ότι περισσότεροι από 1 εκατομμύριο ψηφοφόροι εμποδίστηκαν να ψηφίσουν στα εκλογικά κέντρα, αναφέροντας παράλληλα ότι το Κίνημα για τη Δημοκρατική Αλλαγή δεν θα εργαζόταν πλέον στο πλευρό του Μουγκάμπε ούτε θα συμμετείχε σε κυβερνητικούς οργανισμούς.[12]Ο Μουγκάμπε ορκίστηκε ξανά πρόεδρος σε τελετή στη Χαράρε, στις 22 Αυγούστου 2013.
Στις 30 Ιουλίου 2018 πρόεδρος εξελέγη ο υποψήφιος του ZANU-PF Έμερσον Μανανγκάγκουα.
Βουλευτικές εκλογές έγιναν πριν την ανεξαρτησία τα έτη 1899, 1902, 1905, 1908, 1911, 1914, 1920, 1924, 1928, 1933, 1934, 1939, 1946, 1948, 1954, 1958, 1962, 1965, 1970, 1974, 1977, 1979 και 1980. Μετά την ανεξαρτησία, βουλευτικές εκλογές έγιναν το 1985, 1990, 1995, 2000, 2005, 2008, 2013 και 2018.
Η Αφρικανική Εθνική Ένωση της Ζιμπάμπουε (ZANU) κέρδισε τις εκλογές για Βουλή στη Νότια Ροδεσία τον Φεβρουάριο του 1980, καταλαμβάνοντας 57 έδρες συνολικά (από τις 100 της Συνέλευσης) έναντι 20 για το ZAPU του Τζόσουα Νκόμο.[13] Τον Απρίλιο η χώρα έγινε η ανεξάρτητη, μετονομάστηκε σε Ζιμπάμπουε και πρώτος πρωθυπουργός έγινε ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε.
Οι βουλευτικές εκλογές του 1985 έγιναν σε δύο φάσεις. Την 1-2 Ιουλίου ψήφισαν όλοι οι ψηφοφόροι και στις 27 Ιουνίου μόνο οι λευκοί. Το αποτέλεσμα ήταν η νίκη του κυβερνώντος ZANU-PF του Μουγκάμπε, με 64 έδρες από τις συνολικά 100 της Συνέλευσης.
Το ZANU-PF κερδισε σαρωτική νίκη στις εκλογές του 1990 (23 Μαρτίου), κερδίζοντας τις 117 από τις συνολικά 120 έδρες του κοινοβουλίου.
Στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που έγιναν στις 8-9 Απριλίου 1995, το κυβερνών ZANU-PF κέρδισε σαρωτική νίκη, με 118 έδρες από τις συνολικά 120 της βουλής.[14]
Στις 24-25 Ιουνίου 2000 έγιναν βουλευτικές εκλογές. Το Zanu-PF κέρδισε 62 έδρες και γύρω στο 48% της λαϊκής ψήφου. Το αντιπολιτευόμενο MDC κέρδισε τις 57 από τις συνολικά 120 έδρες, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 47% της λαϊκής ψήφου.[15]
Στις 31 Μαρτίου 2005 οι βουλευτικές εκλογές έδωσαν ξανά τη νίκη στο ZANU-PF του Μουγκάμπε, με 78 έδρες έναντι 41 για το MDC και έναν ανεξάρτητο.
Οι εκλογές του 2008 για την Εθνοσυνέλευση ήταν οριακές ως προς το αποτέλεσμα. Επί συνόλου 210 εδρών, το MDC του Τσανγκιράι κέρδισε τις 100 έναντι 99 για το ZANU-PF του Μουγκάμπε.
Το κόμμα ZANU-PF κέρδισε τα 2/3 των εδρών στη Βουλή έπειτα από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στις εκλογές που έγιναν στις 31 Ιουλίου 2013.[16] Η Αντιπολίτευση χαρακτήρισε "τεράστια παρωδία" τις εκλογές.
Στις εκλογές που έγιναν στις 30 Ιουλίου 2018, το κυβερνών κόμμα ZANU-PF κέρδισε τις 179 έδρες από τις συνολικά 270 της Εθνοσυνέλευσης.
Οι πρώτες εκλογές για τη νεοσύστατη Γερουσία (για τις 50 από τις 66 έδρες) έγιναν στις 26 Νοεμβρίου 2005.[17] Το κυβερνών ZANU-PF κέρδισε τις 43 έδρες έναντι 7 για το MDC.
Οι εκλογές του 2008 επισκιάστηκαν από καταγγελίες για νοθεία υπέρ του MDC. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων έγινε με μεγάλη καθυστέρηση στις 5 Απριλίου, με αμφότερα το MDC και το ZANU-PF να κερδίζουν 30 έδρες.[18]
Στις εκλογές του 2013, το κυβερνών ZANU-PF κέρδισε τις 37 από τις συνολικά 80 έδρες της Γερουσίας.
Επί συνόλου 80 εδρών, στη Γερουσία το 2018 το κυβερνών ZANU-PF κέρδισε τις 34 έναντι 25 για τη συμμαχία MDC. [19]
Το πρώτο δημοψήφισμα στην ιστορία της σημερινής Ζιμπάμπουε πριν την ανεξαρτησία διεξήχθη στη Νότια Ροδεσία στις 27 Οκτωβρίου 1922. Οι ψηφοφόροι είχαν την επιλογή να σχηματιστεί μια υπεύθυνη κυβέρνηση ή να γίνουν μέλος της Ένωσης της Νότιας Αφρικής.[20] Το 59% υπερψήφισαν την πρόταση για υπεύθυνση κυβέρνηση, η οποία παραχωρήθηκε επίσημα την 1η Οκτωβρίου 1923.
Στο επόμενο δημοψήφισμα της Νότιας Ροδεσίας τον Φεβρουάριο του 1934 οι πολίτες ενέκριναν την παραμονή των τυχερών παιγνιδιών και στοιχημάτων, με ποσοστό 82,5%, τασσόμενοι όμως με ποσοστό 70% υπέρ του ελέγχου και της διαχείρισής τους από την κυβέρνηση.[21]
Με το δημοψήφισμα στις 9 Απριλίου 1953 υπερψηφίστηκε από το 63,45% των ψηφοφόρων της Νότιας Ροδεσίας η πρόταση για ίδρυση Ομοσπονδίας Ροδεσίας και Νυασαλάνδης.[22]
Στις 26 Ιουλίου 1961 οι ψηφοφόροι στη Νότια Ροδεσία ενέκριναν με ποσοστό γύρω στο 66% το νέο σύνταγμα για την Ομοσπονδία Ροδεσίας και Νυασαλάνδης. Η συμμετοχή ήταν 77%.[23]
Στις 5 Νοεμβρίου 1964 σε δημοψήφισμα στη Νότια Ροδεσία, οι πολίτες υπερψήφισαν με ποσοστό 90,51% την πρόταση να γίνει ανεξάρτητη. Η συμμετοχή ήταν 61,9%.[24] Οι πολίτες κήρυξαν μονομερώς την ανεξαρτησία της Νότιας Ροδεσίας, την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αναγνώρισε. Το 1979 επέστρεψε στον έλεγχο της Βρετανίας.
Στο διπλό δημοψήφισμα που έγινε στη Ροδεσία στις 20 Ιουνίου 1969, ζητήθηκε από τους ψηφοφόρους να εγκρίνουν ή να καταψηφίσουν την πρόταση για να υιοθετηθεί ρεπουμπλικανικό σύστημα διακυβέρνησης και τις προτάσεις για ένα νέο σύνταγμα. Αμφότερες οι προτάσεις εγκρίθηκαν (με 81% η πρώτη και με 72,48% η δεύτερη).[25] Συνακόλουθα, η χώρα ανακηρύχθηκε δημοκρατία στις 2 Μαρτίου 1970.
Με ποσοστό 85,38% υπερψηφίστηκε το σύνταγμα της χώρας στο δημοψήφισμα που διενεργήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1979, η οποία μετονομάστηκε σε Ζιμπάμπουε το 1980 και για πρώτη φορά ήταν γεγονός η συμμετοχή κια των μαύρων στα κοινά και στη διακυβέρνηση της χώρας.[26] Μόνο λευκοί ψηφοφόροι έλαβαν μέρος και η προσέλευση ήταν 71,5%.[27]
Σε ένα ακόμα δημοψήφισμα για την τροποποίηση του συντάγματος στις 12-13 Φεβρουαρίου 2000, καταψηφίστηκε (με 54,7% όχι έναντι 45,3 ναι) η αύξηση των εξουσιών του Προέδρου. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να δημεύει γη που αποτελεί ιδιοκτησία λευκών χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση με σκοπό να διανεμηθεί σε μαύρους αγρότες. Επίσης, με το νέο σύνταγμα οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης θα έχαιραν ασυλίας και δεν θα διώκονταν ποινικά για αδικήματα.[28] Η καταψήφιση θεωρήθηκε από τους διεθνείς αναλυτές ως ήττα του Μουγκάμπε.
Στις 16 και 17 Μαρτίου 2013 οι πολίτες ενέκριναν ένα νέο Σύνταγμα σε δημοψήφισμα. με 94,4% υπέρ έναντι 5,5% που ψήφισαν κατά.[29] Το νέο Σύνταγμα τέθηκε σε ισχύ στις 22 Μαΐου 2013. Με βάση το νέο Σύνταγμα ο πρόεδρος θα έχει δικαίωμα να υπηρετήσει μέχρι δύο πενταετείς θητείες και δεν θα μπορεί να ασκεί βέτο στους νόμους που ψηφίζονται από το Κοινοβούλιο. Επίσης, ιδρύθηκε ανεξάρτητη εισαγγελική αρχή, επιτροπή ειρήνης και συμφιλίωσης και επιτροπή εναντίον της διαφθοράς.[30]