Ελεούσα ή Γλυκοφιλούσα είναι συγγενέστατοι εικονογραφικοί τύποι της Παναγίας κατά τους οποίους η Θεομήτωρ σε προτομή βαστά τον μικρό Χριστό, σκύβοντας το κεφάλι της στο μάγουλό του. Τα δύο πρόσωπα βρίσκονται σε επαφή και ο μικρός Χριστός αγκαλιάζει τη μητέρα του. Στον τύπο της Γλυκοφιλούσας ο Χριστός αγγίζει το σαγόνι της μητέρας του.[1]
Εντοπίζεται στην παλαιοχριστιανική περίοδο. Ίχνη της Ελεούσας βρίσκονται σε κίονα στον ρωμαϊκό ναό της Santa Maria Antiqua (μέσα του 7ου αιώνα). Η Θεοτόκος του Βλαντίμιρ (αρχές του 12ου αι.) είναι μια από τις πιο γνωστές περιπτώσεις, η οποία προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη και βρίσκεται σήμερα στο μουσείο Τρετιακόφ της Μόσχας.[2]