Ελληνιστική τέχνη

Από τα αριστερά προς τα δεξιά:
η Νίκη της Σαμοθράκης, από το νησί της Σαμοθράκης, 200-190 π.Χ., στο Λούβρο
η Αφροδίτη της Μήλου, που ανακαλύφθηκε στο ελληνικό νησί της Μήλου, 130-100 π.Χ., στο Λούβρο
ο Βωμός της Περγάμου, Μουσείο Περγάμου, στο Βερολίνο.
Ο Άδης απάγει την Περσεφόνη, νωπογραφία στο βασιλικό τάφο στη Βεργίνα, 340 αι. π.Χ.

Ελληνιστική τέχνη είναι η τέχνη της ελληνιστικής περιόδου, δηλαδή της περιόδου από το 323 π.Χ. μέχρι τα τέλη του 2ου αιώνα π.Χ. Αναπτύχθηκε στα ελληνιστικά κράτη, δηλαδή στις πόλεις-κράτη των ελληνιστικών χρόνων και στα βασίλεια που δημιουργήθηκαν μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν διαλύθηκε η αυτοκρατορία του.

Οι καλλιτέχνες της ελληνιστικής περιόδου στηρίχθηκαν στην αρχαία ελληνική τέχνη των προηγούμενων αιώνων (της αρχαϊκής και της κλασικής εποχής δηλαδή) και διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό σε όλη την ανατολή. Στην αρχιτεκτονική συνέχισαν να χρησιμοποιούνται οι τρεις αρχαίοι ελληνικοί ρυθμοί, ο δωρικός, ο ιωνικός και ο κορινθιακός, αλλά άρχισαν να συνδυάζονται μεταξύ τους. Από τον 3ο αιώνα και μετά τα κτίρια ήταν λιγότερο αυστηρά σε σχέση με εκείνα της κλασικής εποχής, και έγιναν πιο κομψά. Επίσης, άρχισαν να χρησιμοποιούνται και στοιχεία από την αρχιτεκτονική των πολιτισμών της Αιγύπτου και της Συρίας.

Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισε η τέχνη της γλυπτικής. Τα αγάλματα απέκτησαν περισσότερο όγκο σε σχέση με εκείνα των προηγούμενων αιώνων και άρχισαν να απλώνονται περισσότερο στον χώρο. Η απεικόνιση θεμάτων από την καθημερινή ζωή έγινε συχνή, ενώ οι γλύπτες άρχισαν παράλληλα να εικονίζουν και τοπία στο βάθος των παραστάσεων. Παράλληλα, διατηρήθηκαν πολλά στοιχεία της γλυπτικής της κλασικής περιόδου. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι το έργο του Λυσίππου, ο οποίος ήταν ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες της εποχής του.

Η αγγειογραφία δεν παρουσίασε τα αριστουργήματα της κλασικής περιόδου. Τα σημαντικότερα έργα της εποχής είναι οι λεγόμενοι ομηρικοί σκύφοι, δηλαδή κύπελλα με μαύρο χρώμα με ανάγλυφες σκηνές από τα έπη του Ομήρου.[1]

Η ζωγραφική γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη την ελληνιστική εποχή και σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις στην απεικόνιση ανθρώπινων μορφών. Επίσης, άρχισαν να ζωγραφίζονται και τοπία με αρκετές λεπτομέρειες. Τα σημαντικότερα έργα είναι οι τοιχογραφίες στους μακεδονικούς τάφους, κυρίως στα Λευκάδια (κοντά στη Νάουσα). Αξιοσημείωτα έργα είναι και οι επιτύμβιες στήλες σε τάφους στη Δημητριάδα της Θεσσαλίας. Κατά την ελληνιστική περίοδο σημειώθηκε ιδιαίτερη εξέλιξη και στην τέχνη του ψηφιδωτού: Άρχισαν να χρησιμοποιούνται ψηφίδες από επεξεργασμένο γυαλί, οι οποίες έδιναν μεγάλη ποικιλία στα χρώματα. Το πιο γνωστό ψηφιδωτό της ελληνιστικής περιόδου είναι το δάπεδο στη λεγόμενη Οικία των Προσωπείων στη Δήλο, το οποίο εικονίζει τον Διόνυσο πάνω σε πάνθηρα. Η ζωγραφική της ελληνιστικής περιόδου διαδόθηκε σε όλη την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο και τη Συρία και επηρέασε τη ζωγραφική και των επόμενων αιώνων. Οι ζωγράφοι της ρωμαϊκής περιόδου αντέγραψαν πολλές φορές ελληνιστικά έργα και ακόμα και η βυζαντινή ζωγραφική χρησιμοποίησε στοιχεία της ελληνιστικής περιόδου.[2]

  1. National Geographic - Η μεγάλη μαθητική εγκυκλοπαίδεια, τόμος 9. Αθήνα: Τέσσερα Πι. 2010–2011. σελ. 98. 
  2. National Geographic - Η μεγάλη μαθητική εγκυκλοπαίδεια, τόμος 9. Αθήνα: Τέσσερα Πι. 2010–2011. σελ. 99.