Η Ενωμένη Αρμενία (κλασικά αρμενικά: Միացեալ Հայաստան, μεταρρυθμισμένη ορθογραφία: Միացյալ Հայաստան, μεταγραφή: Μιατσιάλ Χαγιαστάν), επίσης γνωστή ως Μεγάλη Αρμενία, είναι αρμενική εθνοεθνικιστική αλυτρωτική έννοια που αναφέρεται σε περιοχές εντός της παραδοσιακής αρμενικής πατρίδας—τα αρμενικά υψίπεδα—τα οποία επί του παρόντος ή ιστορικά κατοικούνται ως επί το πλείστον από Αρμένιους. Η ιδέα αυτού το οποίοι οι Αρμένιοι βλέπουν ως ενοποίηση της ιστορικής γης τους διαδόθηκε σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα και υποστηρίχθηκε από ιδιώτες, οργανισμούς και ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων και των εθνικιστικών κομμάτων όπως η Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία (ΑΕΟ ή Ντασνακτσουτιούν) και Κληρονομιάς, τον ΜΑΣΑΑ και άλλοι.
Η ιδέα της ΑΕΟ για την «Ενωμένη Αρμενία» περιλαμβάνει τις αξιώσεις για τη Δυτική Αρμενία (ανατολική Τουρκία), τοΝαγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ), τον μεσόγειο θύλακα Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν και τη περιοχή Τζαβαχέτι (Τζαβάχκ) της Γεωργίας[1]. Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και το Τζαβάχκ κατοικούνται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από Αρμένιους. Η Δυτική Αρμενία και το Ναχιτσεβάν είχαν σημαντικούς αρμενικούς πληθυσμούς στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά δεν έχουν πλέον. Ο αρμενικός πληθυσμός της ανατολικής Τουρκίας εξολοθρεύθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου κατά τη γενοκτονία του 1915, όταν η χιλιόχρονη αρμενική παρουσία στη περιοχή έληξε σε μεγάλο βαθμό και η πολιτιστική κληρονομιά των Αρμένιων καταστράφηκε κυρίως από την τουρκική κυβέρνηση[8][9]. Το 1919 η κυβέρνηση της Πρώτης Δημοκρατίας της Αρμενίας στην οποία κυριαρχούσε η ΑΕΟ κήρυξε την επίσημη ενοποίηση των αρμενικών εδαφών. Η ΑΕΟ βασίζει τους ισχυρισμούς της προς την Τουρκία με βάση τη συνθήκη των Σεβρών του 1920, η οποία ουσιαστικά αναιρέθηκε από τα επόμενα ιστορικά γεγονότα. Οι εδαφικοί ισχυρισμοί της Τουρκίας συχνά θεωρούνται ως ο τελικός στόχος της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Αρμενίων και των υποθετικών αποζημιώσεων της γενοκτονίας[10][11].
Το πιο πρόσφατο αρμενικό αλυτρωτικό κίνημα, το κίνημα του Καραμπάχ που ξεκίνησε το 1988, προσπάθησε να ενοποιήσει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την τότε Σοβιετική Αρμενία. Ως αποτέλεσμα, λόγω του επακόλουθου πόλεμου με το Αζερμπαϊτζάν, οι αρμενικές δυνάμεις έχουν καθιερώσει αποτελεσματικό έλεγχο πάνω από το μεγαλύτερο μέρος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τις γύρω περιοχές, έχοντας ως αποτέλεσμα την επιτυχή ντε φάκτο ένωση της Αρμενίας και του Καραμπάχ.[12][13] Μερικοί Αρμένιοι εθνικιστές θεωρούν το Ναγκόρνο-Καραμπάχ "το πρώτο στάδιο της Ενωμένης Αρμενίας."[14]
H Ενωμένη Αρμενία θεωρείται από την πλειοψηφία των χωρών του Δυτικού κόσμου, ως κίνημα αντίστασης, ενώ πολλά κράτη, το κατατάσσουν ως τρομοκρατική και εγκληματική οργάνωση, ενώ ευθύνεται ακόμη και για αιματηρό και βίαιο διωγμό Αρμενόφωνων κατοίκων, από τις περιουσίες τους. Κανένα κράτος πότε δεν επιχείρησε να αναγνωρίσει την Δημοκρατία του Αρτσάχ, ως κυρίαρχο κράτος, επειδή στην περιοχή δεν υπάρχει νομική υπόσταση. Παρότι όμως του ότι η πλειοψηφία της περιοχής είναι οι Αρμένιοι, όλα τα κράτη διεθνώς, αναγνωρίζουν τόσο την Δημοκρατία του Αρτσάχ, όσο και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ως νόμιμα περιοχές του Αζερμπαϊτζάν, ενώ κάθε προσπάθεια απόσχισης του από αυτό, θεωρείται παράνομη και αντισυνταγματική, έναντι όλων των χωρών. Επίσης πολλά κράτη διεθνώς θεωρούν τους Αρμένιους εθνικιστές και την "Ενωμένη Αρμενία", δάκτυλο και υποστηρικτή της Μόσχας, ενώ φέρεται ακόμα να υπάρχει ακόμη και εμπλοκή της Ρωσικής κυβέρνησης, στην μακροχρόνια κατάσταση της περιοχής, ενώ αντίστοιχα πολλά κράτη κατηγορούν εδώ και πολλά χρόνια την Ρωσία, ως διάδοχο κράτος της άλλοτε ΕΣΣΔ, για την μακροχρόνια πολιτική σύρραξη της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν, επειδή η άλλοτε ΕΣΣΔ, δεν διαχώρισε σωστά τα σημερινά σύνορα των δύο χωρών (η μια χώρα με την άλλη, έχουν θυλάκες και εδάφη η μία στην άλλη), με αποτέλεσμα να υπάρχει σήμερα αναρχία και συγκρούσεις, στις δύο αυτές υπερκαυκάσιες χώρες, άλλα και πληθυσμοί της μίας χώρας στην άλλη, ενώ τόσο το Γιερεβάν όσο και το Μπακού, δεν έχουν κάνει καμία προσπάθεια να επιλυθούν οι πολιτικές συγκρούσεις και η κατάσταση στην περιοχή.
Την ανακηρυγμένη, Δημοκρατία του Αρτσάχ, η οποία είναι μη αναγνωρισμένη δημοκρατία στο Νότιο Καύκασο. Η περιοχή θεωρείται από τον ΟΗΕ μέρος του Αζερμπαϊτζάν, αλλά είναι υπό τον έλεγχο των Αρμενίων αυτονομιστών. Η Δημοκρατία του Αρτσάχ ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της παλαιάς αυτόνομης περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ της ΕΣΣΔ και κάποιες γειτονικές περιοχές που τη δίνουν κοινά σύνορα με την Αρμενία προς τη δύση, το Ιράν στα νότια, και το Αζερμπαϊτζάν στα βόρεια και τα ανατολικά.
Την Δυτική Αρμενία (καταλαμβάνει περιοχές της Ανατολικής Ανατολίας και της Μαύρης Θάλασσας), με σημαντικότερες πόλεις το Ερζερούμ, το Καρς, το Βαν, το Αρτβίν, την Τραπεζούντα και την Ριζούντα. (εδώ και πολλά χρόνια πλειοψηφία αποτελούν στην περιοχή οι Τούρκοι, ενώ οι περισσότεροι Αρμένιοι εκδιώχθηκαν κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής το 1922, τόσο στην σημερινή Αρμενία, όσο και σε άλλες χώρες παγκόσμια, δημιουργώντας την Αρμενική Διασπορά, ενώ άλλοι Αρμένιοι έγιναν Κρυπτοχριστιανοί, αλλά και Χεμσίν, ασπάζοντας το Ισλάμ, προκειμένου να θεωρούνται Τούρκοι πολίτες)
Phillips, David L. (2005). Unsilencing the Past: Track Two Diplomacy and Turkish-Armenian Reconciliation. New York: Berghahn Books. ISBN978-1-84545-007-6.
Harutyunyan, Arus (2009). Contesting National Identities in an Ethnically Homogeneous State: The Case of Armenian Democratization. Kalamazoo, Michigan: Western Michigan University. ISBN978-1-109-12012-7.
Leoussi, Athena S.· Gal, Allon (2010). The call of the homeland: diaspora nationalisms, past and present. Leiden: Brill. ISBN978-90-04-18210-3.
Hille, Charlotte Mathilde Louise (2010). State Building and Conflict Resolution in the Caucasus. Leiden, Netherlands: Brill. ISBN978-90-04-17901-1.
↑ 1,01,1«Armenia: Internal Instability Ahead»(PDF). Yerevan/Brussels: International Crisis Group. 18 Οκτωβρίου 2004. σελ. 8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο(PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2014. The Dashnaktsutiun Party, which has a major following within the diaspora, states as its goals: "The creation of a Free, Independent, and United Armenia. The borders of United Armenia shall include all territories designated as Armenia by the Treaty of Sevres as well as the regions of Artzakh [the Armenian name for Nagorno-Karabakh], Javakhk, and Nakhichevan".
↑«2011 Census Results»(PDF). armstat.am. National Statistical Service of Republic of Armenia. σελ. 144.
↑Shirinian, Lorne (1992). The Republic of Armenia and the rethinking of the North-American Diaspora in literature. Edwin Mellen Press. σελ. 78. ISBN978-0773496132.
↑"The lands of Western Armenia which Mt. Ararat represent..."[5] "mount Ararat is the symbol of banal irredentism for the territories of Western Armenia"[6]"...Ararat, which is in the territory of modern Turkey but symbolizes the dream of all Armenians around the globe about the lands lost to the west of this biblical mountain."[7]