Επιχείρημα από την ελεύθερη βούληση
| Αθεϊσμός |
|---|
Το επιχείρημα από την ελεύθερη βούληση, το οποίο ονομάζεται επίσης «το παράδοξο της ελεύθερης βούλησης», υποστηρίζει ότι η παντογνωσία του Θεού και η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου δεν είναι συμβατές και ως εκ τούτου κάθε αντίληψη ενός Θεού ο οποίος ενσωματώνει και τις δύο ιδιότητες είναι εγγενώς αντιφατική[1][2]. Το επιχείρημα μπορεί να επικεντρωθεί στην ασυνέπεια είτε των ανθρώπων να έχουν ελεύθερη βούληση είτε του Θεού. Το επιχείρημα είναι σχετικό με το θεολογικό δόγμα του απόλυτου προορισμού.
Παντογνωσία και ελεύθερη βούληση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μερικά επιχειρήματα εναντίον της ύπαρξης του Θεού εστιάζονται στην ασυμβατότητα του να έχουν ελεύθερη βούληση οι άνθρωποι και με το να γνωρίζει ο Θεός τα πάντα. Ο ραβίνος του 12ου αιώνα Μαϊμωνίδης διατύπωσε το επιχείρημα της ελεύθερης βούλησης του ατόμου, σύμφωνα με την παραδοσιακή άποψη της καλής και της κακής δράσης, ως εξής:
| « | … Ξέρει ο Θεός ή δεν ξέρει ότι ένα συγκεκριμένο άτομο θα είναι καλό ή κακό; Αν εσύ λες «ξέρει», τότε έπεται κατ 'ανάγκην ότι ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να ενεργεί ως ο Θεός γνώριζε εκ των προτέρων ότι θα λειτουργήσει, αλλιώς η γνώση του Θεού θα ήταν ατελής[3]... | » |
Δηλαδή η ελεύθερη βούληση των ανθρώπων δεν μπορεί να είναι συμβατή με την ιδέα ενός παντογνώστη θεού, καθώς για να ξέρει εκ των προτέρων ο παντογνώστης θεός ότι ένας άνθρωπος θα είναι κακός, σημαίνει ότι θα ήξερε όλες του τις μελλοντικές του δράσεις και επομένως ο κακός αυτός άνθρωπος θα ήταν υποχρεωμένος να δρα σύμφωνα με τη θέληση του θεού και όχι τη δική του ώστε να αποδειχτεί έγκυρη η παντογνωσία του θεού.
Mια λογική συνέχεια μπορεί να γραφτεί ως εξής[4]:
- Ο θεός ξέρει την Επιλογή «Ε» που ο άνθρωπος ισχυρίζεται πως κάνει ελεύθερος.
- Τώρα είναι απαραίτητο να γίνει το Ε..
- Αν είναι απαραίτητο να γίνει το Ε, τότε δεν μπρεί να γίνει κάτι διαφορετικό από το Ε. Αρα δεν υπάρχουν «άλλες εναλλακτικές»
- Αν δεν μπορείς να κάνεις κάτι διαφορετικό, τότε δεν δρας ελεύθερα.
- Άρα, όταν δρας, δεν δρας ελεύθερα.
Εξηγήσεις και συμβιβαστικές απόψεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υπήρξαν πολλές απόπειρες να εξηγηθεί το συγκεκριμένο παράδοξο. Οι απαντήσεις μπορούν να χωριστούν σε δυο μεγαλες κατηγορίες: τις συμβιβαστικές και τις μη-συμβιβαστικές. Τα συμβιβαστικά επιχειρήματα θεωρούν (ή συμβιβάζουν) πως υπάρχει και μια θεότητα η οποία ξέρει όλο το μέλλον και πως υπάρχει ελεύθερη βούληση. Συμβιβαστές υπάρχουν και άθεοι και θεϊστές, όπως και μη συμβιβαστές. Οι συμβιβαστές θεϊστές επιχειρηματολογούν ότι το συμπέρασμα δεν προκύπτει από τις δυο προϋποθέσεις. Οι θεϊστές που δεν είναι συμβιβαστές, επιχειρηματολογούν αρνούμενοι πως υπάρχει είτε ελεύθερη βούληση είτε γνώση του μέλλοντος από τον Θεό[5].
Μια απάντηση η οποοία προτάθηκε από τον Βοήθιο[6], τον Θωμά τον Ακινάτη και τον ανεπίσημο θεολόγο C. S. Lewis, είναι ότι ο Θεός αντιλαμβάνεται τον χρόνο διαφορετικά, με τρόπο που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε, είναι άχρονος. Στο βιβλίο ’’Mere Christianity’’', ο Lewis εισηγείται πως ο Θεός είναι έξω από τον χρόνο και αρα παρατηρεί αλλά δεν προβλέπει τα γεγονότα[7]. Η απάντηση του Βοήθιου δεν λύνει εξ ολοκλήρου το πρόβημα της ελεύθερης βούλησης. Ένα ενδιαφέρον παζλ που προκύπτει είναι αν ο Ιησούς Χριστός κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Γη ήταν αναμάρτητος. Το πρόβλημα είναι αν ο Ιησούς ήταν ενσαρκωμένος, σε περίοδο που ο Θεός ήταν άχρονος. Επιπλέον, το πρόβλημα είναι αν ο Ιησούς είχε γνώση της μοίρας του που θα ακολουθούσε- και αν οι επιλογές του ήταν προϊόν ελεύθερης βούλησης[8].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Zagzebski.
- ↑ Swartz.
- ↑ Perakhim 1966, σελ. 99-100.
- ↑ Zagzebski 2017.
- ↑ Zabzegski 2017, Εισαγωγή: Compatibilists must either identify a false premise in the argument for theological fatalism or show that the conclusion does not follow from the premises. Incompatibilists accept the incompatibility of infallible foreknowledge and human free will and deny either infallible foreknowledge or free will in the sense targeted by the argument.
- ↑ Consolatio Philosophiae, Boethius, book 5:4
- ↑ C. S. Lewis Mere Christianity Touchstone:New York, 1980 p.149
- ↑ Zabzegski 2017, 2.2 The Boethian solution.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Eight Chapters of Maimonides on Ethics (Semonah Perakhim), edited, annotated, and translated with an Introduction by Joseph I. Gorfinkle, (New York: AMS Press), 1966
- Zagzebski, Linda (First published Tue Jul 6, 2004; substantive revision Thu Apr 13, 2017). «Foreknowledge and Free Will». Stanford Encyclopedia of Philosophy. http://plato.stanford.edu/entries/free-will-foreknowledge/.
- Swartz, Norman. «Foreknowledge and Free Will». Foreknowledge and Free Will. http://www.iep.utm.edu/foreknow. Ανακτήθηκε στις 26 August 2017.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Hasker, William. God, Time, and Foreknowledge". Ithaca: Cornell University Press, 1998.
- Molina, Luis de. On Divine Foreknowledge, trans. Alfred J. Freddoso. Ithaca: Cornell University Press, 1988.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κίνημα των μπράιτ
- Αθρησκία
- Μηδενισμός
- Πανθεϊσμός
- Ορθολογισμός
- Ένωση Αθέων
- Ιπτάμενο μακαρονοτέρας
- Αόρατη Ροζ Μονόκερως
- Τσαγιέρα του Ράσελ
Εξωτερικοί συνδέσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το παράδοξο της ελεύθερης βούλησης (The Paradox of Free will) – Μια διαδικτυακή συζήτηση.