Ζιρίδες

Ζιρίδες
Γενικές πληροφορίες
Εθνικότητα	Sanhaja[1] και Βέρβεροι[1]
Θρησκεία	Σουνιτισμός Σιιτισμός (972–1048)[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Βερβερικές γλώσσες[1] Maghrebi Arabic[1]
Πληροφορίες ασχολίας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η δυναστεία των Zιριδών (αραβικά: الزيريون‎‎), ή οικογένεια Ζιρί (αραβικά: بنو زيري‎‎, Banu Ziri), ήταν μία δυναστεία των Bερβέρων Σανχατζά από την περιοχή της σημερινής Aλγερίας, που κυβέρνησε το κεντρικό Mαγκρέμπ από το 972 ως 1014 και την Iφρικίγια (ανατολικό Μαγκρέμπ) από το 972 ως το 1148.^[2][3]

Απόγονοι του Ζιρί ιμπν Μανάντ, στρατιωτικού ηγέτη του Χαλιφάτου των Φατιμιδών, και ιδρυτή της δυναστείας, οι Ζιρίδες ήταν εμιρίδες, που κυβερνούσαν στο όνομα των Φατιμιδών. Οι Ζιρίδες εγκαθίδρυσαν σταδιακά την αυτονομία τους στην Ιφρικίγια μέσω στρατιωτικής κατάκτησης μέχρι την επίσημη διακοπή με τους Φατιμίδες στα μέσα του 11ου αι. Η διακυβέρνηση των Ζιριδών εμιρών άνοιξε το δρόμο για μια περίοδο στην ιστορία της Βόρειας Αφρικής, όπου η πολιτική εξουσία κατεχόταν από Βερβερικές δυναστείες, όπως η δυναστεία των Αλμοραβίδών (στο Μαρόκο), το Αλμοαδικό Χαλιφάτο (από Μαρόκο ως Τυνησία), η δυναστεία των Ζαϋανιδών (στην Αλγερία), το σουλτανάτο των Μαρινιδών (από Μαρόκο ως Τυνησία, διάδοχοι των Αλμοαδών) και η δυναστεία των Χαφσιδών (στην Τυνησία).^[4]

Κάτω από τον Μπουλουγκίν ιμπν Ζιρί οι Ζιρίδες επέκτειναν τον έλεγχο τους δυτικά και για λίγο κατέλαβαν την πόλη Φεζ και το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού Μαρόκου μετά το 980, αλλά αντιμετώπισαν αντίσταση από τους τοπικούς Βερβέρους Ζενατά, που έδωσαν την πίστη τους στο Χαλιφάτο της Κόρδοβας. ^{[5] [6] [7] [8]} Ανατολικά, ο έλεγχος των Ζιρινιδών επεκτάθηκε στην Τριπολίτιδα μετά το 978^[9] και ως την Ατζνταμπίγια (στη σημερινή Λιβύη).^[10] Ένα μέλος της δυναστεικής οικογένειας, ο Ζαβί ιμπν Ζιρί, εξεγέρθηκε, και έφυγε για την Αλ-Ανταλούς, ιδρύοντας τελικά την αυτόνομη επαρχία (ταϊφά) της Γρανάδας το 1013, μετά την παρακμή και κατάρρευση του Χαλιφάτου της Κόροδβας. ^[11] Ένας άλλος κλάδος των Ζιριδών, οι Χαμμαντίδες, χώρισε από το κύριο κλάδο μετά από διάφορες εσωτερικές διαφορές, και ανέλαβε τον έλεγχο των εδαφών τού κεντρικού Μαγκρέμπ μετά το 1015.^[12] Ο κύριος κλάδος των Ζιριδών, που ονομάζεται επίσης Μπαμπισίδες, κατέλαβε μόνο την Ιφρικίγια μεταξύ 1048 και 1148 . ^[13][14] Βρίσκονταν στο Καϊρουάν μέχρι το 1057, όταν μετακίνησαν την πρωτεύουσα στη Μαχντία, στην ακτή.^[15] Οι Ζιρίδες της Ιφρικίγια παρενέβησαν επίσης στη Σικελία κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα, καθώς οι Καλμπίδες, η δυναστεία που κυβερνούσε το νησί για λογαριασμό των Φατιμιδών, περιέπεσαν σε αναταραχή. ^[16]

Οι Ζιρίδες της Γρανάδας παραδόθηκαν στους Αλμοραβίδες το 1090,^[17] αλλά οι Μπαντικίδες και οι Χαμμαντίδες παρέμειναν ανεξάρτητοι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Κάποιες φορές μεταξύ του 1041 και του 1051 ο Zιρίδης κυβερνήτης αλ-Mουίζ ιμπν Μπαντίς εγκατέλειψε τους Φατιμίδες χαλίφες και αναγνώρισε το Σουνιτικό Μουσουλμανικό Χαλιφάτο των Αββασιδών. ^[18] Σε αντίποινα, οι Φατιμίδες προκάλεσαν τη μετανάστευση της φυλής μπανού Χιλάλ στο Μαγκρέμπ, προκαλώντας σοβαρό πλήγμα στην εξουσία των Ζιριδών στην Iφρικίγια. ^[19][20] Τον 12ο αι. οι Χιλαλιανές εισβολές, σε συνδυασμό με τις επιθέσεις των Νορμανδών της Σικελίας κατά μήκος της ακτής, εξασθενούσαν περαιτέρω την εξουσία των Ζιριδών. Ο τελευταίος κυβερνήτης των Ζιριδών, ο αλ-Χασάν, παραδόθηκε στη Μαχντία στους Νορμανδούς το 1148, τερματίζοντας έτσι την ανεξάρτητη κυριαρχία των Ζιριδών.^[20] Το Χαλιφάτο των Αλμοχαδών κατέκτησε το κεντρικό Μαγκρέμπ και την Ιφρικίγια το 1160, τερματίζοντας την δυναστεία των Χαμμαντιδών και ενώνοντας τελικά ολόκληρο το Μαγκρέμπ.^[6][21]

Η σούρα Αλ-Αναμ του "Κορανίου της νοσοκόμου", εκτελέστηκε με λεπτή Κουφική γραφή και παραγγέλθηκε από μια νοσηλεύτρια που υπηρετούσε έναν σουλτάνο των Ζιριδών το 1020.^[22][23]

Απομεινάρια του παλατιού στο Ασίρ, την κατοικία που ιδρύθηκε από τον Ζιρί ιμπν Μανάντ.

Λεπτομέρειες της ξύλινης μακσουρά που προστέθηκε στο μεγάλο τζαμί του Καϊρουάν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αλ-Μουίζ.

Χάρτης της αυτόνομης επαρχίας (ταϊφά) της Γρανάδας στο πρώτο μισό του 11ου αι.

Βλέπε επίσης

• Κατάλογος των σουνιτών μουσουλμανικών δυναστειών
• Αρ-Ρακίκ, αυλικός, ποιητής και ιστορικός, γραμματέας του αλ-Μουίζ ιμπν Μπαντίς.

Αναφορές

Σημειώσεις

1. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2021.
2. «Zirid Dynasty | Muslim dynasty». Encyclopædia Britannica. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 February 2020. https://web.archive.org/web/20200229165604/https://global.britannica.com/topic/Zirid-Dynasty. Ανακτήθηκε στις 2016-11-27. 
3. «Qantara - Les Zirides et les Hammadides (972-1152)». www.qantara-med.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2016. 
4. Hrbek, Ivan· Africa, Unesco International Scientific Committee for the Drafting of a General History of (1 Ιανουαρίου 1992). Africa from the Seventh to the Eleventh Century (στα Αγγλικά). J. Currey. σελ. 172. ISBN 9780852550939. 
5. Julien, Charles-André (1 Ιανουαρίου 1994). Histoire de l'Afrique du Nord: des origines à 1830 (στα Γαλλικά). Payot. σελ. 295. ISBN 9782228887892. 
6. Meynier, Gilbert (1 Ιανουαρίου 2010). L'Algérie, coeur du Maghreb classique: de l'ouverture islamo-arabe au repli (698-1518) (στα Γαλλικά). La Découverte. σελ. 158. ISBN 9782707152312. 
7. Simon, Jacques (1 Ιανουαρίου 2011). L'Algérie au passé lointain: de Carthage à la régence d'Alger (στα Γαλλικά). Harmattan. σελ. 165. ISBN 9782296139640. 
8. Trudy Ring· Noelle Watson (5 Μαρτίου 2014). Middle East and Africa: International Dictionary of Historic Places. Routledge. σελ. 36. ISBN 978-1-134-25986-1. 
9. Abun-Nasr 1987, σελ. 67.
10. Fehérvári, Géza (2002). Excavations at Surt (Medinat Al-Sultan) Between 1977 and 1981 (στα Αγγλικά). Department of Antiquities. σελ. 17. ISBN 978-1-900971-00-3. 
11. Kennedy, Hugh (1996). Muslim Spain and Portugal: A Political History of al-Andalus. Routledge. σελίδες 141–142. ISBN 9781317870418. 
12. Bosworth, Clifford Edmund (1996). «The Zirids and Hammadids». The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual (στα Αγγλικά). Edinburgh University Press. σελίδες 35–36. ISBN 9780748696482. 
13. Sénac, Philippe· Cressier, Patrice (2012). «Zirides, Badisides, et Hammadides». Histoire du Maghreb médiéval: VIIe-XIe siècle (στα Γαλλικά). Armand Colin. ISBN 978-2-200-28342-1. 
14. Idris, Hady Roger (1968). «L'invasion hilālienne et ses conséquences». Cahiers de civilisation médiévale 11 (43): 353–369. doi:10.3406/ccmed.1968.1452. ISSN 0007-9731. http://dx.doi.org/10.3406/ccmed.1968.1452. 
15. Abun-Nasr 1987.
16. Rizzitano, U. (1960–2007). «Kalbids». Στο: Bearman, P., επιμ. Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill. ISBN 9789004161214. 
17. Bosworth, Clifford Edmund (1996). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual (στα Αγγλικά). Edinburgh University Press. σελ. 17. ISBN 9780748696482. 
18. Abun-Nasr 1987, σελ. 68-69.
19. Abun-Nasr 1987, σελ. 69-70.
20. Tibi 2002, σελ. 514.
21. Baadj 2015, σελ. 56-57.
22. «Islamic art from museums around the world». Arab News (στα Αγγλικά). 18 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2020. 
23. M. Bloom, Jonathan, επιμ. (2009). «Zirid». The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. Oxford University Press. ISBN 9780195309911. 

Πηγές

• Abun-Nasr, Jamil (1987). A history of the Maghrib in the Islamic period. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521337674. 
• Arnold, Felix (2017). Islamic Palace Architecture in the Western Mediterranean: A History. Oxford University Press. ISBN 9780190624552. 
• Baadj, Amar S. (2015). Saladin, the Almohads and the Banū Ghāniya: The Contest for North Africa (12th and 13th centuries) (στα Αγγλικά). Brill. ISBN 978-90-04-29857-6. 
• Bloom, Jonathan M. (2020). Architecture of the Islamic West: North Africa and the Iberian Peninsula, 700-1800. Yale University Press. ISBN 9780300218701. 
• Brett, Michael (1975). «The Fatimid revolution (861-973) and its aftermath in North Africa». Στο: Fage, J.D., επιμ. The Cambridge History of Africa (στα Αγγλικά). 2. Cambridge University Press. σελίδες 589–636. ISBN 978-0-521-21592-3. 
• Brett, Michael (2017). The Fatimid Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 9781474421522. 
• Halm, Heinz (1996). The Empire of the Mahdi: The Rise of the Fatimids. Brill. ISBN 90-04-10056-3. 
• Ettinghausen, επιμ. (2001). Islamic Art and Architecture, 650-1250. Yale University Press. 
• Idris, Hady Roger (1962). La berbérie orientale sous les Zīrīdes: Xe-XIIe siècles (PDF) (στα Γαλλικά). Paris: Librarie d'Amérique et d'Orient. 
• «Zīrids» (στα αγγλικά). The Encyclopaedia of Islam, New Edition. Λάιντεν: E. J. Brill. 1960–2005. http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_SIM_8170. 
• Δυναστεία Ζιρίντ Εγκυκλοπαίδεια Βρετανική
• Ιστορικό χάρτη που δείχνει τοποθεσία του Βασιλείου Ζιρίντ περίπου το 1000

Περαιτέρω ανάγνωση

• King, Matt (2022). Dynasties Intertwined: The Zirids of Ifriqiya and the Normans of Sicily (στα Αγγλικά). Cornell University Press. ISBN 9781501763472.