Ο Ζοζέ Σόκρατες (José Sócrates Carvalho Pinto de Sousa, 6 Σεπτεμβρίου 1957) είναι Πορτογάλος πολιτικός, πρωθυπουργός της χώρας από το 2005 έως το 2011. Τη χρονιά της εκλογής του έγινε ο πρώτος σοσιαλιστής ηγέτης που διασφάλισε την απόλυτη πλειοψηφία στην πορτογαλική Βουλή[1]. Το 2011 παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία, με αφορμή την καταψήφιση των μέτρων λιτότητας στον απόηχο της οικονομικής κρίσης.
Γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου του 1957. Το πλήρες όνομά του είναι Ζοζέ Σόκρατες Καρβάλιο Πίντου ντε Σούζα. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός και είναι διαζευγμένος με 2 παιδιά.
Είναι μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος από το 1981. Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής το 1987. Το 1995 έγινε υπουργός Περιβάλλοντος στην πρώτη κυβέρνηση του Γκουτέρες. Δύο χρόνια μετά γίνεται Υπουργός Αθλητισμού και Νεολαίας και ανέλαβε τη διοργάνωση του Euro 2004 στην Πορτογαλία. Το 1999 έγινε Υπουργός περιβάλλοντος στη δεύτερη κυβέρνηση Γκουτέρες και το 2002, έπειτα από τη νίκη του Μπαρόζο στις εκλογές, έγινε βουλευτής της Αντιπολίτευσης.
Μετά την παραίτηση του Φέρο Ροντρίγκεζ (Ferro Rodrigues) από την ηγεσία του κόμματος, το 2004, κέρδισε την προεδρία με περίπου 80% των ψήφων από τα μέλη του κόμματος στις 24 Σεπτεμβρίου 2004. Έγινε πρωθυπουργός έπειτα από τη σαρωτική νίκη των Σοσιαλιστών στις εκλογές της 20ης Φεβρουαρίου 2005 με 45% των ψήφων. Τον Ιούλιο του 2007 ανέλαβε για 6 μήνες την προεδρία της ΕΕ.[2] Την ίδια χρονιά νομιμοποίησε τις αμβλώσεις, με δημοψήφισμα. Τον Ιούνιο του 2008 έγιναν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για τα σχέδια της κυβέρνησης να αναμορφώσει την εργασιακή νομοθεσία και να προβεί σε περικοπές των κοινωνικών δαπανών.[3] Η δυσαρέσκεια αυξήθηκε κατά τους επόμενους μήνες, με αποτέλεσμα την ήττα των Σοσιαλιστών στις Ευρωεκλογές του 2009[4]
Στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που διεξήχθησαν στις 27 Σεπτεμβρίου 2009 το Σοσιαλιστικό Κόμμα έλαβε 36,5% των ψήφων, ποσοστό που ωστόσο δεν διασφάλισε την αυτοδυναμία[5], καθώς έμεινε στις 96 έδρες επί συνόλου 230 στο κοινοβούλιο[6]. Η αρχηγός του συντηρητικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Μανουέλα Φερέιρα Λέιτε ηττήθηκε στις εκλογές, μένοντας στο 29,09%. Το ποσοστό συμμετοχής ανήλθε στο 60%, το χαμηλότερο ποτέ στην πολιτική ιστορία της χώρας της Ιβηρικής. Στις 12 Οκτωβρίου 2009 έλαβε από τον πρόεδρο Καβάκο Σίλβα νέα εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης.[7]
Στις 23 Μαρτίου 2011, έπειτα από πρόταση δυσπιστίας στο Κοινοβούλιο, την οποία είχαν καταθέσει και τα 5 κόμματα της αντιπολίτευσης, τα μέτρα λιτότητας που πρότεινε η κυβέρνηση καταψηφίστηκαν με αποτέλεσμα την παραίτηση του Σόκρατες.[8][9] Στον απόηχο της πολιτικής κρίσης στην Πορτογαλία, διεξήχθη στις 24-25 Μαρτίου 2011, η σύνοδος κορυφής της ΕΕ.[10] Ο Σόκρατες εξελέγη ξανά στην ηγεσία του κόμματός του, στις 27 Μαρτίου, με ποσοστό 93%.[11] Μετά την δεινή εκλογική ήττα του κόμματός του, παραιτήθηκε από την ηγεσία του, τον Ιούνιο του 2011.
Το 2014 οι εισαγγελικές αρχές της Πορτογαλίας ανακοίνωσαν πως το όνομα του Ζοζέ Σόκρατες εμπλέκεται σε υπόθεση διαφθοράς, φοροδιαφυγής και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Οι αρχές της χώρες προχώρησαν στη σύλληψη του Σόκρατες στις 21 Νοεμβρίου, στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας.[12]