Ζόφια Ναουκόφσκα

Ζόφια Ναουκόφσκα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Zofia Nałkowska (Πολωνικά)
Γέννηση	10  Νοεμβρίου 1884[1][2][3] Βαρσοβία[4][5]
Θάνατος	17  Δεκεμβρίου 1954[1][2][3] Βαρσοβία[6][5]
Τόπος ταφής	Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι
Χώρα πολιτογράφησης	Ρωσική Αυτοκρατορία Πολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Πολωνικά[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας θεατρική συγγραφέας[7] δημοσιογράφος ποιήτρια[7] δοκιμιογράφος πολιτικός πεζογράφος[7]
Αξιοσημείωτο έργο	Medallions
Περίοδος ακμής	1903
Οικογένεια
Γονείς	Βάτσουαφ Ναουκόφσκι
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μέλος της Πολωνικής Δίαιτας (1947–1956) μέλος του Σέιμ της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας[8]
Βραβεύσεις	Μετάλλιο της 10ης Επετείου της Λαϊκής Πολωνίας Χρυσή Δάφνη (Πολωνική Ακαδημία Λογοτεχνίας) Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας Διοικητής με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας‎ Αξιωματικός του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας Τάγμα του Λαβάρου της Εργασίας, 1η τάξη Χρυσός Σταυρός της Αξίας Βραβείο της πόλης του Λοτζ[9]
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η οικογένεια Ναουκόφσκι. Από αριστερά, ο Βάτσουαφ Ναουκόφσκι, η πεθερά του και η σύζυγός του, Άννα. Κόρες: Η Ζόφια και η Χάνα στέκονται

Ο τάφος της Ζόφια Ναουκόφσκα στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι στη Βαρσοβία

Μνημείο της Ζόφια Ναουκόφσκα, 2019

Η Ζόφια Ναουκόφσκα (πολωνικά: Zofia Nałkowska‎‎) (10 Νοεμβρίου 1884, Βαρσοβία - 17 Δεκεμβρίου 1954, Βαρσοβία)^[10] ήταν Πολωνή συγγραφέας, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας, μέλος του Κρατικού Εθνικού Συμβουλίου και του Νομοθετικού Σέιμ της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας^[11] και μέλος της Πολωνικής Επιτροπής Υπερασπιστών της Ειρήνης το 1949.

Αποφοίτησε από οικοτροφείο στη Βαρσοβία. Σπούδασε ιστορία, γεωγραφία, οικονομικά και γλωσσολογία στο μυστικό Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο. Επίσης, ήταν ακτιβίστρια γυναικείων οργανώσεων. Από το 1933 ήταν μέλος της Πολωνικής Ακαδημίας Λογοτεχνίας, ακτιβίστρια της Λέσχης PEN και του Συνδικάτου Πολωνών Λογοτεχνών, της Εταιρείας για τη Φροντίδα των Κρατουμένων Προστάτης, συνιδρυτής και μέλος της λογοτεχνικής ομάδας Przedmieście (1933–1937). Την περίοδο 1939–1944 συνεργάστηκε με το πολιτιστικό υπόγειο κίνημα. Τα έτη 1945–1947, ήταν μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Πολωνίας, τα έτη 1947–1952, μέλος του Νομοθετικού Σέιμ (χωρίς κόμμα), ακτιβίστρια της Κύριας Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Γερμανικών Εγκλημάτων στην Πολωνία στο Παράρτημα του Λοτζ και εκδότρια της εβδομαδιαίας Kuźnica.

Έκανε το ντεμπούτο της το 1898 στο Przegląd Tygodniowy ως ποιήτρια. Το 1906 δημοσίευσε το μυθιστόρημα Γυναίκες (Kobiety).

Βιογραφία

Η Ζόφια Ναουκόφσκα Γεννήθηκε το 1884 στη Βαρσοβία. Ο πατέρας της, Βάτσουαφ Ναουκόφσκι, ήταν από το Νοβόντβουρ, κοντά στο Λουμπάρτουφ και ήταν γεωγράφος, η μητέρα της, Άννα (το γένος Σαφράνκοβα), ήταν από τη Μοραβία και η μικρότερη αδερφή της, Χάνα Ναουκόφσκα, ήταν γλύπτρια. Αποφοίτησε από ιδιωτικό οικοτροφείο και το μυστικό Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο. Το μεγαλύτερο μέρος της ευρείας γνώσης της το απέκτησε μέσω της αυτοεκπαίδευσης.

Η Ναουκόφσκα παντρεύτηκε δύο φορές. Ο πρώτος της σύζυγος ήταν ο δημοσιογράφος και εκπαιδευτικός Λέον Ρίγκιερ (1875–1948). Τον παντρεύτηκε το 1904 και προσηλυτίστηκαν και οι δύο στον Καλβινισμό για να διευκολύνουν ένα μελλοντικό διαζύγιο. Ο γάμος διαλύθηκε γύρω στο 1909, αν και χώρισαν επίσημα το 1918. Ο δεύτερος σύζυγός της, τα έτη 1922-1929,^[12] ήταν ο Γιαν Γιουρ-Γκοζεχόφσκι, μαχητής της Οργάνωσης Μάχης του Πολωνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, στον Μεσοπόλεμο συνταγματάρχης του Πολωνικού Στρατού και διοικητής της χωροφυλακής, τότε διοικητής της συνοριακής φρουράς και στρατηγός.

Η Ναουκόφσκα έζησε στο Βοουόμιν του Κιέλτσε (όπου το 1906-1907 συμμετείχε στην προετοιμασία της προοδευτικής-δημοκρατικής εβδομαδιαίας εφημερίδας Echa Kieleckie, δημοσιεύοντας αρκετές νουβέλες και μεταφράσεις σε αυτή, καθώς και ασχολούμενη με το γυναικείο ζήτημα^[13]), στην Κρακοβία, στο Γκρόντνο και κοντά στο Βίλνιους. Στον Μεσοπόλεμο εργάστηκε για την πολωνική κυβέρνηση, στο Γραφείο Ξένης Προπαγάνδας. Αφού επέστρεψε στη Βαρσοβία το 1926, διηύθυνε ένα λογοτεχνικό σαλόνι και ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη. Το 1933, εντάχθηκε στη λογοτεχνική ομάδα Przedmieście.^[14]

Το 1935, μετακόμισε, μαζί με τη μητέρα της, από την πολυκατοικία του Γιούλιους Οστρόφσκι στην Οδό Μαρσαουκόφσκα 4 στην Οδό Ποντχορόνζιχ 101 (τώρα Οδός Γκαγκάριν 33).^[15] Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, μαζί με την αδελφή της, Χάνα, διατηρούσε εκεί καπνοπωλείο.^[16]

Για χρόνια ήταν αντιπρόεδρος του Πολωνικού Συλλόγου PEN, δραστηριοποιήθηκε στο Κεντρικό Συμβούλιο της Ένωσης Πολωνών Συγγραφέων και ήταν μέλος του Νομοθετικού Σέιμ. Το 1949, ήταν εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου των Υπερασπιστών της Ειρήνης στο Συνέδριο των Υπερασπιστών της Ειρήνης στο Παρίσι.^[17] Το Νοέμβριο του 1949 έγινε μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εορτασμού της 70ης επετείου από τη γέννηση του Ιωσήφ Στάλιν.^[18]

Συμμετείχε στο έργο της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Εγκλημάτων των Ναζί στην Πολωνία - το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας ήταν το βιβλίο Medaliony - μια συλλογή ιστοριών που καταγράφουν την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ναουκόφσκα πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 1954 στις 6:00 μ.μ. ως αποτέλεσμα εγκεφαλικής αιμορραγίας. Πέρασε τις τελευταίες της στιγμές στο νοσοκομείο στο Οδό Εμίλια Πλάτερ.

Η Ναουκόφσκα έκανε το ντεμπούτο της ως ποιήτρια σε ηλικία 14 ετών στο Przegląd Tygodniowy, με το ποίημά της το 1898 Pamiętam (Θυμάμαι). Δημοσίευσε ποιήματά της σε περιοδικά της Βαρσοβίας, π.χ. στη μοντερνιστική «Chimera». Ωστόσο, σύντομα εγκατέλειψε την ποίηση για την πεζογραφία. Το ντεμπούτο της σε πεζογραφία χρονολογείται από το 1904, όταν το μυθιστόρημά της Lodowe pola (το πρώτο της τριλογίας των Kobiety) δημοσιεύτηκε στην Prawda. Από τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, δημοσίευσε τα μυθιστορήματά της Kobiety, Książę. Η θεματολογία τους σχετιζόταν στενά με την τάση της Νέας Πολωνίας - τις περισσότερες φορές ήταν θεωρητικοποιήσεις για θέματα που δεν είχαν στενή σχέση με την πραγματική ζωή. Με τον καιρό όμως, η Ναουκόφσκα άρχισε να δίνει όλο και μεγαλύτερη σημασία στην ψυχολογική πλευρά του ανθρώπου, στα ανθρώπινα συναισθήματα σε διάφορες καταστάσεις ζωής. Το σημείο καμπής στο έργο του συγγραφέα ήταν η εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Υπουργός Πολιτισμού και Τέχνης Στέφαν Ντιμπόφσκι απονέμει στη Ζόφια Ναουκόφσκα τον Σταυρό του Διοικητή με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας, με την ευκαιρία της 50ής επετείου του καλλιτεχνικού έργου της, Βαρσοβία 1952

Η Ναουκόφσκα αποκάλυψε μια ιδιαίτερη επιθυμία να μάθει για την ανθρώπινη ψυχή στο Characters, μια σειρά από σκίτσα που συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια - το πρώτο εμφανίστηκε το 1922, το επόμενο το 1948.

Η Ναουκόφσκα έχει βραβευτεί με πολλά βραβεία. Για το πιο διάσημο έργο της του Μεσοπολέμου - Granica (κεντρικός ήρωας: Ζένον Ζιεμπιέβιτς) - έλαβε το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο το 1935.^[19][20] Της απονεμήθηκε επίσης ένα παρόμοιο βραβείο το 1953. Έλαβε επίσης τη Χρυσή Ακαδημαϊκή Δάφνη της Πολωνικής Ακαδημίας Λογοτεχνίας.

Κηδεύτηκε με πλήρεις κρατικές τιμές στις 21 Δεκεμβρίου 1954 στη Λεωφόρο των Αξιοπρεπών στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι (τμήμα A24-13).^[21] Πριν την κηδεία, το φέρετρο με το σώμα της εκτέθηκε στην Αίθουσα Στήλης του Υπουργείου Πολιτισμού και Τέχνης. Στις εορταστικές εκδηλώσεις παραβρέθηκαν οι Αλεξάντερ Ζαβάτσκι, Πρόεδρος του Κρατικού Συμβουλίου, Γιούζεφ Τσιρανκιέβιτς, Πρωθυπουργός, Έντβαρντ Όχαπ και Γιάκουμπ Μπέρμαν, μέλη του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Πολωνικού Ενωτικού Εργατικού Κόμματος, Βάτσουαφ Μπαρτσικόφσκι, Αναπληρωτής Πρόεδρος του Κρατικού Συμβουλίου, Μάριαν Ριμπίτσκι, Γραμματέας του Κρατικού Συμβουλίου και Βουοντζίμιες Σοκόρσκι, Υπουργός Πολιτισμού και Τέχνης. Οι συγγραφείς που φύλαγαν τον τάφο της Ναουκόφσκα ήταν οι: Βουαντίσουαφ Μπρονιέφσκι, Μάρια Ντομπρόφσκα, Πόλα Γκογιαβιτσίνσκα, Καζίμιες Μπράντις, Στανίσουαφ Ρίσαρντ Ντομπροβόλσκι, Βόιτσεχ Ζουκρόφσκι, Γιούλιαν Στριικόφσκι, Γιαν Παραντόφσκι, Καζίμιες Κοζνιέφσκι και Ταντέους Μπρέζα. Ο υπουργός Πολιτισμού και Τέχνης, Βουοντζίμιες Σοκόρσκι, μίλησε πάνω από τον ανοιχτό τάφο.^[22]

Μνημόνευση

Με απόφαση της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης, ένας από τους κρατήρες πρόσκρουσης στην Αφροδίτη ονομάστηκε Nałkowska και στο Λούμπλιν (στο Βρότκουφ) το όνομά της τιμήθηκε στο όνομα ενός οικιστικού συνεταιρισμού (Spółdzielnia Mieszkaniowa im. Wacława i Zofii Nałkowskich). Το όνομα ενός άλλου δρόμου στην ίδια συνοικία μνημονεύει το σημαντικό έργο της Medaliony (ul. Medalionów). Σε διάφορες πόλεις και χωριά της Πολωνίας υπάρχουν δρόμοι με το όνομά της.

Στο Βοουόμιν υπάρχει το Μουσείο των Ζόφια και Βάτσουαφ Ναουκόφσκι.

Στις 10 Οκτωβρίου 2020, μια ζωγραφική και κεραμική τοιχογραφία που απεικονίζει την εικόνα της Ναουκόφσκα αποκαλύφθηκαν στο Τίχι.^[23] Το έργο των Μάρτα Πίρουγκ-Χελίνσκα και Μάρεκ Γκρέλα τοποθετήθηκε στην πρόσοψη του κτιρίου στην Οδό Ναουκόφσκα.^[24]

Βραβεία και διακρίσεις

• Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (μεταθανάτια, 20 Δεκεμβρίου 1954)
• Σταυρός του Διοικητή με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (1952)
• Σταυρός του Αξιωματικού του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (1930)
• Τάγμα του Λαβάρου της Εργασίας, Α΄ τάξη (1949)
• Χρυσός Σταυρός της Αξίας (1946)
• Μετάλλιο της 10ης επετείου της Λαϊκής Πολωνίας (1954, μετά θάνατον)
• Χρυσή Ακαδημαϊκή Δάφνη (1936)
• Κρατικό βραβείο πρώτου βαθμού για δια βίου λογοτεχνικό επίτευγμα σε σχέση με την 50ή επέτειο της δημιουργικότητας^[25]
• Κρατικό λογοτεχνικό βραβείο - δύο φορές (1935 για το Granicę, 1953 για δια βίου επίτευγμα)
• Βραβείο της πόλης του Λοτζ (1929) για δια βίου επίτευγμα στον τομέα της λογοτεχνίας^[26]

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 120374136. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
3. (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. nalkowska-zofia. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
5. psb.19544.1.
6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
7. The Fine Art Archive. 110518. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
8. bs.sejm.gov.pl/F?func=find-acc&acc_sequence=000013070&find_code=SYS&local_base=ARS10.
9. Ανακτήθηκε στις 27  Αυγούστου 2022.
10. Hanna Kirchner, Nałkowska albo życie pisane, Wydawnictwo W.A.B., Βαρσοβία 2011.
11. «Zofia Nałkowska – biografia». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2023. 
12. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2023. 
13. Marta Pawlina-Meducka, Życie kulturalne w XIX wieku, w: Kielce przez stulecia, red. nacz. J. Główka, Κιέλτσε 2014, σελ. 243.
14. Urbanowski, Maciej (2003). Słownik pisarzy polskich. Κρακοβία: Zielona Sowa. σελ. 351. ISBN 83-7220-574-4. 
15. Świerkocka, Ida (2017). Śladami gwiazd II RP. Miejsca, ludzie, historie. Βαρσοβία: Skarpa Warszawska. σελ. 184. ISBN 978-83-63842-50-5. 
16. Szmit-Zawierucha, Danuta (2005). Ludzie i pejzaże Warszawy. Βαρσοβία: Wydawnictwo Veda. σελ. 166. ISBN 83-85584-90-0. 
17. „Trybuna Robotnicza”, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, σελ. 1.
18. Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 Νοεμβρίου 1949, σελ. 1.
19. «Zofia Nałkowska laureatką państw. nagrody literackiej». Gazeta Lwowska: 2. nr 298 z 30 grudnia 1935. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=36895. 
20. «Komunikaty». Gazeta Lwowska: 3. nr 57 z 10 marca 1936. http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=44362. 
21. Malczewski, Juliusz Jerzy (1975). Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Βαρσοβία: Krajowa Agencja Wydawnicza. σελ. 15. 
22. „Trybuna Śląska”, nr 303 (3409), 22 grudnia 1954, σελ. 1.
23. Jolanta Pierończyk (2020-10-21), Zofia Nałkowska w Tychach. Mural Marty Piróg-Helińskiej i Marka Greli przy ul. Nałkowskiej, https://dziennikzachodni.pl/zofia-nalkowska-w-tychach-mural-marty-piroghelinskiej-i-marka-greli-przy-ul-nalkowskiej-zdjecia/ar/c13-15246802 
24. Kamil Peszat (2020-08-21), Mural Zofii Nałkowskiej powstanie w Tychach, https://www.tychy.pl/2020/08/21/mural-zofii-nalkowskiej-powstanie-w-tychach/ 
25. Dziennik Polski, rok IX, nr 173 (2948), σελ. 7.
26. Nagrody Miasta Łodzi, https://bip.uml.lodz.pl/wladze/rada-miejska-w-lodzi/nagrody-miasta-lodzi/ 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Muzeum Nałkowskich w Wołominie, http://www.nalkowscy.blogspot.com 
• Zofia Nałkowska na zdjęciach w bibliotece Polona
• Zofia Nałkowska, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-10].