Ηλεκτρονικός μηχανικός (αγγλ. electronic engineer) είναι ο μηχανικός που ασχολείται με τις τεχνολογικές εφαρμογές της ηλεκτρονικής, η οποία είναι κλάδος της επιστήμης της φυσικής, στην ανάλυση, σχεδίαση και κατασκευή εξοπλισμού (τρανζίστορ, ολοκληρωμένα κυκλώματα, πλακέτες τυπωμένου κυκλώματος κλπ), με στόχους συνήθως τηλεπικοινωνιακούς ή υπολογιστικούς. Ο ηλεκτρονικός μηχανικός, επομένως, αξιοποιεί τον ηλεκτρισμό για να διαβιβάσει κωδικοποιημένες πληροφορίες διαμέσου ηλεκτρονικών κυκλωμάτων. Το επιστημονικό πεδίο του καλείται επιστήμη ηλεκτρονικού μηχανικού και σε πολλά πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών επικαλύπτεται έως ένα σημείο με την επιστήμη ηλεκτρολόγου μηχανικού, από την οποία αναδύθηκε πριν αυτονομηθεί ακαδημαϊκά[1], και με την πληροφορική[2][3]. Κατ' αντιδιαστολή με τους ηλεκτρολόγους μηχανικούς, ο ηλεκτρονικός μηχανικός εξετάζει τα αναλογικά ηλεκτρονικά, την επεξεργασία σήματος, τις τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών, την τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτική, καθώς και τη μηχανική υπολογιστών στον βαθμό που οι υπολογιστικές μηχανές είναι ηλεκτρονικής φύσης.
Η Ηλεκτρονική τα τελευταία χρόνια, έπαιξε βασικό ρόλο, βοηθώντας τις σιδηροδρομικές τεχνολογίες, καθώς και ότι έχει να κάνει με μηχανές (ανελκυστήρες, διάφορα οχήματα, εργοστάσια, βιομηχανίες, κλπ)
Η επιστήμη του ηλεκτρονικού μηχανικού προέκυψε ως ξεχωριστός κλάδος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσα από την ηλεκτρολογία. Αφορμή γι' αυτό τον διαχωρισμό αποτέλεσε η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών τηλεπικοινωνιακών και υπολογιστικών συστημάτων. Ακόμα και σήμερα, σε ακαδημαϊκό επίπεδο συναντώνται πανεπιστημιακά τμήματα με τίτλο «Ηλεκτρολόγων Μηχανικών» τα οποία εμπεριέχουν κατευθύνσεις ηλεκτρονικής ή / και τηλεπικοινωνιών, οι απόφοιτοι των οποίων είναι κατ' ουσίαν ηλεκτρονικοί μηχανικοί. Ωστόσο, διεθνώς, υπάρχουν πλέον και ανεξάρτητα τμήματα με τίτλο «Ηλεκτρονικών Μηχανικών», ή ακόμα πιο εξειδικευμένα τμήματα με τίτλο π.χ. «Μηχανικών Τηλεπικοινωνιών». Από την άλλη, ως αποτέλεσμα της κοινής ιστορικής διαδρομής, η ηλεκτρονική και ό,τι αυτή συμπεριλαμβάνει συνεχίζει ακόμα κατά περίσταση να θεωρείται απλώς διακριτός τομέας μες στο ευρύτερο πλαίσιο της ηλεκτρολογίας, με τις δύο επιστήμες να διαμοιράζονται ορισμένες κοινές ακαδημαϊκές ενώσεις και ερευνητικά ιδρύματα (π.χ. το Ινστιτούτο Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών[4]) και τα περισσότερα πανεπιστημιακά τμήματα με τίτλο «Ηλεκτρολόγων Μηχανικών» να έχουν ενσωματώσει τη μηχανική υπολογιστών στον τίτλο και στο πρόγραμμα σπουδών τους.
Η διάρκεια σπουδών για τον συγκεκριμένο τομέα συνήθως κυμαίνεται από τρία έως πέντε έτη: στα περισσότερα πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια, ενώ στην Ελλάδα πέντε στις πολυτεχνικές σχολές και τέσσερα στα Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Ο τομέας περιλαμβάνει μαθήματα υποδομής που καλύπτουν τη φυσική, τα μαθηματικά, την πληροφορική και τη διαχείριση έργων, καθώς και εξειδικευμένα μαθήματα που αφορούν την ηλεκτρονική. Οι σπουδαστές στη συνέχεια επιλέγουν μία ή περισσότερες κατευθύνσεις.
Στις ελληνικές πολυτεχνικές σχολές ακολουθείται το ευρωπαϊκό / ηπειρωτικό σύστημα σπουδών πενταετούς φοίτησης διπλώματος για μηχανικούς, που παρέχει εκπαίδευση πάνω στο αντικείμενο και δυνατότητα επιστημονικής έρευνας. Υπάρχει ακόμα το τετραετές πρόγραμμα φοίτησης πτυχίου για μηχανικούς τεχνολογικής εκπαίδευσης, το οποίο εστιάζει στην κατάρτιση μηχανικών οι οποίοι θα εργαστούν όχι ως ερευνητές αλλά ως εξειδικευμένοι μηχανικοί. Μία λίστα των αντίστοιχων τμημάτων σε Α.Τ.Ε.Ι. (από Σχολές Τεχνολογικών Εφαρμογών) και σε Α.Ε.Ι. (από Πολυτεχνεία) μπορεί να βρεθεί στην ανάλογη ενότητα του άρθρου κατάλογος ελληνικών τμημάτων ανώτατης εκπαίδευσης (γνωστικό πεδίο: Ηλεκτρολογία και Ηλεκτρονική). Η πενταετής φοίτηση σε πολυτεχνική σχολή παρέχει δίπλωμα ευρωπαϊκά και ακαδημαϊκά[5][6] αναγνωρισμένο ως Δίπλωμα Προχωρημένων Σπουδών (Master of Engineering), το οποίο δεν αναγνωρίζεται ως Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (Master of Science)[7][8]. Αντιστοίχως, η τετραετής φοίτηση σε T.E.Ι. ισοδυναμεί με προπτυχιακό επίπεδο σπουδών Bachelor in Engineering. Λειτουργούν ακόμα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, τα οποία οδηγούν στη λήψη Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης ή και απευθείας Διδακτορικού Διπλώματος[6].
Οι διπλωματούχοι ηλεκτρονικοί μηχανικοί (ή απόφοιτοι τμημάτων «Ηλεκτρολόγων Μηχανικών» με κατεύθυνση ηλεκτρονικής ή/και τηλεπικοινωνιών) μπορούν, ανάμεσα στ' άλλα, να εργαστούν σε επαγγέλματα των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας, σύμφωνα με τον νόμο[9]. Η επαγγελματική τους δραστηριότητα ρυθμίζεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.