Ηφαιστία Λήμνου

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|7|11|2024}}
Ηφαιστία. Το θέατρο και τμήμα του χώρου που καταλάμβανε η Αρχαία πόλη
Ηφαιστία. Πανοραμική εικόνα του χώρου του Αρχαίου θεάτρου
Το αρχαίο θέατρο της Ηφαιστίας.

Η Ηφαιστία είναι αρχαιολογικός τόπος στη Λήμνο.

Ηφαιστία Ο λόφος οπου συνεχίζονται οι ανασκαφές.j

Οι ανασκαφές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πρώτες ανασκαφές στην Ηφαιστία έγιναν από τον Ιταλό αρχαιολόγο Αλεσσάντρο Ντέλλα Σέτα (Alessandro Della Seta), επικεφαλής της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής, από το 1926 ως το 1936. Έτσι ανακαλύφθηκε η μεγαλύτερη και αρχαιότερη -κατά τους ιστορικούς χρόνους- πόλη της Λήμνου (1000 π.Χ.-1200 μ.Χ.).

Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ιερό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά Λήμνο, νεκροπόλεις, λουτρά, ένα μεγάλο οικοδόμημα - ανάκτορο, το οποίο μάλλον ήταν ο λαβύρινθος της Λήμνου που αναφέρει ο Πλίνιος, πηγάδια και θέατρο της ελληνιστικής περιόδου.

Επίσης, έχουν βρεθεί πολλές κατοικίες, ένα ιερό και μια μεγάλη καμμένη νεκρόπολη, που ανήκαν σε ελληνικό πληθυσμό, ο οποίος κατοίκησε στο νησί από τον 8ο μέχρι τον 6ο αιώνα π.Χ. Το ιερό μοιάζει να καταστράφηκε στα τελευταία χρόνια του 6ου αιώνα.

Βρέθηκαν πολλά όπλα, χρυσά αντικείμενα, πήλινα ειδώλια και αγγεία τοπικής τεχνοτροπίας. Σ' αυτά τα αγγεία η γεωμετρική απεικόνιση, συνοδεύεται από καμπύλες μορφές, παράδοση κρητο-μυκηναϊκή που διατηρείται στο νησί μέχρι σχετικά αργά, δημιουργώντας μια τέχνη γεμάτη ζωντάνια και κίνηση. Μερικά θραύσματα αγγείων φέρουν την γραφή στην λημνιακή γλώσσα, ίδια με αυτή της Στήλης των Καμινίων, που αποδίδεται στους Πελασγούς.

Τα αντικείμενα που βρέθηκαν μαρτυρούν τις εμπορικές σχέσεις της πόλης με τα νησιά του Αιγαίου και με περιοχές της Μακεδονίας. Αγγεία πρωτοκορινθιακά και αττικά, μελανόμορφα, μιλούν για τις σχέσεις της πόλης με την ηπειρωτική Ελλάδα.

Το σημαντικότερο μνημείο που έχει έρθει στο φως με τις ανασκαφές μέχρι σήμερα είναι το θέατρο. Κτισμένο στη βορειοανατολική πλευρά της χερσονήσου της Παλαιόπολης, στο στενότερο σημείο της και στην πλαγιά ενός χαμηλού λόφου, επιτρέπει στο θεατή που βρίσκεται στο κοίλο, να αναπαύσει το βλέμμα του απέναντι, στη χαμηλή οροσειρά Καστροβούνι, που ορίζει από τα νότια την πεδιάδα. Η κατασκευή του θεάτρου διήλθε διαφορετικές οικοδομικές φάσεις. Το αρχαιότερο θέατρο θα πρέπει να ήταν ορθογώνιο, με ξύλινα καθίσματα για τους θεατές. Στο τέλος του 6ου ή στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. η ορθογώνια κατασκευή καταλάμβανε ολόκληρη την κεντρική κερκίδα του μεταγενέστερου λίθινου θεάτρου.

Η κατασκευή του λίθινου θεάτρου της Ηφαιστίας, που κατατάσσεται μεταξύ των αρχαιότερων του ελληνικού κόσμου, τοποθετείται στο τέλος του 5ου ή τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Στην πρωιμότερη φάση του λίθινου θεάτρου ανήκουν η ορχήστρα, σε τέλειο και πλήρη κύκλο διαμέτρου 12,40 μ. και το κατώτερο τμήμα του κοίλου με δέκα σειρές εδωλίων. Στη δεύτερη, νεότερη φάση του λίθινου θεάτρου, το κοίλο μεγάλωσε και έγινε υψηλότερο. Στην πλαγιά του λόφου, πάνω στα λείψανα του αρχαιότερου ξύλινου θεάτρου κτίστηκε το "επιθέατρο". Οι επίσημοι και οι πολίτες κάθονταν στις πρώτες σειρές των εδωλίων του θεάτρου. Για τις σειρές αυτές χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες ορθογώνιες πλάκες από πωρόλιθο των λατομείων της Ηφαιστίας. Αντίθετα, τα έδρανα του επιθεάτρου, όπου κάθονταν οι γυναίκες και οι δούλοι, ήταν κτισμένα από φτηνότερα υλικά, μικρές και μεγάλες πλάκες από σχιστόλιθο και ασβεστόλιθο της περιοχής.

Από τον 3ο αιώνα π.Χ. στο θέατρο προστέθηκε το προσκήνιο, που αναπτύχθηκε σε βάρος της ορχήστρας. Κατά τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους το προσκήνιο κατέλαβε το νοτιότερο τμήμα της ορχήστρας, για να διευρυνθεί ο χώρος της σκηνής, αφού το επίκεντρο των δρώμενων είχε μεταφερθεί πλέον από την ορχήστρα στη σκηνή.

Ερείπια της αρχαίας Ηφαιστίας.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ηφαιστία ήταν μία από τις δύο πόλεις-κράτη της αρχαίας Λήμνου και, σύμφωνα με τα ανασκαφικά και ιστορικά δεδομένα, η μεγάλη ακμή της διήρκεσε από τον 7ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ. Αποτελούσε την έδρα της αρχαιοελληνικής θρησκείας στο νησί. Προστάτης της πόλης ήταν ο θεός Ήφαιστος, στον οποίο οφείλει το όνομά της. Νομίσματα που βρέθηκαν εδώ και παριστάνουν έναν αναμμένο δαυλό στη μία τους όψη, αποδεικνύουν ότι τελούνταν γιορτές προς τιμή του θεού Ηφαίστου, τα λεγόμενα "Ηφαίστεια".

Η αρχαία πόλη καταλάμβανε ολόκληρη τη χερσόνησο της Παλαιόπολης, στον κόλπο του Πουρνιά. Ήταν σημαντικό λιμάνι, κτισμένη από τους Πελασγούς πάνω σε μία χερσόνησο που βρέχεται γύρω-γύρω από θάλασσα σχηματίζοντας δύο φυσικά λιμάνια, που χρησιμοποιούνταν ανάλογα με τον καιρό.

Μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Αθηναίους ο πληθυσμός της ελαττώθηκε, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Πραγματικά, υπάρχουν πολυάριθμοι τάφοι με αττικά αγγεία και ο πιο παλιός υπολογίζεται στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα. Υπάρχουν και άλλοι μεταγενέστεροι τάφοι που φθάνουν μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή. Ανάμεσα στα ελληνικά κτίσματα σημειώνουμε το θέατρο, κατασκευασμένο αρχικά, πιθανώς στην ελληνιστική περίοδο και τροποποιημένο στη ρωμαϊκή.

Αρχαίο θέατρο Ηφαιστίας

Άλλα κτίσματα που βρέθηκαν, όπως εκκλησίες και κατοικίες, μαρτυρούν για τη σπουδαιότητα αυτής της πόλης στη βυζαντινή περίοδο. Από τον 4ο αιώνα μ.Χ. αποτελεί έδρα επισκόπου. Ο επίσκοπος Ηφαιστίας Λήμνου Στρατήγιος πήρε μέρος στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας.

Στην παρακμή και στην πλήρη εγκατάλειψη της Ηφαιστίας συνετέλεσαν δύο λόγοι: Πρώτον, η φυσική καταστροφή του λιμανιού, λόγω των διαδοχικών προσχώσεων από τα νερά της βροχής και δεύτερον η επικράτηση του χριστιανισμού γύρω στο 2ο με 3ο αιώνα. Οι χριστιανοί μη μπορώντας να ακολουθήσουν με άνεση τη θρησκεία τους, αναζήτησαν νέα έδρα στον Κότζινο, η ακμή του οποίου επέσπευσε την ερήμωση της Ηφαιστίας.

Φεστιβάλ Αρχαίας Ηφαιστίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 2010 το αρχαίο θέατρο της Ηφαιστίας δόθηκε για παραστάσεις στο κοινό. Έκτοτε κάθε καλοκαίρι στο χώρο του θεάτρου πραγματοποιούνται θεατρικές παραστάσεις, δρώμενα και συναυλίες, στο πλαίσιο του "Φεστιβάλ Αρχαίας Ηφαιστίας", που διοργανώνει ο Δήμος Λήμνου. Ξεκίνησε δειλά με μια θεατρική παράσταση και σταδιακά εξελίχθηκε σε κανονικό φεστιβάλ, φιλοξενώντας ποιοτικές εκδηλώσεις πολιτισμού.

Παραστάσεις-Συναυλίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δες επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Cdrom Επαρχείου Λήμνου: "Λήμνος αγαπημένη".
  • "ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά", εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.
  • Αγλαία Αρχοντίδου και Λεωνίδας Σουχλερής, Αρχαίο Θέατρο Ηφαιστίας (Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, Κ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Λήμνος 2011).
  • Φεστιβάλ Αρχαίας Ηφαιστίας στη Λήμνο.