Θαρύπας της Ηπείρου

Θαρύπας
Βασιλεύς των Μολοσσών
Περίοδος εξουσίας
π. 423 π.Χ.- π. 385 π.Χ.
Ανακήρυξη	π. 423 π.Χ., Πασσαρώνα
Προκάτοχος	Σαβύλινθος (επίτροπος)
Διάδοχος	Αλκέτας Α΄
Εθνικότητα	Έλληνας, Ηπειρώτης, Μολοσσός
Οίκος/Γενεά	Αιακίδες
Πατέρας	άγνωστος
Μητέρα	άγνωστη
Θάνατος	385 π.Χ.
Σύζυγος	άγνωστη
Επίγονοι	Αλκέτας Α΄

Ο Θαρύπας (... - 385 π.Χ.) ήταν βασιλιάς των Μολοσσών κατά την ύστερη κλασική εποχή. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, πρόκειται για τον πρώτο βασιλιά της Ηπείρου, μετά τους μυθικούς, που άφησε πίσω του αξιομνημόνευτο έργο.^[1] Την εποχή του η φυλή των Μολοσσών βγήκε από την πολιτική αφάνεια και άρχισε να παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της Ηπείρου. Ο Θαρύπας έκανε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις (νομοθετικές, πολιτειακές κ.ά.), που απετέλεσαν τη βάση του εκσυγχρονισμού του κράτους των Μολοσσών.^[2] Πιθανολογείται ότι ο Θαρύπας έμεινε στον θρόνο από το έτος 423 π.Χ. μέχρι τον θάνατό του το έτος 385 π.Χ., άρα έμεινε 38 χρόνια.

Βιογραφικά στοιχεία

Οι κάτοικοι της Ηπείρου, δεν είχαν ενεργή συμμετοχή στους Περσικούς Πολέμους. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου νόμιμος βασιλιάς των Μολοσσών ήταν ο ανήλικος Θαρύπας με επίτροπο και επικεφαλής των Μολοσσών τον Σαβύλινθο. Ανάμεσα στους βάρβαρους που επιτέθηκαν στην Ακαρνανία, το 429 π.Χ., ο Θουκυδίδης αναφέρει ^[3] τους Μολοσσούς υπό τον Σαβύλινθο. Η Αθήνα υποστήριξε την Ακαρνανία και οδήγησε τους αντιπάλους της σε ήττα, η οποία εντυπωσίασε τόσο τους Μολοσσούς, ώστε έστειλαν τον ανήλικο βασιλιά τους Θαρύπα στην Αθήνα για εκπαίδευση.^[2] Κατά την παραμονή του, μυήθηκε στην αττική παιδεία και επηρεάστηκε βαθύτατα από τον πολιτισμό της Αθήνας. Οι Αθηναίοι τον έκαναν πολίτη. Γι'αυτό και ο Θαρύπας, όταν αργότερα ξαναέγινε βασιλιάς των Μολοσσών, ήταν με το μέρος των Αθηναίων. Η μόρφωσή του τού χάρισε μεγάλη δημοφιλία ανάμεσα στους υπηκόους του.^[2]

Ο Θαρύπας γύρισε το 423 π.Χ. στην Ήπειρο, αναλαμβάνοντας τον θρόνο των Μολοσσών. Εκτόπισε οριστικά την σπαρτιατική επιρροή αντικαθιστώντας την με την αθηναϊκή. Μαζί του έφερε ένα φιλοπρόοδο πνεύμα, που επηρέασε όχι μόνο τους Μολοσσούς, αλλά όλα τα ηπειρωτικά φύλα. Πιστεύεται δε πως τον χρόνο που επέστεψε ο Θαρύπας, ο Ευριπίδης τού έκανε ως αποχαιρετιστήριο δώρο, τη διδασκαλία της τραγωδιας «Ανδρομάχη» στην πρωτεύουσά του, την Πασσαρώνα, δράμα στο οποίο εκφράζεται δυνατό µίσος για τη Σπάρτη, και τονίζεται η ηρωική καταγωγή του βασιλικού γένους των Μολοσσών, που είχε κινδυνεύσει από τις σπαρτιατικές ενέργειες.^[4]

Ο Θαρύπας παράλληλα επέβαλε την παράδοση ότι οι Μολοσσοί κατάγονται από τη γενιά του Αχιλλέα και του γιου του Νεοπτόλεμου. Ο γεωγράφος Παυσανίας αφηγείται πως τον Θαρύπα και τον Νεοπτόλεμο (ή Πύρρο όπως τον αποκαλεί) χωρίζουν δεκαπέντε γενεές.^[5]

Από τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., νέες συνθήκες διαμορφώνουν τον πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό βίο των Ηπειρωτών. Ο Θαρύπας επέβαλε τη γραφή, έκοψε νομίσματα και συνέταξε σύνταγμα στην επικράτειά του. Στη βασιλεία του εγκαταλείπονται σταδιακά οι μικρές "κώμες", και οι κάτοικοι συγκεντρώνονται σε αστικά κέντρα. Τα τελευταία είχαν λιθόκτιστα κτίρια, δημόσια οικήματα και ναούς και ισχυρά τείχη και οχύρωση. Οι Μολοσσοί επίσης κατέλαβαν τη Δωδώνη, όπου υπήρχε το σημαντικότερο μαντείο στην Ήπειρο, και το οποίο μέχρι τότε ανήκε στην επικράτεια των Θεσπρωτών.

Μετά τον θάνατο του Θαρύπα, τον διαδέχτηκε ο γιος του, Αλκέτας Α΄,^[1][5] ο οποίος συνέχισε το έργο του.

Χρονολόγιο

Έτος	Γεγονός
	Γεννιέται ο Θαρύπας, μελλοντικός βασιλιάς των Μολοσσών της Ηπείρου.
	Ο Σαβύλινθος γίνεται επίτροπος του ανήλικου βασιλιά Θαρύπα.
431 π.Χ.	Ξεσπά ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ανάμεσα στην Αθηναϊκή και τη Σπαρτιατική Συμμαχία.
429 π.Χ.	Οι Μολοσσοί επιτίθενται κατά της Ακαρνανίας υπό τις διαταγές του Σαβύλινθου, αλλά ηττώνται με τη βοήθεια των Αθηναίων.
	Ο Θαρύπας αποστέλλεται στην Αθήνα προκειμένου να μυηθεί στην αττική παιδεία.
περ. 423 π.Χ.	Διδάσκεται η τραγωδία του Ευριπίδη, Ανδρομάχη, κατά μία εκδοχή στην πρωτεύουσα των Μολοσσών, Πασσαρώνα. Θεωρείται πως αποτέλεσε αποχαιρετιστήριο δώρο προς τον βασιλιά Θαρύπα, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί τη μεταστροφή των Ηπειρωτών από φιλοσπαρτιατικό σε φιλοαθηναϊκό κράτος.
	Ο Θαρύπας προχωρεί σε τολμηρές μεταρρυθμίσεις στο κράτος του βγάζοντάς το από την ημιβαρβαρότητα.
	Θάνατος του Θαρύπα. Τον διαδέχεται ο γιος του, Αλκέτας Α΄.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Αιακιδών
• Αρχαία Ήπειρος
• Κλασική εποχή

Παραπομπές

1. Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Πύρρος», §1
2. Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», 28.3 (Στη δεδομένη μετάφραση το όνομα Tharybas μεταφράστηκε ως Αρύββας).
3. Θουκυδίδης, «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», 2.80
4. D. S. Robertson (1923), 58-60.
5. Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», 1.11

Βιβλιογραφία

Αρχαίες πηγές

• Θουκυδίδης, «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», Αρχαία Ελληνικά  · Αγγλικά
• Ιουστίνος, «Επιτομή της Ιστορίας του Πομπήιου Τρώγου», Λατινικά, Αγγλικά, Γαλλικά
• Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», Αρχαία Ελληνικά, Αγγλικά
• Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι:Πύρρος» (Αρχαίο κείμενο  · Αγγλικά)

Σύγχρονη βιβλιογραφία

• (Αγγλικά) Robertson, D. S., «Euripides and Tharyps», 1923, The Classical Review, Vol. 37, No. 3/4 (Μάιος - Ιούνιος), 58-60.
• (Αγγλικά) William Smith (1870). ««Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Tharyps»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2010. 
• (Αγγλικά) William Smith (1870). ««Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Arribas»». Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2010.