Θεραπειά

Θεραπειά
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Θεραπειά
41°8′19″N 29°3′10″E
ΧώραΤουρκία
Διοικητική υπαγωγήΣαριγέρ
Γεωγραφική υπαγωγήEuropean Side
Έκταση2,5 km²[1]
Πληθυσμός17.605 (2023)[2]
Ταχ. κωδ.34457[3]
Τηλ. κωδ.212[4]
Ζώνη ώραςUTC+03:00 (επίσημη ώρα)
Ώρα στην Τουρκία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Τα Θεραπειά (οθωμανικά τουρκικά: Tarabiye‎‎, σύγχρονα τουρκικά: Tarabya) είναι μια γειτονιά στην περιοχή Sarıyer της Κωνσταντινούπολης, στην Τουρκία. Βρίσκεται στην ευρωπαϊκή ακτή των στενών του Βοσπόρου, μεταξύ των συνοικιών Yeniköy (Νεοχώρι) και Kireçburnu.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν η τοποθεσία της αρχαίας πόλης «Φαρμακέα» ή «Φαρμακία»[5], από το δηλητήριο το οποίο κατά την μυθολογία έριξε η Μήδεια στη θρακική ακτή. Κατά την παράδοση, η περιοχή στη συνέχεια ονομάστηκε Θεραπειά από τον Πατριάρχη Αττικό[α], κατ' άλλους λόγω του κλίματος και κατ' άλλους κατ' ευφημισμόν[7][8][9]

Στις πρώτες μέρες της τελευταίας πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι Οθωμανικές δυνάμεις κατέλαβαν τα Θεραπειά, που τότε ήταν μικρό βυζαντινό οχυρό. Περίπου 40 στρατιώτες παραδόθηκαν και εκτελέστηκαν με ανασκολοπισμό[10].

Οθωμανική εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφέρεται ότι ο Σουλτάνος Σελίμ Β΄ (16ος αιώνας) απολάμβανε να τρώει ψάρι σε αυτήν την περιοχή και ζήτησε από τον Μεγάλο Βεζίρη του, τον Σοκολού Μεχμέτ Πασά, να χτίσει εκεί ένα παλάτι, όπου να μπορεί να περνάει τα καλοκαίρια. Πιστεύεται ότι ονόμασε το παλάτι του Tarabiye, το οποίο σημαίνει «ευχαρίστηση», και η τουρκική εκδοχή λέει ότι η γειτονιά πήρε το όνομά της (Ταράμπια) από το όνομα αυτού του ανακτόρου[11].

Τον 17ο αιώνα αναφέρεται ότι τα Θεραπειά ήταν ρωμαίικο χωριό[12]. Έναν αιώνα περίπου αργότερα, ο Σαράφ Χοβανεσιάν γράφει ότι είναι ένας σχεδόν εξολοκλήρου ρωμαίικος οικισμός με λίγους Αρμένιους και ακόμα πιο λίγους μουσουλμάνους[13]. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή λέει ότι παλαιότερα δεν υπήρχε τίποτε στην περιοχή, ενώ στην εποχή του (τέλη 17ου αιώνα) το χωριό είχε περίπου 800 σπίτια, με τους χριστιανούς σκορπισμένους σε επτά μαχαλάδες και τους μουσουλμάνους συγκεντρωμένους σε έναν[14].

Θεραπειά, 19ος αιώνας

Την ίδια εποχή (το 1655), τα Θεραπειά έγιναν έδρα της Μητρόπολης Δέρκων. Η Μητρόπολη σταδιακά απέκτησε όλο και πιο υψηλή θέση στην ιεραρχία της Ορθόδοξης Εκκλησίας λόγω της γειτνίασής της με την Κωνσταντινούπολη και του αυξανόμενου ρωμαίικου πληθυσμού της περιοχής. Τα Θεραπειά σιγά σιγά αναβαθμίστηκαν και έγιναν ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου. Οι Φαναριώτες και άλλοι παράγοντες της ρωμαίικης κοινότητας διάλεγαν τα Θεραπειά για κατοικία λόγω του καλού κλίματος της περιοχής και επειδή το μέρος ήταν προφυλαγμένο από επιδημίες όπως η χολέρα και η πανώλη. Έτσι, πολλοί ξένοι πρεσβευτές, Φαναριώτες (οικογένειες Υψηλάντη, Μαυροκορδάτου, Καραθεοδωρή, Σούτσου, Μαυρογένη), Αρμένιοι και Εβραίοι μεγαλέμποροι έχτισαν εξοχικά στα Θεραπειά, μετατρέποντάς το σε πολυτελές προάστειο της Πόλης και κέντρο εκλεπτυσμένου γούστου[15]. Θεωρούνταν θέρετρο της ρωμαίικης άρχουσας τάξης της Κωνσταντινούπολης και ήταν μάλιστα γνωστά ως «θερινό Φανάρι[β]».

Ακολούθησαν δυτικοί διπλωμάτες, καθώς πολλές πρεσβείες στέγασαν εκεί τα θερινά τους μέγαρα[γ], πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται και σήμερα από τα προξενεία των χωρών τους.

Νεότερη εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μέγαρο της Βρετανικής πρεσβείας, το οποίο κάηκε το 1911.

Μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, συνέβησαν αναταραχές στην Κωνσταντινούπολη, κατά τα οποία πυρπολήθηκε μέρος του χωριού. Πολλές από τις επαύλεις των Φαναριωτών δημεύτηκαν και άλλες περιήλθαν σε ξένα χέρια. Το κτήριο που στέγασε την γερμανική πρεσβεία, για παράδειγμα, ανήκε στην οικογένεια Σούτσου, ενώ αυτό της γαλλικής πρεσβείας ήταν ιδιοκτησίας της οικογένειας Υψηλάντη[17].

Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα Θεραπειά εξακολουθούσαν να είναι ένας από τους πλέον αριστοκρατικούς οικισμούς της Κωνσταντινούπολης, όπου βρίσκονταν οι θερινές κατοικίες της οικονομικής και κοινωνικής ελίτ της ρωμαίικης κοινότητας[δ]. Αυτή αποτελούνταν από περίπου 500 οικογένειες[19].

Ξενοδοχείο Grand Tarabya στο Βόσπορο.

Μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα ο πληθυσμός των Θεραπειών αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από Ρωμιούς[ε]. Το 1955, σύμφωνα με στοιχεία του Χριστόφορου Χρηστίδη, η κοινότητα των Θεραπειών αποτελούνταν από 144 οικογένειες και διέθετε ένα εξατάξιο δημοτικό σχολείο, ένα σχολικό συσσίτιο, μια φιλόπτωχο αδελφότητα και ένα δραστήριο αθλητικό σύλλογο[21]. Στα Σεπτεμβριανά πυρπολήθηκε το μητροπολιτικό μέγαρο και λεηλατήθηκε ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος είχε χτιστεί το 1796[19] και κατεδαφίστηκε το 1958, για να χτιστεί το ξενοδοχείο Ταράμπια (Büyük Tarabya Oteli). Τμήμα του τέμπλου του ναού καθώς και τα κειμήλιά του μεταφέρθηκαν στο ναό της Αγίας Παρασκευής[22][23]. Τα επόμενα χρόνια, λόγω της όξυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων και των αντιμειονοτικών μέτρων που υιοθετήθηκαν, με κύρια αιτία το Κυπριακό, η ρωμαίικη κοινότητα συρρικνώθηκε περαιτέρω. Το δημοτικό σχολείο της κοινότητας έκλεισε το 1985 λόγω έλλειψης μαθητών[24]. Σήμερα έχουν απομείνει περίπου 50 Ρωμιοί, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι.

Εκπαίδευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή των Θεραπειών ήταν πάντοτε εκπαιδευτικό κέντρο. Η ρωμαίικη κοινότητα είχε σχολείο από τις αρχές του 18ου αιώνα. Το 1775 αγοράστηκε κτήριο για να στεγαστεί η κοινοτική σχολή, την οποία επιχορήγησε με ετήσιο βοήθημα ο ηγεμόνας Αλέξανδρος Μουρούζης. Στις ταραχές μετά το 1821 κάηκε, αλλά το 1828 οικοδομήθηκε νέο κτήριο και το σχολείο επαναλειτούργησε. Το 1875 η κοινότητα των Θεραπειών ανέθεσε στον Χριστόφορο Σαμαρτσίδη την διεύθυνση της σχολής[25]. Στις αρχές του 20ού αιώνα υπήρχαν τρία ελληνορθόδοξα εκπαιδευτήρια: η πεντατάξια αστική σχολή αρρένων, το τετρατάξιο Ελισαβέτειο Παρθεναγωγείο που είχε ανεγερθεί από την Ελισάβετ Μπαλτατζή, και το Ζαρίφειο Νηπιαγωγείο που είχε ανεγερθεί το 1879 με δαπάνες του Γεωργίου Ζαρίφη[26].

Σήμερα, το γαλλικό σχολείο Lycée Français Pierre Loti d'Istanbul και τα βρεταννικά Tarabya British Schools έχουν εγκαταστάσεις στα Θεραπειά[27] [28].

Άποψη των Θεραπειών σήμερα

Αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής
  • Ο κοιμητηριακός ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του κοινοτικού νεκροταφείου Θεραπειών (ανεγέρθηκε από την οικογένεια Ζαρίφη[29]
  • Κρήνη του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄
  • Κρήνη της Μπεζμιαλέμ Σουλτάνας
  • Πολιτιστική Ακαδημία Θεραπειών, πρώην θερινή κατοικία της Γερμανικής Πρεσβείας
  • Μέγαρο Huber (χρησιμοποιείται σήμερα ως προεδρική κατοικία στην Κωνσταντινούπολη)
  • Γιαλί του Χρηστάκη Ζωγράφου
  • Γιαλί της Οικογένειας Υψηλάντη (αργότερα θερινή κατοικία της Γαλλικής Πρεσβείας)
  • Ξενοδοχείο Grand Tarabya (χτισμένο στην πρώην τοποθεσία του ιστορικού Tokatlıyan Tarabya Hotel)

Πέρα από τα ιστορικά μνημεία τους, τα Θεραπειά φημίζονται για τα εστιατόρια με θαλασσινά, τα μπιστρό και τα νυχτερινά τους κέντρα.

Υποσημειώσεις και παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποσημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Στο «Λεξικόν Ιστορίας και Γεωγραφίας» των Βουτυρά και Καρύδη αναφέρονται τα εξής: «Μετά το Καλενδέρ σχηματίζεται ο κόλπος των Θεραπείων, Φαρμακεύς άλλοτε ονομαζόμενος, ον ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αττικός, αυτόσε τας συνάξεις ποιούμενος, ίνα μη δυσφήμω ονόματι ονομάζη τον τόπον, Θεραπειάν ωνόμασε, κατά τον Σωκράτην τον Σχολαστικόν, εξ ου το σημερινόν όνομα των Θεραπείων[6]».
  2. ↑ Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος γράφει ότι τα Θεραπειά «ήσαν άχρι του 1821 το θερινόν ενδιαίτημα των αριστοκρατικών εφ’ ημών Γραικικών οικογενειών, και οι κατά καιρούς εξ αυτών ηγεμονεύσαντες της Δακίας, ενταύθα διήγον τας εν απραγμοσύνη αυτών ημέρας, καταναλισκόμενοι εις οικοδομάς και δενδροφυτείας, μακράν των οφθαλμών των Οθωμανών, οίτινες, πριν κατασταθώσι κοινά τα ατμόπλοια, δεν επεχωρίαζον εις τας υπέρ το Σωσθένιον Ευρωπαϊκάς του Βοσπόρου ακτάς, ως απεχούσας του κέντρου της πολιτικής ενέργειας».
  3. ↑ Στο Ημερολόγιον των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων του 1906 αναφέρεται ότι η περιοχή των Θεραπειών «κατέχει σήμερον υπέροχον μεταξύ των άλλων χωρίων του Βοσπόρου θέσιν, περιλαμβάνουσα πασών σχεδόν των μεγάλων Δυνάμεων τα πρεσβευτικά θέρετρα. Εκεί κείνται τα καλλιπρεπή μέγαρα της Αγγλικής, της Γερμανικής, της Γαλλικής και της Ιταλικής πρεσβείας, εκεί τακτικώς από τινων ετών παραθερίζουσι και οι πρεσβευταί της Αμερικής, του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Ρουμανίας και Σερβίας[16]».
  4. ↑ «Οι κάτοικοι του χωρίου, κατά το πλείστον, εισίν Έλληνες, ολίγοι δε Αρμενοκαθολικοί, έχοντες και ναόν του Αγίου Αντωνίου, και τινες Ευρωπαίοι[18]».
  5. ↑ Σύμφωνα με την εφημερίδα Μακεδονία, το 1951 η κοινότητα των Θεραπειών αποτελούνταν από 120 οικογένειες[20].

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «İstanbul'un Mahalle Bazında Nüfus Yoğunluğu Haritası». (Τουρκικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25  Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 24  Σεπτεμβρίου 2024.
  2. ↑ «Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi». (Τουρκικά) Ινστιτούτο Στατιστικής της Τουρκίας. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2024.
  3. ↑ «PTT posta kodu sorgulama». (Τουρκικά) PTT. Ανακτήθηκε στις 9  Ιουνίου 2024.
  4. ↑ «Coğrafi Numaralar». (Τουρκικά) Information and Communication Technologies Authority. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19  Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 12  Απριλίου 2024.
  5. ↑ (Αγγλικά) Lund University. «Digital Atlas of the Roman Empire». Digital Atlas of the Roman Empire. http://dare.ht.lu.se/places/31491.html. 
  6. ↑ Βουτυράς, Σ.Ι. – Καρύδης, Γ., Λεξικόν Ιστορίας και Γεωγραφίας, Κωνσταντινούπολις 1881, σελ. 969.
  7. ↑ Gyllius, P., İstanbul Boğazı (De Bosporo Thracio) (İstanbul 2000), σελ. 130-131
  8. ↑ Βυζάντιος, Σ., Η Κωνσταντινούπολις. Περιγραφή Τοπογραφική, Αρχαιολογική και Ιστορική (Αθήναι 1862), σελ. 150
  9. ↑ Φραγκούδης, Γ., Η Κωνσταντινούπολις (Βυζάντιον-Σταμπούλ). Περιγραφή της Κωνσταντινουπόλεως λήγοντος του 19ου αιώνος (Αθήναι 1901), σελ. 243.
  10. ↑ Pears, (2004), σελ. 253
  11. ↑ «Tarabya Istanbul Info». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2020. 
  12. ↑ Kömürciyan, E.Ç., İstanbul Tarihi. XVII asırda İstanbul (İstanbul 1988), σελ. 43.
  13. ↑ Μήλλας, Ακύλας, Σφραγίδες Μητροπόλεων Χαλκηδόνος – Δέρκων (Αθήνα 2000), σελ. 272-273
  14. ↑ Evliya Çelebi, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, τόμ. 1-2, Neşriyat, Ü. (επιμ.) (İstanbul 1975), σελ. 318
  15. ↑ Türker, O., Therapia’dan Tarabya’ya Boğaz’ın Diplomatlar Köyünün Hikâyesi (İstanbul 2006), σελ. 9-10.
  16. ↑ Ημερολόγιον των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων του έτους 1906 (Κωνσταντινούπολις 1905), σελ. 146.
  17. ↑ Φραγκούδης, Γ., Η Κωνσταντινούπολις (Βυζάντιον-Σταμπούλ). Περιγραφή της Κωνσταντινουπόλεως λήγοντος του 19ου αιώνος (Αθήναι 1901), σελ. 244.
  18. ↑ Βουτυράς, Σ.Ι. – Καρύδης, Γ., Λεξικόν Ιστορίας και Γεωγραφίας (Κωνσταντινούπολις 1881), σελ. 969.
  19. ↑ 19,0 19,1 Μήλλας, Ακύλας, όπ.π., σελ. 279.
  20. ↑ Σταματόπουλος, Κ.Μ., Η τελευταία αναλαμπή. Η κωνσταντινουπολίτικη ρωμηοσύνη στα χρόνια 1948-1955 (Αθήνα 1996), σελ. 291
  21. ↑ Χρηστίδης, Χ., Τα Σεπτεμβριανά (Αθήνα 2000), σελ. 305
  22. ↑ Μήλλας, Ακύλας, όπ.π., σελ. 281
  23. ↑ Türker, O., Therapia’dan Tarabya’ya Boğaz’ın Diplomatlar Köyünün Hikâyesi (İstanbul 2006), σελ. 47-50.
  24. ↑ Büyükkarcı, S., Türkiye’de Rum Okulları (Konya 2003), σελ. 155-156
  25. ↑ Μήλλας, Ακύλας, όπ.π., σελ. 277
  26. ↑ Ημερολόγιον των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων του έτους 1906 (Κωνσταντινούπολις 1905), σελ. 146-148
  27. ↑ "Contact Αρχειοθετήθηκε 2019-09-20 στο Wayback Machine.", Lycée Français Pierre Loti d'Istanbul. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2015. "Adresse: Haydar Aliyev Caddesi n°128" και "Adresse: Tomtom Kaptan Sok. Beyoğlu"
  28. ↑ «Tarabya British Schools Contact». tarabyabritishschools.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2015. Şalcıkır Caddesi No: 44, Tarabya / Sarıyer / İstanbul 
  29. ↑ Πάπας, Α., «Σημειώσεις επί των Ορθοδόξων Νεκροταφείων της Πόλης κατά τον ΙΘ’ και Κ’ Αιώνα», Η Καθ’ Ημάς Ανατολή Ε (2000), σελ. 39-40

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bachmann, Martin: Tarabya. Alman Büyükelçisi'nin Boğaziçi'ndeki Tarihi Yazlık Rezidansının Tarihçesi ve Gelişimi. Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Ege Yayınları, Istanbul 2003. (ISBN 975-8070-65-7)
  • Türker, Orhan: Therapia´dan Tarabya´ya. Boğaz´ın Diplomatlar Köyünün Hikayesi. Sel Yayıncılık, Istanbul 2006. (ISBN 975-570-275-X)
  • Μπενλίσοϊ, Φώτης (9 Ιουλίου 2008). «Θεραπειά». Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2020. 
  • Βουτυράς, Σ.Ι. – Καρύδης, Γ., Λεξικόν Ιστορίας και Γεωγραφίας (Κωνσταντινούπολις 1881), σελ. 969
  • Μήλλας, Ακύλας, Σφραγίδες Μητροπόλεων Χαλκηδόνος – Δέρκων (Αθήνα 2000)