| Θεόδωρος Σπανδουγίνος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 15ος αιώνας Βενετία |
| Θάνατος | 1538[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βενετική Δημοκρατία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιστορικός |
Ο Θεόδωρος Σπανδουγίνος (Theodore Spandounes or Spandouginos) ήταν Έλληνας διπλωμάτης, ιστορικός και λόγιος του 16ου αιώνα, σύμβουλος του πάπα κι ένθερμος θιασώτης Σταυροφορίας ανακατάληψης ελληνικών εδαφών από τους Οθωμανούς.
Γεννήθηκε ανάμεσα στο 1465 και το 1480 στη Βενετία. Πατέρας του ήταν ο βυζαντινός στρατιωτικός Ματθαίος Σπανδουγίνος που εργαζόταν ως μισθοφόρος( stradioti) της Βενετίας και μητέρα του η Ευδοκία Καντακουζηνή από τον περιφανή οίκο των Καντακουζηνών κι ανιψιά της Άννας Νοταρά, που πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης κατέφυγε στην Ιταλία. Είχε τουλάχιστον δύο ακόμα αδέρφια, μια αδερφή κι ένα αδερφό που λεγόταν Αλέξανδρος[2]. Ο πατέρας είχε τιμηθεί το 1454 από τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ με τιτλο ιππότη και μία έκταση στη Στερεά Ελλάδα (όταν απελευθερωνόταν από τους Οθωμανούς) κοντά στη Νάυπακτο, που περιλάμβανε το Λιδωρίκι Φωκίδας και το μικρό νησί Σπαντονήσι (σήμερα Τριζόνια). Το όνομα του νησιού μαρτυρεί πιθανότατα την καταγωγή του πατέρα του.
Η μητέρα του πέθανε οταν ήταν μικρός πριν το 1490, κι ο πατέρας του τον έστειλε στη μακρινή συγγενή της μητέρας του Μάρα Μπράνκοβιτς Καντακουζηνή στη ανατολική Μακεδονία, κοντά στις Σέρρες, όπου της ειχε παραχωρήσει έκταση ο σουλτάνος Μωάμεθ Β που την αγαπούσε πολύ έχοντας μεγαλώσει κοντά της. Εκεί ο μικρός Θεόδωρος ανετράφη ως χριστιανός, ωστόσο έμαθε εκτός απο ελληνικά, τούρκικα και τα ήθη κι έθιμά τους.
Το 1503, επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη για να βρει τον αδελφο του Αλέξανδρο, που σαν έμπορος είχε χρεωκοπήσει από τον πρόσφατο Βενετο-Τουρκικό πολέμο αφού οι Τούρκοι είχαν κατασχέσει το εμπόρευμα όλων των Βενετών εμπόρων. Όταν έφτασε έμαθε οτι ο αδερφός του δε ζούσε πια και η σημαντική περιουσία του είχε χαθεί οριστικά. Από το 1509, αναγκάστηκε να φύγει και από τη Βενετία κι έζησε στη Γαλλία, όπου γνωρίστηκε και με τον Ιανό Λάσκαρι. Κατα την περαμονή του εκεί, συνέγραψε το πρώτο βιβλίο ιστορίας που αφιέρωσε στο βασιλιά Λουδοβίκο ΙΒ'. Χαρακτηριστικά αναφέρει στην ιστορία του ότι ο προπαππούς του Γεώργιος Καντακουζηνός αμύνθηκε στο Σμεντέρεβο της Σερβίας στις επιθέσεις των Οθωμανων το 1456, διοικώντας σημαντικό φρούριο που δεν παρέδιδε ακόμη και όταν οι επιτιθέμενοι παρήλασαν με τον αιχμάλωτο γιο του Θεόδωρο εμπρός από τα τείχη.
Πίστευε στις δυνατότητα συμμαχίας των Δυτικών για εκστρατεία κατά των Τούρκων και τον συγκινούσε το πνεύμα του Αναγεννησιακού ουμανισμού. Από τα γραπτά του προκύπτει οτι έχοντας επίγνωση της αρχοντικής βυζαντινής καταγωγής του, αγαπούσε το Γένος του αλλά δεν ήταν δογματικά εχθρικός προς τους Τούρκους, έχοντας κατανοήσει πολλά από τον πολιτισμό του[2]. Ωστόσο δεν έπαψε να προειδοποιεί τους δυτικούς χριστιανούς για τον οθωμανικό κίνδυνο από την Ανατολή και να καλεί σε εκστρατεία. Χρησιμοποιούσε τον όρο "Ελλάδα" εννοώντας την πολιτισμένη Ευρώπη σε αντίθεση με την Ασία, θεωρώντας τον εαυτό του υπερασπιστή ενός πολιτισμού, όχι μόνο μιας χώρας. Είχε καλές σχέσεις με Πάπες και κορυφαία στελέχη της Καθολικής Εκκλησίας, και μάλιστα υπήρξε έμπιστος και σύμβουλος των Παπών Λέοντος Ι (1513-21) για τον οποίο έγραψε κ τη 2η έκδοση της ιστορίας του, του Κλήμεντος Ζ (1523-34) και του Παύλου Γ (1534-49). Ήλπιζε ότι αυτοί θα ηγούντο πολέμων για την εκδίωξη των Τούρκων από την Ευρώπη. Ήρθε σε σύγκρουση με τον πάπα Αδριανό ΣΤ', που δεν έδειχνε ενδιαφέρον για το σκοπό της Σταυροφορίας κ προσωρινά (1522-23) περιόρισε τη χορηγία προς τον Σπανδούνη. Κατηγόρησε τον Αδριανό ότι αμέλησε να υποστηρίξει τους Ιππότες του Αγ. Ιωάννου στη Ρόδο και συνέβαλε στην ήττα τους το 1522.
Το 1538 συνέγραψε την τρίτη και τελευταία έκδοση της ιστορίας του που παρουσίασε στα γαλλικά στο μετέπειτα βασιλιά Ερρίκο Β της Γαλλίας. Αυτή η έκδοση τυπώθηκε στη Λούκα της Τοσκάνης το 1550 κι ήταν σημαντική πηγή για την ιστορία που συνέγραψε ο ιστορικός Κωνσταντίνος Σάθας περί το 1890[2]
Δε μας είναι γνωστό που και πότε ακριβώς πέθανε.
Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009.}