Ιλιείς

Η Σαρδηνία την Νουραγική περίοδο

Οι Ιλιείς ή Ιολαείς ήταν αρχαίος Νουραγικός λαός που ζούσε στην κεντρική και νότια Σαρδηνία, στην Εποχή του Χαλκού και την Εποχή του Σιδήρου. Αποτελούσαν μία από τις κύριες φυλές από τις οποίες δημιουργήθηκαν οι αρχαίοι Σαρδήνιοι, οι άλλες δύο ήταν οι Κόρσοι και οι Βάλαροι.[1][2] Μετά τους Σικελικούς Πολέμους και της εισβολές της Καρχηδόνας τον 6ο αιώνα π.Χ. κατέλαβαν τα βουνά στο εσωτερικό του νησιού, έμειναν πολλούς αιώνες ανεξάρτητοι από την ξένη κυριαρχία.

Μυθολογικές πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την Αρχαία ελληνική μυθολογία το όνομα τους το έδωσε ο ανεψιός του Ηρακλή Ιόλαος, οδήγησε σε νέα αποικία στην Σαρδηνία τους Θεστιάδες γιους του Ηρακλή με τις κόρες του Θέστιου, βασιλιά της Βοιωτίας και επώνυμου της πόλης Θεσπιές. Ένας άλλος μύθος αναφέρει τους παλιότερους κατοίκους της Σαρδηνίας ως εποίκους της Τροίας μετά την πτώση της, πήγαν στο εσωτερικό του νησιού και πήραν το όνομα τους από το Ιλίο. Ο Πομπόνιους Μέλα καταγράφει τους Ιλιείς σαν τους αρχαιότερους κατοίκους της Σαρδηνίας. Ο Παυσανίας στο έργο του "Περιγραφή της Ελλάδας" έγραψε:[3]

"Τον στρατό του Ιόλαου αποτελούσε ένα τμήμα του πληθυσμού των Θεσπιέων και των Αθηναίων, αποβιβάστηκαν στην Σαρδηνία και ίδρυσαν την αρχαιότερη πόλη Όλμπια. Πολλές πόλεις της Σαρδηνίας είχαν το όνομα Ιολαία, σε αυτές λατρευόταν ως θεός από τους κατοίκους ο Ιόλαος. Μετά την καταστροφή της Τροίας τμήμα του πληθυσμού δραπέτευσε από την πόλη με τον Αινεία, μερικά καράβια των φυγάδων παρασύρθηκαν από τους ανέμους και αποβιβάστηκαν στην Σαρδηνία, εκεί ενώθηκαν με τους Ιλιείς. Οι Βάλαροι, ο μη Ελληνικός πληθυσμός του νησιού είδαν ότι είχαν ίδια όπλα, φοβήθηκαν ότι θα συμμαχήσουν και θα συγκρουστούν μαζί τους. Ο ποταμός Τίρσο που χώριζε τις περιοχές των Ιλιειών και των Μπαλάρων έγινε από τότε αδιάβατος".

Νουραγική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέρα από τους μύθους υπάρχει μία φυλή στην Σαρδηνία που ήταν γηγενής στο νησί.[1][2] Ο αρχαιολόγος Τζοβάνι Ούγκας καταγράφει τους Ιλιείς σαν τον λαό από τον οποίο προήλθαν οι Σερντέν, οι σημαντικότεροι από τους Λαούς της Θάλασσας σύμφωνα με της Αιγυπτιακές πηγές.[4] Οι πληροφορίες γενικά αμφισβητούνται από πολλούς ιστορικούς.[5] O Εντουάρντο Μπλάσκο Φερέρ συσχετίζει το όνομα τους με το Ιβηρικό "ιλί" που μεταφράζεται ως "αποικία".[6] Στην Νουραγική περίοδο η εξουσία τους επεκτεινόταν από το Καμπινάτο μέχρι τον ποταμό Τίρσο στα βόρεια από τον οποίο ξεκινούσε η επικράτεια των Μπαλάρων.[7] Οι Ιλιείς χωρίστηκαν σε 40 φυλές, κάθε μία είχε έναν βασιλιά-διοικητή που έμενε στο μεγαλύτερο και περισσότερο πολύπλοκο Νουραγκί. Η περιοχή τους έγινε γνωστή για τα αμέτρητα και πλούσια Μυκηναικά ευρήματα που δείχνουν στενή σύνδεση ανάμεσα στους δύο πληθυσμούς, βρέθηκαν επίσης Κυπριακά αντικείμενα στο κέντρο του νησιού, όπως στο Κάλιαρι στην Ολιάστρα. Οι ανασκαφές βρήκαν πολλά δείγματα μιας περίεργες μορφές κεραμικής που καταγράφεται σαν "γκρί κεραμική" (13ος αιώνας π.Χ.), δείγματα αυτής της κεραμικής βρέθηκαν στην Κομμό της Κρήτης και το Αγκριτζέντο της Σικελίας.[8]

Καρχηδόνα και Ρώμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι βασικές αρχαίες πηγές όπως ο Παυσανίας και ο Διόδωρος Σικελιώτης γράφουν ότι επιτέθηκαν στα νησιά οι Καρχηδόνιοι, οι Κορσικανοί και οι Ιλιείς αντιστάθηκαν σκληρά και αρνήθηκαν να υποταχθούν, σύμφωνα με τον Παυσανία:

"Όταν οι Καρχηδόνιοι έφτασαν στο μέγιστο της ισχύος του και κατέλαβαν όλη την Δυτική Μεσόγειο μόνο οι Κορσικανοί και οι Ιλιείς αρνήθηκαν να υποταχθούν και κατέφυγαν στα ψηλά βουνά".

Όταν έληξε ο Α΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος (238 π.Χ.) οι Ρωμαίοι κατέλαβαν όλα τα οχυρά της Καρχηδονιακής Σαρδηνίας αλλά οι λαοί που ζούσαν στο εσωτερικό αντιστάθηκαν το ίδιο και απέναντι στους νέους εισβολείς. Η Σαρδηνία και η Κορσική έγιναν η Δεύτερη Ρωμαϊκή επαρχία (227 π.Χ.), η πρώτη ήταν η Σικελία. Όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος, ο Αννίβας πέτυχε μεγάλες νίκες στην Ιταλική Χερσόνησος, μετά την ήττα των Ρωμαίων στην Μάχη των Καννών οι Σαρδηνείς εξεγέρθηκαν με την βοήθεια των Καρχηδόνιων και των Ιλιείων. Ο Ρωμαίος στρατηγός Τίτος Μάνλιος Τορκουάτος τους συνέτριψε (215 π.Χ.), η Καρχηδόνα έχασε την Σαρδηνία και αποχώρισε οριστικά. Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία οι Ιλιείς και οι Βάλαροι συνέχιζαν να αντιστέκονται, ο Ρωμαίος Ύπατος Τιβέριος Γράκχος τους συνέτριψε βαριά, 80.000 Σαρδηνοί σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν, οι Ιλιείς ωστόσο παρέμειναν απομονωμένοι και δεν υποτάχθηκαν ποτέ.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.treccani.it/enciclopedia/iliensi_%28Enciclopedia-Italiana%29/
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.treccani.it/enciclopedia/iliensi/
  3. ↑ https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0160:book=10:chapter=17
  4. ↑ Ugas 2005, σσ. 254-255
  5. ↑ Stephen L. Dyson and Robert J. Rowland, Archaeology And History in Sardinia From The Stone Age to the Middle Ages: Shepherds, Sailors, & Conquerors, σ. 101
  6. ↑ Eduardo Blasco Ferrer, Paleosardo. Le radici linguistiche della Sardegna neolitica, Berlin/New York (2010)
  7. ↑ Ugas 2005, σσ. 33-34
  8. ↑ Ceramiche. Storia, linguaggio e prospettive in Sardegna, σ. 34

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Eduardo Blasco Ferrer, Paleosardo. Le radici linguistiche della Sardegna neolitica, Berlin/New York (2010)
  • Stephen L. Dyson and Robert J. Rowland, Archaeology And History in Sardinia From The Stone Age to the Middle Ages: Shepherds, Sailors, & Conquerors.
  • Ugas, Giovanni (2005). L'Alba dei Nuraghi. Cagliari: Fabula editrice.