Ιωάννης Κανανός

Ιωάννης Κανανός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	14ος αιώνας[1]
Θάνατος	15ος αιώνας[1]
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	μεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός[1]
Περίοδος ακμής	15ος αιώνας
δεδομένα

Ο Ιωάννης Κανανός ήταν Βυζαντινός ιστορικός ο οποίος έζησε κατά το πρώτο μισό του 15ου αιώνα. Είναι γνωστός για το χρονικό της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης το 1422, και θεωρείται πιθανό πως είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Λάσκαρι Κανανό ο οποίος ταξίδεψε στις σκανδιναβικές χώρες και την Ισλανδία.

Βιογραφία

Ως Ιωάννης Κανανός είναι αποκλειστικά γνωστός για την περιγραφή των γεγονότων κατά την αποτυχημένη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 1422 από τους Οθωμανούς υπό τον σουλτάνο Μουράτ Β´ (Διήγησις περὶ τού ἐν Κωνσταντινουπόλει γεγονότος πολέμου),^[2] την οποία απέδωσε στη θαυματουργή επέμβαση της Θεοτόκου. Οι λεπτομέρειες που παραθέτει για τους Οθωμανούς διαφέρουν από τις μετέπειτα του Ιωάννη Αναγνώστη, ο οποίος περιέγραψε την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430 ('Διήγησις περί τῆς τελευταίας άλώσεως τῆς Θεσσαλονίχης').^[3][4] Ωστόσο μεταξύ των 2 ιστορικών υπήρχαν σημαντικές διαφορές, καθώς ο Κανανός έδινε περισσότερη έμφαση στον θρησκευτικό παράγοντα ενώ χρησιμοποιούσε τη δημώδη γλώσσα, σε αντίθεση με τον Αναγνώστη αλλά και τον Μιχαήλ Κριτόβουλο οι οποίοι ήταν αττικιστές.^[5]

Λάσκαρις Κανανός

Πιθανώς πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο με τον Λάσκαρι Κανανό με τις επιστημονικές απόψεις να διίστανται.^[6][7][8] Ο Λάσκαρις Κανανός ήταν βυζαντινός περιηγητής ο οποίος ταξίδεψε στη Σκανδιναβία και την Ισλανδία κατά την περίοδο 1438-1439. Αναφέρεται πως κατέγραψε σημειώσεις για τα νομίσματα που κυκλοφορούσαν στη Στοκχόλμη και το Μπέργκεν, την υποτέλεια των Σουηδών και των Νορβηγών στους Δανούς, το παλάτι του βασιλιά της Δανίας στην Κουπανάβα (Κοπενχάγη), και την εποπτεία των πόλεων της Ρίγας και του Ρήβουλε (Ρεβάλη) της Λιβονίας (Λετονία) από τον μεγάλο μάγιστρο των Τευτόνων ιπποτών. Μετά τις χώρες της Βαλτικής θάλασσας, ταξίδεψε στην Ισλανδία, όπου ταυτοποίησε το νησί με τη Θούλη, και χαρακτήρισε τους κατοίκους της ως ιχθυοφάγους.^[9][10]Στα γραπτά του φέρεται να χρησιμοποιούσε πολλά από τα τοπωνύμια των αρχαίων κειμένων του Κλαύδιου Πτολεμαίου, ενώ πιθανή θεωρείται η σύνδεση του με τον Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό καθώς χρησιμοποιεί αρκετές από τις γεωγραφικές πληροφορίες τις οποίες ο Πλήθωνας είχε αποκτήσει κατά τη συμμετοχή του στη σύνοδο της Φεράρα το 1431.^[11]

Το πρωτότυπο κείμενο εκδόθηκε έντυπα για πρώτη φορά από τον Σπυρίδωνα Λάμπρου το 1881, μεταφέροντας το κείμενο από χειρόγραφο του 16ου αιώνα το οποίο πλέον φυλάσσεται στην εθνική βιβλιοθήκη της Αυστρίας.^[7]

Εκδόσεις έργων

• Σπυρίδων Λάμπρος, «Κανανός Λάσκαρης και Βασίλειος Βατάτζης», Παρνασσός 5 (7) (1881), σελ. 705-19
• Immanuel Bekker (1838), Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (χρονικά του Φραντζή, Κανάνου, Αναγνώστη στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο) σελ. 457-479.
• Λέων Αλλάτιος, ελληνική έκδοση του κειμένου στην Patrologia Graeca, τομ. 156. (Migne, J.P., ed.).
• Lascaris Cananus: Lundström, Vilhelm (ed.) (1902) Laskaris Kananos. Reseanteckningar från de nordiska länderna. Utgifna och kommenterade av Vilh. Lundström. Upsala; Leipzig: Lundequist (Smärre Byzantinska skrifter; 1).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Jerker Blomqvist (2002), The Geography of the Baltic in Greek Eyes, from Ptolemy to Lascaris Kananos
• Harris, Jonathan (2010), ‘When did Laskaris Kananos travel in the Baltic lands?’, Byzantion 80, pp. 173–87
• Smith, William (1870) Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology View online Αρχειοθετήθηκε 2008-06-13 στο Wayback Machine..
• Vasiliev, A.A. (1952). History of the Byzantine Empire, 324-1453. Madison: University of Wisconsin Press. p. 350 View online.

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 17102516j. Ανακτήθηκε στις 25  Απριλίου 2022.
2. «A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Cana'nus, Ioannes». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2017. 
3. Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.49
4. Karpozelos, A. (1 Ιανουαρίου 2015). Byzantinoi historikoi kai chronographoi, VOL. 4: 13os-15os ae. Athens: Kanakis. 
5. Reynolds, L. D., & Wilson, N. G. (1991). Scribes and scholars: a guide to the transmission of Greek and Latin literature. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-872145-5. p. 46, 47
6. Amden, Bettina· Mejer, Jørgen (1 Ιανουαρίου 2002). Notes (1). Museum Tusculanum Press. ISBN 9788772897783. 
7. «When did Laskaris Kananos travel in the Baltic lands? - Medievalists.net» (στα αγγλικά). Medievalists.net. 2011-08-04. http://www.medievalists.net/2011/08/when-did-laskaris-kananos-travel-in-the-baltic-lands/. Ανακτήθηκε στις 2017-01-14. 
8. Vasiliev, A.A. (1952). «History of the Byzantine empire: text - IntraText CT». www.intratext.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2017. 
9. Blomqvist, Jerker (1 Ιανουαρίου 2002). Noctes Atticae: 34 Articles on Graeco-Roman Antiquity and Its Nachleben / The Geography of the Baltic in Greek Eyes, from Ptolemy to Lascaris Kananos. Museum Tusculanum Press. σελ. 36-51. ISBN 9788772897783. 
10. Mikhail Bibikov: Byzantine sources for the history of Balticum and Scandinavia. Byzantino-Nordica 2004. http://www.fl.ut.ee/orb.aw/class=file/action=preview/id=381724/MST2-2005.pdf Αρχειοθετήθηκε 2011-07-20 στο Wayback Machine.
11. Amden, Bettina· Mejer, Jørgen (1 Ιανουαρίου 2002). Noctes Atticae: 34 Articles on Graeco-Roman Antiquity and Its Nachleben : Studies Presented to Jøergen Mejer on His Sixtieth Birthday March 18, 2002. Museum Tusculanum Press. σελ. 37. ISBN 9788772897783.