Ιωάννης Κομνηνός (Δομέστικος των Σχολών)

Ιωάννης Κομνηνός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1015 (περίπου)
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος12  Ιουλίου 1067
Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταστρατιωτικός
αριστοκράτης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΆννα Δαλασσηνή
ΤέκναΜανουήλ Κομνηνός
Μαρία Κομνηνή
Ισαάκιος Κομνηνός
Ευδοκία Κομνηνή
Θεοδώρα Κομνηνή
Αλέξιος Α΄ Κομνηνός
Αδριανός Κομνηνός
Νικηφόρος Κομνηνός
ΓονείςΜανουήλ Eρωτικός Κομνηνός
ΑδέλφιαΙσαάκιος Α΄ Κομνηνός
Ανώνυμη κόρη Μανουηλ Ερωτικού Κομνηνού
ΟικογένειαΔυναστεία Κομνηνών
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαδομέστικος των σχολών
δεδομένα

Ο Ιωάννης Κομνηνός (1015 - 12 Ιουλίου 1067) ήταν Βυζαντινός αριστοκράτης και στρατιωτικός ηγέτης από την Δυναστεία των Κομνηνών. Ο Ιωάννης Κομνηνός ήταν γιος του Μανουήλ Ερωτικού, του γενάρχη των Κομνηνών και αδελφός του αυτοκράτορα Ισαακίου Α΄ Κομνηνού. Υπηρέτησε ως δομέστικος των σχολών (αρχιστράτηγος) και κατείχε το αξίωμα του κουροπαλάτη.

Μετά την παραίτηση του Ισαάκιου Α΄ τον διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας και ο Ιωάννης αποσύρθηκε από την δημόσια ζωή μέχρι τον θάνατο του (1067). Ο γιος του Αλέξιος Α΄ Κομνηνός έγινε αργότερα αυτοκράτορας (1081) και ήταν ο γενάρχης των Κομνηνών που κυβέρνησαν την Βυζαντινή αυτοκρατορία (1081 - 1085) και την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας (1204 - 1461).

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πατέρας του Μανουήλ Ερωτικός ήταν επιφανής στρατηγός στην Βυζαντινή αυτοκρατορία όταν κυβέρνησε ο Βασίλειος Β´.[1][2] Αναφέρεται για πρώτη φορά όταν ο μεγαλύτερος αδελφός του Ισαάκιος Α΄ σαν αρχηγός ομάδας επαναστατών ανέτρεψε τον Μιχαήλ ΣΤ΄. Ο Ιωάννης κατείχε την ίδια εποχή το αξίωμα του "Δούκα" αλλά μετά την μεγάλη νίκη του αδελφού του έγινε Κουροπαλάτης και στην συνέχεια διορίστηκε δομέστικος των σχολών της Δύσης.[3] Δεν είναι γνωστό τίποτε άλλο για τις δραστηριότητες του Ιωάννη την εποχή που ήταν αυτοκράτορας ο αδελφός του. Ο Νικηφόρος Βρυέννιος ο Νεότερος, που παντρεύτηκε την εγγονή του Άννα Κομνηνή, γράφει ότι άφησε τις (μη κατονομαζόμενες) πράξεις του ως δομέστικος ως "αθάνατο μνημείο" για τους κατοίκους των βαλκανικών επαρχιών.[4] Την σύντομη θητεία του αδελφού του σαν αυτοκράτορα διέκοψε ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος που είχε εξαναγκάσει σε παραίτηση τον Μιχαήλ ΣΤ΄ και την υψηλή αριστοκρατία της πρωτεύουσας. Ο Κηρουλάριος αντέδρασε σκληρά στην οικονομική πολιτική του Ισαάκιου και τον πίεσε να παραιτηθεί, αποσύρθηκε στην Μονή Στουδίου.[5][6]

Διάδοχος του Ισαακίου ήταν ο Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας. Ο Βρυέννιος αναφέρει ότι αρχικά το στέμμα προσφέρθηκε στον Ιωάννη, αλλά εκείνος το αρνήθηκε, παρά το ότι η σύζυγος του Άννα Δαλασσηνή τον πίεσε έντονα να δεχτεί.[7] Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Βαρζός αμφισβητεί την πληροφορία, θεωρόντας την μεταγενέστερη εφεύρεση για να δικαιολογήσει τον σφετερισμό του θρόνου από τον γιο του Ιωάννη, Αλέξιο Α΄ Κομνηνό.[7] Ο Ιωάννης Κομνηνός δεν αναφέρεται καθόλου στις πηγές της βασιλείας του Κωνσταντίνου Ι΄, και πιθανότατα έπεσε σε δυσμένεια παρά το ότι ο Νικηφόρος Βρυέννιος γράφει ότι ο Δούκας τον εκτιμούσε βαθύτατα.[4] Το Τυπικό του 12ου αιώνα του Μοναστηρίου του Χριστού του Φιλανθρώπου, που ίδρυσε η σύζυγος του Αλεξίου Α΄, Ειρήνη Δούκαινα,[8] είναι η μόνη πηγή ππυ διασώζει την πληροφορία ότι ο Ιωάννης αποσύρθηκε σε μοναστήρι και πέθανε σαν μοναχός στις 12 Ιουλίου 1067.[4][9]

Οικογένεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιωάννης Κομνηνός παντρεύτηκε την Άννα Δαλασσηνή (1044) πατέρας της ήταν ο Βυζαντινός αξιωματούχος Αλέξιος Χάρων, έζησε πολλά χρόνια μετά των σύζυγο της και κυβέρνησε την οικογένεια της μητριαρχικά.[10] Η Άννα ενεπλάκη σε πολλές συνωμοσίες απέναντι στην Δυναστεία των Δουκών, δεν τους συγχώρεσε ποτέ για την απώλεια του θρόνου (1059). Αργότερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανατροπή του Νικηφόρου Γ΄ Βοτανειάτη και στην άνοδο του γιου της Αλεξίου Α΄[11] Τα επόμενα 15 χρόνια συγκυβέρνησε με τον γιο της και είχε την πραγματική εξουσία στην αυτοκρατορία, τα τελευταία χρόνια αποσύρθηκε σε μοναστήρι όπου και πέθανε την διετία 1100-1102.[12][13] Ο Ιωάννης Κομνηνός και η Άννα Δαλασσηνή απέκτησαν οχτώ τέκνα:[14]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ ODB, "Komnenos" (A. Kazhdan), σσ. 1143–1144.
  2. ↑ Βαρζός 1984, σελ. 49.
  3. ↑ Βαρζός 1984.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Βαρζός 1984, σελ. 50.
  5. ↑ ODB, "Isaac I Komnenos" (C. M. Brand, A. Cutler), σσ. 1011–1012.
  6. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 42-43.
  7. ↑ 7,0 7,1 Βαρζός 1984, σελίδες 49-50.
  8. ↑ Kouroupou & Vannier 2005, σελίδες 41 κ.ε..
  9. ↑ Kouroupou & Vannier 2005, σελ. 65.
  10. ↑ Βαρζός 1984, σελ. 51.
  11. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 51-53.
  12. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, σσ. 53-56
  13. ↑ ODB, "Dalassene, Anna" (C. M. Brand), σ. 578.
  14. ↑ Βαρζός 1984, σελ. 52.
  15. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 61-64.
  16. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 64-67.
  17. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 67-79.
  18. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 80-84.
  19. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 85-86.
  20. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 87-114.
  21. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 114-117.
  22. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 118-120.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Βαρζός, Κωνσταντίνος (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών (PDF). A. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών. OCLC 834784634. 
  • (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
  • Kouroupou, Matoula; Vannier, Jean-François (2005). «Commémoraisons des Comnènes dans le typikon liturgique du monastère du Christ Philanthrope (ms. Panaghia Kamariotissa 29)» (στα γαλλικά). Revue des études byzantines 63: 41–69. doi:10.3406/rebyz.2005.2305. http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rebyz_0766-5598_2005_num_63_1_2305.