Καλαμαριά

Συντεταγμένες: 40°34′59.999″N 22°57′0.000″E / 40.58333306°N 22.95000000°E / 40.58333306; 22.95000000

Καλαμαριά
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Καλαμαριά
40°35′0″N 22°57′0″E
Χώρα Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Καλαμαριάς
Πληθυσμός92.248 (2021)[1]
Ταχ. κωδ.551 xx
Τηλ. κωδ.2314
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Καλαμαριά -Μαρίνα
Πλάζ Αρετσούς

Η Καλαμαριά είναι πυκνοδομημένη συνοικία της Θεσσαλονίκης[2] στο νοτιοδυτικό τμήμα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Υπάγεται στον ομώνυμο δήμο. Με έκταση 7,2 τ.χλμ και πληθυσμό 92.248[3] κατοίκους, ο Δήμος Καλαμαριάς είναι ένας από τους πιο πυκνοκατοικημένους δήμους της Ελλάδας. Περιλάμβάνει οικισμούς με ονόματα Μικρασιατικών πόλεων.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρόσφυγες του 1922 στην Καλαμαριά.

Ευρήματα της προϊστορικής εποχής ανακαλύφθηκαν στο ακρωτήριο Μικρό Έμβολο. Η ονομασία Καλαμαριά πρωτοεμφανίστηκε το 1083 και αναφερόταν σε όλη την νότια Θεσσαλονίκη και όχι μόνο στην περιοχή του σημερινού δήμου. Προέρχεται από τη φράση Σκάλας μεριά, όπου Σκάλα εννοείται η αποβάθρα του στόλου που υπήρξε τότε έδρα του βυζαντινού Θέματος της Καλαμαριάς (μεσν. Κατεπανίκιον Καλαμαρίας).[4]

Ο όρος δεν σχετιζόταν με τη σημερινή περιοχή, καθώς η πραγματική γεωγραφική περιοχή της Καλαμαριάς εκτείνονταν από τα σημερινά Νέα Μουδανιά έως τη Θέρμη, ενώ κατά την Τουρκοκρατία υπήρξε ένας "Ναχιγές", ο οποίος περιελάμβανε χωριά όπως τα Βασιλικά, την Επανομή, τον Τρίλοφο, αλλά και τα τότε μουσουλμανικά χωριά που φέρουν σήμερα τις ονομασίες Σήμαντρα, Πλαγιάρι (τότε Ουζούν Αλή), Μεσημέρι, Ραιδεστός μετά την εκεί εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων. Κατά την περίοδο του Βυζαντίου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η περιοχή ήταν σχεδόν ακατοίκητη.[5]

Το 1920 έγιναν οι πρώτες εγκαταστάσεις πληθυσμών προσφύγων από τη Γεωργία. Ωστόσο ο μαζικός εποικισμός έγινε μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Στις περιοχές της Καλαμαριάς που βρέχονταν από τη θάλασσα εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τα παράλια κυρίως της Μικράς Ασίας, διότι αφενός θύμιζαν τους τόπους των πατρίδων τους και αφετέρου έδιναν τη δυνατότητα της αλιείας ως επαγγέλματος που ασκούσαν στη Μικρά Ασία πριν ξεριζωθούν. Έτσι οι πρόσφυγες δημιούργησαν συνοικισμούς που τους έδωσαν ονόματα από τις πατρίδες τους: Νέα Κρήνη (από την Κρήνη (ή Τσεσμέ) της Ερυθραίας Μικράς Ασίας), Νέα Τούζλα-Καραμπουρνάκι (από την Τούζλα της Μικράς Ασίας), Κατιρλί (από το Κατιρλί Βιθυνίας της Μικράς Ασίας) κ.ά.[6] Στην Καλαμαριά εδρεύει το αθλητικό σωματείο Απόλλων Καλαμαριάς που ιδρύθηκε το 1926 από πρόσφυγες[7] (άλλωστε στη Σμύρνη υπήρχε αθλητικός σύλλογος Απόλλων),[8] όπως και ο σύλλογος «Ναύαρχος Βότσης»,[9] που λειτουργεί από την ίδρυσή του το 1933 στον εβραϊκό συνοικισμό του Κάμπελ.[10]

Στην Καλαμαριά έζησε τα τελευταία του χρόνια έως τον θάνατό του, το 1925, ο Θρακιώτης πρόσφυγας Μητροπολίτης Ηρακλείας Γρηγόριος Καλλίδης μαζί με τους εκ Θράκης πρόσφυγες συμπατριώτες του, και για τον λόγο αυτό η κεντρική οδός της περιοχής φέρει το όνομά του.[11][12] Άλλη κεντρική οδός φέρει το όνομα του Θρακιώτη δημοσιογράφου Βλάση Γαβριηλίδη, ο οποίος γεννήθηκε στους Επιβάτες Ανατολικής Θράκης το 1848 και θεωρείται ο «πατέρας» της ελληνικής δημοσιογραφίας.[13]

Η «Πλαζ Αρετσούς» στα μέσα του 20ού αιώνα προσέλκυε λουόμενους, αλλά σήμερα είναι ακατάλληλη για κολύμβηση.[14][15][16]

Το εθνικιστικό Πογκρόμ του Κάμπελ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο εβραϊκός συνοικισμός Κάμπελ κατεστραμμένος από εθνικιστές το 1931.

Το εθνικιστικό Πογκρόμ του Κάμπελ αναφέρεται στις βιαιοπραγίες και στον εμπρησμό της εβραϊκής φτωχογειτονιάς Κάμπελ της Καλαμαριάς, στο σημείο που είναι η σημερινή περιοχή Βότση (υπάρχει και σχετική ενημερωτική πινακίδα στην περιοχή), από ακραία ελληνικά εθνικιστικά στοιχεία, με κορύφωση των βιαιοπραγιών το βράδυ της 29ης Ιουνίου του 1931.[17] Στη συνοικία Κάμπελ διέμεναν περίπου 220 οικογένειες Εβραίων, οι περισσότερες σε παράγκες, που μετακινήθηκαν εκεί μετά τη μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917.[18][19][20][21][22]

Εκπαίδευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Καλαμαριά λειτουργούν 7 Γενικά Λύκεια, 2 Επαγγελματικά Λύκεια (Ημερήσιο και Εσπερινό), 10 Γυμνάσια, 18 δημοτικά σχολεία και 24 νηπιαγωγεία.[23][24][25][26]

Τα τελευταία χρόνια η Καλαμαριά αντιμετωπίζει προβλήματα με την εκπαιδευτική υποδομή της. Παρατηρείται μέτρια κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών σε κτήρια και αύλειους χώρους, λόγω της οικιστικής πίεσης και της ραγδαίας πληθυσμιακής αύξησης που εντείνουν το πρόβλημα της σχολικής στέγης. Επίσης παρατηρούνται προβλήματα στις υπάρχουσες σχολικές υποδομές.[27][28][29][30][31][32]

Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη»[33] και το Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Οδού Χηλής», το οποίο εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα τις ανάγκες του 1ου Γυμνασίου και του 1ου ΓΕΛ Καλαμαριάς,[34] φιλοξενούν συχνά θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις καθώς και εκδηλώσεις/ομιλίες. Πιο σπάνια χρησιμοποιείται το Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Ναυάρχου Βότση», το οποίο εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα τις ανάγκες των 4ου και 5ου ΓΕΛ Καλαμαριάς.[35] Εκδηλώσεις πραγματοποιούνται και στην Πλατεία Προσφυγικού Ελληνισμού.[36] Στο Κυβερνείο ή «Παλατάκι» και στην Πλαζ Αρετσούς λαμβάνουν χώρα πλήθος από συναυλίες και φεστιβάλ καθ' όλη τη χρονιά, όπως το φεστιβάλ του Δήμου «Παρά θιν' αλός».[37]

Φιλοξενία προσφύγων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Δήμος Καλαμαριάς, σύμφωνα με την υπ. αριθμόν 128/2019 απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου υλοποιεί το πρόγραμμα «REACT» (Refugee, Assistance, Collaboration, Thessaloniki), που αφορά στην υποστήριξη της φιλοξενίας προσφύγων στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το 2016 από τον Δήμο Καλαμαριάς. Σκοπός είναι η παροχή φιλοξενίας προσφύγων σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα είτε σε οικογένειες.[38][39]

Οικισμός Εργατικών Κατοικιών - Φοίνικας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός του Φοίνικα ανήκει στον Δήμο Καλαμαριάς. Σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1960 με ορθογώνιες εργατικές κατοικίες, όπου τα επόμενα χρόνια σε αυτές βρήκαν στέγη κυρίως ευάλωτες ομάδες Ρομά και αργότερα παλιννοστούντες από την πρώην Σοβιετική Ένωση.[40][41][42]

Συνοικίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόσβαση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καλαμαριά συνδέεται με το κέντρο της Θεσσαλονίκης, από βόρεια μέσω των οδών Γεωργίου Παπανδρέου (Ανθέων) και Γρηγορίου Κυδωνιών ή μέσω Μαρίας Κάλλας και Θεμιστοκλή Σοφούλη και από νότια προς βόρεια μέσω των οδών Πόντου, Αιγαίου και της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, ενώ η σύνδεση με την ανατολική πλευρά της πόλης επιτυγχάνεται μέσω της Λεωφόρου Εθνικής Αντίστασης. Η πρόσβαση στον κόμβο Κ12 της Περιφερειακής Οδού είναι εύκολη. Πολλάκις έχουν διατυπωθεί σχέδια για σύνδεση της Καλαμαριάς με την Εγνατία Οδό και παράκαμψη της Θεσσαλονίκης με υποθαλάσσια ζεύξη του Θερμαϊκού, χωρίς κάτι τέτοιο να έχει υλοποιηθεί προς το παρόν.[43]

Η περιοχή εξυπηρετείται από τις λεωφορειακές γραμμές 01Χ, 02Κ, 03Κ, 04, 05, 06, 07, 33, 39 του ΟΑΣΘ, καθώς και από τη μοναδική νυχτερινή γραμμή της πόλης 01Ν.

Η πρώτη επέκταση του Μετρό Θεσσαλονίκης[44] θα διέρχεται από την Καλαμαριά και αρχικά θα τερματίζει κοντά στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Μίκρας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011». (Ελληνικά) Ελληνική απογραφή 2011. Ελληνική Στατιστική Αρχή. 1  Μαΐου 2011.
  2. ↑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ»
  3. ↑ «ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ* ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΕΛΣΤΑΤ 2021 19.07.2022» (PDF). Ελληνική Στατιστική Αρχή. 
  4. ↑ Γ. Θεοχαρίδης, 1977: «Καλαμαριά», Μακεδονικά 17, σελ. 273 κ.εξ.
  5. ↑ Ιστορία της Καλαμαριάςwww.gtp.gr Αρχειοθετήθηκε 2023-06-16 στο Wayback Machine.
  6. ↑ «Θεσσαλονίκη και Πρόσφυγες | Mikrasiatis». 9 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2021. 
  7. ↑ «Η ιστορία του Απόλλωνα Καλαμαριάς». Ιστοσελίδα Π.Α.Ε. Απόλλωνα Καλαμαριάς. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  8. ↑ Σμύρνη: Ο πρωταθλητής Απόλλων πριν από την Καταστροφή και οι αθλητές που έχασαν τη ζωή τουςwww.pontosnews.gr Αρχειοθετήθηκε 2023-05-06 στο Wayback Machine.
  9. ↑ ΑΠΣ Ναύαρχος Βότσης Αρχειοθετήθηκε 2022-08-27 στο Wayback Machine. www.navarchosvotsis.gr
  10. ↑ «Ιδρύεται εν Θεσσαλονίκη και εν τω Συνοικισμώ Κάμπελ Σύλλογος υπό την επωνυμίαν «Σύλλογος Ναυάρχου Νικολάου Βότση». Σκοποί του Συλλόγου είναι: α) Ο εξωραϊσμός του Συνοικισμού δια της ιδρύσεως Σχολείου, Ιατρείου, Εκκλησίας, ως και ο καλλωπισμός τούτου δια δενδροφυτεύσεως, φωτισμού και υδρεύσεως, β) Η μεταξύ των μελών του Συλλόγου αλληλεγγύη και υποστήριξις ένεκα ενδεδειγμένης ανάγκης και αναλόγως των δυνάμεων του Συλλόγου, γ) Η ηθική και υλική ενίσχυσις των αναξιοπαθούντων, ασθενούντων και δια πάσαν εργασίαν ανικάνων καθισταμένων μελών και δ) Η προσπάθεια προς εξεύρεσιν εργασίας εις τα άεργα μέλη του Συλλόγου.» Στους σκοπούς του Συλλόγου δεν περιλαμβανόταν καμία αθλητική δραστηριότητα. Το έργο που είχε να επιτελέσει ήταν αποκλειστικά κοινωνικό. Ακολούθησαν πέντε τροποποιήσεις και η δημιουργία στην αρχή χορωδιακού και θεατρικού τμήματος και στη συνέχεια καθαρά αθλητικών, και χορευτικών τμημάτων.
  11. ↑ «Ο Άγιος Γρηγόριος (ο Καλλίδης) ο εκ Θράκης - Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  12. ↑ Ένας Άγιος περιγράφεται από μία συγγενή του
  13. ↑ Μαριάνθη Παλάζη: Ένα όνομα, δύο τόποι: Επιβάτες Ανατολικής Θράκης - Νέοι Επιβάτες, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Αθήνα 2009
  14. ↑ Δήμος Καλαμαριάς: Κατάλληλη για κολύμπι η πλαζ Αρετσούς και μετά τη νέα μέτρηση.
  15. ↑ «10 πράγματα που κάθε Θεσσαλονικιός πρέπει να ξέρει για την παρατημένη Αρετσού». Parallaxi. Parallaxi Magazine. 13 Μαΐου 2019. 
  16. ↑ Κάνουν μπάνιο ανέμελοι σε μολυσμένα νερά σε Λευκό Πύργο και Αρετσού
  17. ↑ «Ο εμπρησμός της εβραϊκής συνοικίας του Κάμπελ στην Θεσσαλονίκη (29 Ιουνίου 1931) - istorikathemata.com». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2018. 
  18. ↑ Μάριος Ορφανός, Η Εθνική Ένωσις Ελλάς και το Πογκρόμ του Καμπέλ μέσα από τον τύπο, Διπλωματική Εργασία,Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 2013
  19. ↑ Μαρία Βασιλικού, Εθνοτικές αντιθέσεις στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου: Η περίπτωση του εμπρησμού του Κάμπελ, 'Ιστωρ 7(1994),σελ.153-174
  20. ↑ Aristotle A. Kallis, The Jewish Community of Salonica Under Siege: The Antisemitic Violence of the Summer of 1931, Oxford University Press, 2006
  21. ↑ Τζιουμάκης, Γιώργος (2009). Ο εβραϊκός πληθυσμός της Θεσσαλονίκης και η εκπαίδευσή του, πριν και μετά την ενσωμάτωση της πόλης στο ελληνικό κράτος. Διπλωματική εργασία. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παιδαγωγική Σχολή.
  22. ↑ Ο συνοικισμός Κάμπελ βρίσκεται στη θέση του σημερινού συνοικισμού Βότση
  23. ↑ «Σχολικές μονάδες της Δ/νσης Π.Ε. Ανατ. Θεσ/νίκης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2023. 
  24. ↑ «Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης». 
  25. ↑ Το 1ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς και το 1ο Γενικό Λύκειο Καλαμαριάς φέρουν το προσωνύμιο «Φροντιστήριον Τραπεζούντος», προς τιμήν του εκπαιδευτικού ιδρύματος του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας
  26. ↑ «Από το Φροντιστήριον Τραπεζούντος στο 1ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς – 1ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  27. ↑ Προβλήματα σχολικής στέγης στο δήμο Καλαμαριάς, theopinion.gr[νεκρός σύνδεσμος]
  28. ↑ Πρόβλημα με τη δίχρονη προσχολική εκπαίδευση σε σχολεία Θεσσαλονίκης και Καλαμαριάς, 4 Σεπτεμβρίου 2019, life-events
  29. ↑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ - Προβλήματα & Περιορισμοί
  30. ↑ ««Ψάχνουν» επίλυση τα προβλήματα στο 2ο Δημοτικό Καλαμαριάς, 14.11.2017, thessnews». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2019. 
  31. ↑ «Στον “αέρα” 80 μαθητές στον Δήμο Καλαμαριάς – Δεν υπάρχουν αίθουσες διδασκαλίας» thesstoday.gr 4 Σεπτεμβρίου 2019 Αρχειοθετήθηκε 2023-03-06 στο Wayback Machine.
  32. ↑ «Διχάζει η κατάληψη σχολείου στην Καλαμαριά» www.kathimerini.gr 06.02.2019 Αρχειοθετήθηκε 2019-09-29 στο Wayback Machine.
  33. ↑ «Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς "Μελίνα Μερκούρη" – Δήμος Καλαμαριάς». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  34. ↑ «Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς "Οδού Χηλής" – Δήμος Καλαμαριάς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  35. ↑ «Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Ναυάρχου Βότση» – Δήμος Καλαμαριάς». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  36. ↑ «Πλατεία Προσφυγικού Ελληνισμού». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  37. ↑ «Παρα θιν' αλός – Δήμος Καλαμαριάς». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 
  38. ↑ «Πρόγραμμα «REACT» – Φιλοξενία και ενοικίαση διαμερισμάτων για πρόσφυγες». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2019. 
  39. ↑ Παράταση και επέκταση του προγράμματος φιλοξενίας προσφύγων «REACT», efsyn.gr
  40. ↑ Ταξίδι στην Άκρη της Πόλης: O Φοίνικας /www.vice.com/gr Αρχειοθετήθηκε 2021-03-04 στο Wayback Machine.
  41. ↑ «Εργατικές κατοικίες Φοίνικα. Μακρινή γειτονιά, parallaximag.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2020. 
  42. ↑ Φοίνικας: Η συνοικία που σχεδίασε ο Κωνσταντινίδης και ξεχάστηκε από θεούς και ανθρώπους parallaximag.gr Αρχειοθετήθηκε 2021-06-03 στο Wayback Machine.
  43. ↑ «Υποθαλάσσια αρτηρία Θεσσαλονίκης». Βικιπαίδεια. 2022-11-07. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%A5%CF%80%CE%BF%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%83%CE%B9%CE%B1_%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7%CF%82&oldid=9757833. 
  44. ↑ «Πρόοδος Έργου – Επέκταση προς Καλαμαριά – ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε». Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι - Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]