Κανίκλειος

Ο επί του κανικλείου Θεόκτιστος με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄.

Ο Επί του κανικλείου ή Χαρτουλάριος του κανικλείου (αρχ. ελληνικά: ἐπὶ τοῦ κανικλείου), ήταν βυζαντινό αξίωμα. Αυτός που το κατείχε ήταν από τους υψηλότερους αξιωματούχους του Αυτοκράτορα· κρατούσε το Αυτοκρατορικό μελανοδοχείο (και την πένα), που λεγόταν κανίκλειον και ήταν υπεύθυνος γι' αυτό[1][2]. Το αξίωμα εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 9ο αιώνα και κατατασσόταν στα ειδικά αξιώματα σύμφωνα με το Κλητορολόγιον του Θεόφιλου[3]. Ο επί του κανικλείου είχε το Αυτοκρατορικό μελανοδοχείο με την πορφυρή μελάνη (κιννάβαριν) και επικύρωνε τα Αυτοκρατορικά έγραφα, ενώ είχε και νομικές αρμοδιότητες[4].

Στις νομικές αρμοδιότητες που είχε, παρίστατο σε δίκες και προσέφερε νομικές συμβουλές[4], αλλά εξέταζε και υποθέσεις, έδινε την συμβουλή του στους αντίδικους και -αν δεν την εφάρμοζαν- την προωθούσε σε δικαστήριο[5].

Γνωστοί κάτοχοι του τίτλου ήταν οι: Θεόκτιστος[6], Δημήτριος Τορνίκιος[7], Νικηφόρος Ουρανός[8], Θεόδωρος ο Ειρηνικός[9], Κανιήλ[5], Θεόδωρος Στυππειώτης[10], Νικηφόρος Αλυάτης, Αλουσιάνος Μιχαήλ Αγιοθεοδωρίτης[11],Νικηφόρος Χούμνος[12] και τελευταίος αναφέρεται ο Αλέξιος Παλαιολόγος Τζαμπλάκων το 1438[13].

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Αδαμάντιος Κοραής, Άτακτα, Τόμος Α΄, Παρίσι 1828, σελ. 321
  2. ↑ Σπυρίδων Λάμπρος, Ιστορία της Ελλάδος από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, Τόμος Δ΄, εκδόσεις Πελεκάνος, σελ. 146
  3. ↑ John Bagnell The Imperial Administrative System of the Ninth Century - With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos, London 1911, Oxford University Press, σελ. 11
  4. ↑ 4,0 4,1 Γκουτζιουκώστας, Ανδρέας (2004, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), Η απονομή δικαιοσύνης στο Βυζάντιο (9ος-12ος αιώνες): τα δικαιοδοτικά όργανα και τα δικαστήρια της πρωτεύουσας, σελ. 138
  5. ↑ 5,0 5,1 Βυζαντινά Σύμμεικτα, Μαρία Γ. Νυσταζοπούλου, Ὁ ἐπὶ τοῦ κανικλείου καὶ ἡ ἐφορεία τῆς ἐν Πάτμῳ μονῆς, τόμος 1, Αθήνα 1966, ISSN 1105-1639
  6. ↑ Iōsēph Genesios,A. Lesmüller-Werner,Hans Thurn, Die rebus Constantinopolitanis a Leone Armenio ad Basilium Macedonem libri ..., σελ. 59, σελ. 2056
  7. ↑ Ανδρόνικος Δημητρακόπουλος, Ορθόδοξος Ελλάς: ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λατίνων και περί των συγγραμμάτων αυτών, Τύποις Μέτζγερ και Βίττιγ, Εν Λειψίαι 1872
  8. ↑ McGeer, Eric (2008), Sowing the Dragon's Teeth: Byzantine Warfare in the Tenth Century, Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks Studies, σελ. 130
  9. ↑ Μιχαήλ Χωνιάτης Επιστολαί, σελ. 101
  10. ↑ Κ.Ν. Σάθας, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη - Ζ΄ Τόμος, σελ. 221
  11. ↑ Ελισάβετ Μαδαριάγα, Η Βυζαντινή οικογένεια των Αγιοθεοδωριτών ΙΙ: ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΙΟΘΕΟΔΩΡΙΤΗΣ, πρωτονωβελισσιμοϋπέρτατος λογοθέτης του δρόμου και ορφανοτρόφος, Βυζαντινά Σύμμεικτα, τεύχος 24, Αθήνα 2014
  12. ↑ Καρλ Κρουμπάχερ, Ιστορία της Βυζαντινής λογοτεχνίας - Τόμος β΄, σελ. 143
  13. ↑ Ιστορία της Κέρκυρας