Κατάν

Οι Άποικοι του Κατάν^[1] (ή σκέτο Κατάν) είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής το οποίο σχεδιάστηκε από τον Κλάους Τόυμπερ και πρώτο-εκδόθηκε το 1995 στη Γερμανία από την εταιρεία Kosmos^[2]. Είναι οικονομικό παιχνίδι βασισμένο στη λογική της διαχείρισης υλικών και ανήκει στην κατηγορία των Eurogames ή German-style παιχνιδιών. Οι παίκτες αναλαμβάνουν το ρόλο αποίκων στο φανταστικό νησί του Κατάν και προσπαθούν να κατασκευάσουν δρόμους, πόλεις κ.λ.π. μέσω διαχείρισης πόρων και εμπορίου. Ανάλογα με τις κατασκευές τους οι παίκτες κερδίζουν πόντους νίκης. Ο πρώτος παίκτης που θα φτάσει τους 10 πόντους νίκης ανακηρύσσεται νικητής. Το  παιχνίδι έχει αρκετά πολύπλοκη και ενδιαφέρουσα στρατηγική, ενώ ταυτόχρονα έχει απλούς κανόνες, τους οποίους οι παίκτες μπορούν να μάθουν σχετικά εύκολα. Μετά τη μεγάλη του επιτυχία (πάνω από 22 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο) έχει αποκτήσει αρκετές επεκτάσεις. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Κάισσα".

Κανόνες

Οι παίκτες παίρνουν το ρόλο αποίκων στο φανταστικό νησί του Κατάν. Καλούνται να κατασκευάζουν χωριά, πόλεις και δρόμους (που συνδέουν τους οικισμούς μεταξύ τους). Μπορούν επίσης να αποκτήσουν και κάρτες ανάπτυξης που τους δίνουν ιδιότητες, πόντους νίκης, κ.λ.π. Ο χάρτης του νησιού αποτελείται από εξαγωνικά κομμάτια, τα οποία τοποθετούνται με τυχαίο τρόπο στην αρχή του παιχνιδιού. Επειδή, η πλήρης τυχαιότητα οδηγούσε κάποιες παρτίδες σε ακραία σενάρια, οι νεότερες εκδόσεις του παιχνιδιού χρησιμοποιούν ένα σταθερό τρόπο τοποθέτησης, ο οποίος αποδείχθηκε ότι αποφεύγει τέτοιες περιπτώσεις. Κάθε εξάγωνο αναπαριστά ένα συγκεκριμένο είδος γης το οποίο μπορεί να δώσει και ένα συγκεκριμένο υλικό. Τα υλικά που παίρνουν μέρος στο παιχνίδι είναι 5: τούβλα, ξύλα, μαλλί, στάρι και πέτρα. Υπάρχει επίσης και ένα άγονο εξάγωνο που αναπαριστά έρημο (συνήθως τοποθετείται στο κέντρο του νησιού). Στην έρημο τοποθετείται στην αρχή του παιχνιδιού ο κλέφτης. Πάνω σε κάθε περιοχή τοποθετείται και ένα μικρό καρτελάκι με έναν αριθμό (από το 1 έως το 12) που καθορίζει πότε η περιοχή παράγει υλικά. Δεν υπάρχει καρτελάκι με την ένδειξη 7 (αυτή η ένδειξη αντιστοιχεί στο εξάγωνο της ερήμου). Οι οικισμοί (χωριά/πόλεις) τοποθετούνται στις κορυφές των εξάγωνων. Με αυτό τον τρόπο κάθε οικισμός συνορεύει με τρεις εξαγωνικές περιοχές.

Παίζοντας τους άποικους του Κατάν

Το παιχνίδι παίζεται σε γύρους. Στην αρχή καθορίζεται η σειρά των παικτών και ένας-ένας παίκτης παίζει στη σειρά του. Όταν έρθει η σειρά ενός παίκτη, αυτός ρίχνει δύο ζάρια (χρησιμοποιούνται τα συνήθη εξαεδρικά ζάρια) για να καθορίσει τα εξάγωνα που θα παράγουν προϊόντα σε αυτό το γύρο. Κάθε παίκτης που έχει οικισμό που συνορεύει με περιοχή που έχει ίδια ένδειξη με το άθροισμα των ενδείξεων των 2 ζαριών, παίρνει μία ή δύο κάρτες με το αντίστοιχο υλικό (μια κάρτα αν έχει χωριό, δύο κάρτες αν έχει πόλη). Αν το άθροισμα των ενδείξεων είναι το 7, τότε ο παίκτης (που έριξε τα ζάρια) πρέπει να μετακινήσει τον παίκτη σε ένα άλλο εξάγωνο, το οποίο σταματάει να παράγει υλικά όσο ο κλέφτης παραμένει εκεί. Επιπλέον, ο παίκτης που μετακίνησε τον κλέφτη πρέπει να κλέψει και ένα υλικό από κάποιον παίκτη με οικισμό που συνορεύει με την εξαγωνική περιοχή, στην οποία βρίσκεται ο παίκτης. Επιπροσθέτως, όσοι παίκτες έχουν περισσότερες από 7 κάρτες υλικών πρέπει να πετάξουν τις μισές (ο τελευταίος κανόνας υπάρχει για να αποτρέψει τους παίκτες να συγκεντρώνουν κάρτες υλικών χωρίς να κάνουν τίποτα). Ακολούθως ο παίκτης μπορεί ανταλλάξει τις κάρτες που έχει με κάποιες άλλες, κάνοντας εμπόριο. Εμπόριο, μπορεί να γίνει είτε μεταξύ των παικτών σε (μπορεί ο παίκτης να συμφωνήσει με κάποιον άλλον να δώσει μια κάρτα πέτρας και να πάρει 2 κάρτες ξύλου, ή 1 κάρτα πηλού και μια κάρτα σιταριού π.χ.), είτε μεταξύ του παίκτη και κάποιου υποτιθέμενου εξωτερικού εμπόρου (με βάση συγκεκριμένους κανόνες).  Αν επιλέξει να εμπορευθεί με τον «εξωτερικό έμπορο» τότε πρέπει να δώσει 4 ίδιες κάρτες ενός υλικού για να πάρει μια κάρτα ενός άλλου υλικού. Στην περίπτωση που έχει οικισμό σε λιμάνι (οικισμός που συνορεύει με θάλασσα) τότε η ανταλλαγή γίνεται με 3 ίδιες κάρτες, ή με 2 κάρτες ενός συγκεκριμένου υλικού. Τέλος, ο παίκτης χρησιμοποιεί τις κάρτες υλικών που έχει στο χέρι του για να χτίσει δρόμους, οικισμούς, πόλεις ή να αγοράσει κάρτες ανάπτυξης. Υπάρχουν τρία είδη καρτών ανάπτυξης: α) οι κάρτες ιπποτών, που επιτρέπουν την μετακίνηση του κλέφτη (όπως όταν ο παίκτης φέρνει άθροισμα ενδείξεων 7), β) οι κάρτες πόντων, που δίνουν ένα πόντο νίκης και γ) οι κάρτες ιδιοτήτων που δίνουν διάφορες δυνατότητες στους παίκτες (π.χ., να πάρουν δύο υλικά).

Οι παίκτες συγκεντρώνουν έναν πόντο νίκης για κάθε χωριό που έχουν χτίσει και δύο πόντους για κάθε πόλη. Επίσης οι παίκτες μπορούν να συγκεντρώσουν πόντους νίκης αν έχουν φτιάξει τον μεγαλύτερο συνεχόμενο δρόμο (δύο πόντοι), αν έχουν αποκτήσει το μεγαλύτερο στρατό (έχουν παίξει τις περισσότερες κάρτες ανάπτυξης με ιππότη – δύο πόντοι) ή αν έχουν αποκτήσει κάρτα ανάπτυξης που δίνει επιπλέον πόντους νίκης. Νικητής ανακηρύσσεται ο παίκτης που πρώτος συγκεντρώνει 10 πόντους νίκης.

Το αρχικό σχέδιο του Τόυμπερ αφορούσε ένα μεγάλο παιχνίδι εξερεύνησης και ανάπτυξης σε μια νέα χώρα. Στη συνέχεια, η εταιρεία παραγωγής σε συνεργασία με τον Τόυμπερ απλοποίησαν το παιχνίδι, ώστε να είναι προσιτό σε μεγαλύτερο κοινό. Κάποιοι από τους μηχανισμούς που αφαιρέθηκαν μπήκαν σε μεταγενέστερα παιχνίδια του ίδιου σχεδιαστή.

Το παιχνίδι γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. και έχει λάβει πολλά βραβεία. Θεωρείται ως ένα από τα πιο διαδεδομένα σύγχρονα επιτραπέζια παιχνίδια. Στην λίστα επιτραπέζιων παιχνιδιών  της κοινότητας boardgamegeek^[3] έχει λάβει μέση βαθμολογία 7.3 και βρίσκεται στη θέση 231. Εκτός του βασικού παιχνιδιού, έχουν εκδοθεί αρκετές επεκτάσεις του και αρκετές εκδόσεις με άλλο θέμα (Star Trek, Τρωϊκός πόλεμος, κ.λ.π.) αλλά με τον ίδιο μηχανισμό. Υπάρχουν επίσης εκδόσεις του ως βιντεοπαιχνίδι.

Λίστα βραβείων

·                   1995: Spiel des Jahres Game of the Year

·                   1995: Deutscher Spiele Preis 1st place

·                   1995: Essen Feather

·                   1995: Meeples' Choice Award

·                   1996: Origins Award for Best Fantasy or Science Fiction Board Game^[13]

·                   2004: Hra roku

·                   2005: Games Magazine Hall of Fame

·                   2005: Gra Roku Game of the Year

·                   2015: GamesCon Vegas Game of the Century

Παραπομπές

1. «Επίσημη Ιστοσελίδα Κατάν». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2020. 
2. «Η ιστοσελίδα της εταιρείας Kosmos». 
3. «Η ιστοσελίδα του Κατάν στο BoardGameGeek».