Κολωνός

Κολωνός
Κολωνός 37°59′45″N 23°42′55″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αθηναίων
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Κολωνός

Η θέση του Κολωνού στο χάρτη

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Κολωνός (αποσαφήνιση).

Ο Κολωνός είναι μεγάλη, ιστορική συνοικία που βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Δήμου Αθηναίων. Συνορεύει με τις συνοικίες Μεταξουργείο, Ακαδημία Πλάτωνος, Λόφος Σκουζέ, Κολοκυνθού, Σεπόλια και Αττική ενώ τα όριά του στα δυτικά φτάνουν μέχρι τη Λεωφόρο Κηφισού. Διασχίζεται από την οδό Λένορμαν και εξυπηρετείται από τη γραμμή 2 του μετρό και τον σταθμό Λαρίσης, αλλά και από τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο και τον σταθμό Αττική.

Ο Κολωνός είναι πυκνοκατοικημένη περιοχή με ελάχιστους ακάλυπτους χώρους. Παρ' όλα αυτά είναι μια ζωντανή γειτονιά γεμάτη κίνηση. Ανοικοδομήθηκε έντονα κυρίως τις δεκαετίες του 1960 και 1970. Ο λόφος του Ιππίου Κολωνού (37°59.7′N 23°42.9′E / 37.9950°N 23.7150°E / 37.9950; 23.7150) είναι τμήμα της συνοικίας.

Στην αρχαιότητα ο Κολωνός θεωρούνταν ο πιο αριστοκρατικός δήμος της αρχαίας Αθήνας. Ήταν παραποτάμιος δήμος και τον διέσχιζε ο ποταμός Κηφισός, ο οποίος σήμερα έχει υπογειοποιηθεί κάτω από τη λεωφόρο Κηφισού.

Ιστορία του Κολωνού

Κύριο λήμμα: Κολωνός Αιγηίδας

Ο Ίππιος (ή Ίππειος) Κολωνός βρισκόταν στην πεδιάδα του Κηφισού, 10 στάδια (2 χλμ) προς βορράν του Διπύλου και ήταν κατάφυτος από ελαιόδεντρα. Λεγόταν Ίππιος, γιατί εκεί βρισκόταν ο ναός του Ιππίου Ποσειδώνα, προστάτη του δήμου, που καταστράφηκε από τον Αντίγονο Γονατά το 265 π.Χ.. Υπήρχε επίσης βωμός της Ιππίας Αθηνάς, τέμενος των Ερινύων, ο τάφος του Οιδίποδα, καθώς και των Θησέα, Πειρίθου και Αδράστου. Εδώ ήταν και το άγαλμα του Κολωνού, που έδωσε το όνομά του στον δήμο.

Στα νεότερα χρόνια, ο Γερμανός αρχαιολόγος Λούντβιχ Ρος (Ludwig Ross, 1806 - 1859), που επισκέφτηκε την Αθήνα στα 1832-33, δίνει μια εύγλωττη περιγραφή του Κολωνού στις Αναμνήσεις του:

Ο Κολωνός είναι ένας χαμηλός λόφος στην απόσταση απ' την πόλη που δίνει ο Θουκυδίδης - 10 στάδια - με μια ωραία ασυνήθιστη θέα, κατά το δειλινό, προς την πόλη, την Ακρόπολη, ολόκληρη την παραλία του ακρωτηρίου Κόλλια, ως κάτω τον Πειραιά και πάνω από αυτόν, με φόντο τη βαθυγάλαζη θάλασσα, την Αίγινα και, στο βάθος, τις μαλακά αναδυόμενες ακτές της Αργολίδας. Αλλά το Άλσος του Ποσειδώνα και των Ερινύων και τα άλλα ιερά τους που βρίσκονταν εδώ, καθώς και το ίδιο το χωριό, έχουν εντελώς εξαφανισθεί, εκτός από μερικά ερείπια θεμελίων και τον μικρό λόφο.

Η Κριστιάνα Λιτ (Christiane Lueth, 1817 - 1900), μια Δανή που έμεινε στην Αθήνα στα χρόνια του Όθωνα, μαζί με τον σύζυγό της Γερμανό θεολόγο και διδάκτορα φιλοσοφίας Άσμους Λιτ, γράφει για τον θάνατο του αρχαιολόγου Καρόλου Μύλλερ, που είναι θαμμένος στο λόφο του Κολωνού:

Στις 2 Αυγούστου πέθανε στην Αθήνα ο μεγάλος αρχαιολόγος Καρλ Ότφριντ Μύλλερ. Γύρισε άρρωστος από ένα ταξίδι που είχε κάνει μαζί με τον 'Ερνεστ Κούρτιους και τον Σέλλερ. Ο Λυτ τον έθαψε στο λόφο του Κολωνού, εκεί όπου τα παλιά τα χρόνια βρισκότανε ο ναός των Ευμενίδων και κοντά στην Ακαδημία που δίδασκε ο Πλάτωνας... Πάνω στο λόφο στήθηκε ένα ωραίο μαρμάρινο μνημείο.

Και ο Δανός συγγραφέας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που επισκέφτηκε τον Κολωνό σ' ένα ταξίδι του στην Ελλάδα το 1841, περιγράφει τις εντυπώσεις του από το φυσικό περιβάλλον του Κολωνού:

Ήμουν στον Κολωνό...Εδώ είναι θαμμένος ο Γερμανός Κ. Ο. Μύλλερ, που πέθανε πριν λίγο καιρό και που τόσα χρωστά σ' αυτόν η επιστήμη... Ακούμπησα στον υγρό τάφο...Ο βουνίσιος αέρας κατέβαινε κρύος και τσουχτερός... Σ' ολόκληρη τη φύση υπήρχε ένα μεγαλείο, που ούτε η Ελβετία μπορεί να σου προσφέρει.

Αξιοθέατα του Κολωνού

Τα μνημεία του Μύλλερ (βάθος) και του Λενορμάν (έμπροσθεν) στον λόφο του Κολωνού

Στην κορυφή του λόφου του Κολωνού, πίσω από σιδερένιο κιγκλίδωμα, βρίσκονται δυο μνημεία φιλελλήνων αρχαιολόγων. Το ένα είναι πάνω στον τάφο του Γερμανού αρχαιολόγου Καρόλου Μύλλερ (1797 - 1840), που εργάστηκε και πέθανε στην Αθήνα. Είναι έργο του Δανού αρχιτέκτονα Χριστιανού Χάνσεν (1803 - 1883). Πρόκειται για μια επιτύμβια στήλη, που καταλήγει σε ανθεμωτή διακόσμηση.

Δίπλα στο μνημείο του Μύλλερ, υπάρχει και το μνημείο του Γάλλου αρχαιολόγου Σαρλ Λενορμάν (1802 - 1859), που επίσης πέθανε στην Αθήνα. Πρόκειται για μια μαρμάρινη λουτροφόρο υδρία, στο εσωτερικό της οποίας έχει ταφεί η καρδιά του. Αυτή που υπάρχει σήμερα είναι έργο του Έλληνα γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου (1889 - 1974), που στήθηκε το 1936, επειδή η πρωτότυπη είχε καταστραφεί. Στην κύρια όψη της υδρίας υπάρχει ανάγλυφη σε κυκλικό μετάλλιο η μορφή του Λενορμάν.

Στη γύρω περιοχή του Κολωνού, έναντι της πλατείας Σωτήρη Πέτρουλα, που ονομάστηκε έτσι από τον μάρτυρα της δημοκρατίας που ήταν κάτοικος της περιοχής, βρίσκεται επίσης η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου του Παλαιού επί της οδού Λένορμαν. Παρόλο που η σωστή προφορά του ονόματος είναι Λενορμάν, η οδός επικράτησε να λέγεται Λένορμαν. Στη βορειοδυτική πλαγιά του λόφου του Κολωνού υπάρχει και το εκκλησάκι της Αγίας Ελεούσας, που χτίστηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Στα σύνορα Κολωνού - Κολοκυνθούς στην οδό Λένορμαν βρίσκεται το Δημόσιο Καπνεργοστάσιο. Οικοδομήθηκε το 1927 και αποτελεί εξαίρετο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της εποχής του Μεσοπολέμου. Το Καπνεργοστάσιο αυτό ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1930. Στις εγκαταστάσεις του στεγάζονταν Καπνοβιομηχανίες, Τελωνείο και εστιατόρια για τους εργαζομένους. Στα χρόνια της ακμής του απασχολούσε περί τους 3.000 εργάτες. Το Δημόσιο Καπνεργοστάσιο έπαψε να λειτουργεί οριστικά την 1η Μαρτίου του 1978 μετά από τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής οι οποίες ξεκίνησαν λίγο πριν απ' τα Χριστούγεννα του 1977 και σήμερα στεγάζεται στο κτίριο αυτό μέρος της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων. Συγκεκριμένα στεγάζεται η Βιβλιοθήκη Πόλεως και προσωρινώς η Μπενάκειος Βιβλιοθήκη.

Στην οδό Ναυπλίου μεταξύ Πέτρας και Λένορμαν βρίσκεται το θέατρο Επί Κολωνώ. Το θέατρο αυτό, που ιδρύθηκε το 2000, στεγάζεται σε λιθόκτιστο κεραμοσκεπές κτίριο που κατασκευάστηκε το 1918 από το ελληνικό Δημόσιο για να στεγάσει εξατάξιο σχολείο και αποτελεί και αυτό ένα πολύ ενδιαφέρον δείγμα της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Το κτίριο, μετά την κατασκευή του, παραχωρήθηκε τιμής ένεκεν σε μακεδονομάχο και μισθωμένο στο ελληνικό Δημόσιο λειτούργησε ως σχολείο μέχρι το 1996. Δύο χρόνια μετά τη μεταφορά του σχολείου σε νέο κτίριο του ΟΣΚ το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο και σήμερα αποτελεί ένα από τα καλά παραδείγματα αναβίωσης αξιόλογου κτιρίου.

Αθλητισμός

Κύριος αθλητικοί σύλλογοι της περιοχής αποτελούν οι:

• Α.Π.Ο. Αττικός
• Α.Ο. Κολωνός
• Α.Ε.Σ. Ιάσων
• Α.Ο. Νηρεύς

Σημαντικότερα Αξιοθέατα

Ακαδημία Πλάτωνος. Η περιοχή οφείλει την ονομασία της στον Ακάδημο, και τη φιλοσοφική σχολή, την Ακαδημία, που ίδρυσε ο Πλάτων το 387 π.Χ., η οποία λειτούργησε μέχρι την παύση της από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό το 529.

Οι ανασκαφές στην περιοχή άρχισαν από το 1929 και συνεχίζονται υπό την εποπτεία της Γ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Προσωπικότητες της περιοχής

• Κωνσταντίνος Ασπιώτης, ηθοποιός ^[1]
• Σωτήρης Πέτρουλας, θύμα αστυνομικής βίας. ^[2]

Ο Κολωνός στον κινηματογράφο

Έτος	Τίτλος	Σκηνοθέτης
1957	Η θεία απ' το Σικάγο[3]	Αλέκος Σακελλάριος
1962	Προδομένη αγάπη[4]	Ερρίκος Θαλασσινός
1970	Ένας Βέγγος για όλες τις δουλειές[4]	Ντίνος Κατσουρίδης
1972	Το κοροϊδάκι της πριγκιπέσας[3]	Γιάννης Δαλιανίδης

Παραπομπές

1. «Κωνσταντίνος Ασπιώτης». www.lifo.gr. 30 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2021. 
2. «Η εξουσία είναι στα χέρια μας». Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2021. 
3. ΜΟΣΧΟΒΑΣ, ΑΓΓΕΛΟΣ (8 Ιουνίου 2020). «Ελληνικές ταινίες: Πού γυρίστηκαν - Μάρω Κοντού, Γιώργος Κωνσταντίνου, Μαρία Ιωαννίδου θυμούνται για το iefimerida.gr [εικόνες & διευθύνσεις]». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022. 
4. «Πού γυρίστηκαν οι ελληνικές ταινίες ; (2ο μέρος)». Retromaniax. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2022. 

Πηγές

• Διονύσιος Σουρμελής: Ιστορία των Αθηνών κατά τον υπέρ ελευθερίας αγώνα αρχομένη από της Επαναστάσεως μέχρι της αποκαταστάσεως των πραγμάτων (Αίγινα 1834, Αθήνα β' έκδοση 1853), Αναστατικές Εκδόσεις Χ. Τεγόπουλος - Ν. Νίκας, Αθήνα (χ.χρ.)
• Λουδοβίκος Ρος: Αναμνήσεις και Ανακοινώσεις από την Ελλάδα (1832-1833), Εκδόσεις Τολίδη, Αθήνα, 1976.
• Χριστιάνα Λυτ: Μια Δανέζα στην Αυλή του Όθωνα, β' έκδοση, Εκδόσεις ΕΡΜΗΣ, Αθήνα, 1988.
• Χανς Κρίστιαν Άντερσεν: Οδοιπορικό στην Ελλάδα, Εκδόσεις "ΕΣΤΙΑ", Αθήνα (χ.χρ.)
• Μάρω Βουγιούκα - Βασίλης Μεγαρίδης: Οδωνυμικά - Η Σημασία των Ονομάτων των Οδών της Αθήνας, τόμ. Α' & Β', Δήμος Αθηναίων - Πνευματικό Κέντρο, Αθήνα, 1990.
• Βασίλης Αγγελίδης: Μεταξουργείο - Κολωνός, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1992.
• Ζέτα Αντωνοπούλου: Τα γλυπτά της Αθήνας, Εκδόσεις "Ποταμός", Αθήνα, 2003.
• Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα, "Κολωνός", τόμ. 34, Αθήνα, 1996.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Κολωνός

• Καθημερινή-Ο Κολωνός σήμερα Αρχειοθετήθηκε 2009-07-02 στο Wayback Machine.
• Κτίριο θεάτρου Επί Κολωνώ Αρχειοθετήθηκε 2011-11-02 στο Wayback Machine.