Κρίστε Μισίρκωφ

Κρίστε Μισίρκωφ
Γέννηση18 Νοεμβρίου 1874
Πέλλα
Θάνατος26 Ιουνίου 1926, 26 Ιουλίου 1926
Σόφια
Ψευδώνυμο«Κ. Πέλσκι»
Επάγγελμα/
ιδιότητες		ιστορικός και συγγραφέας
ΥπηκοότηταΒουλγαρία
Σχολές φοίτησηςΤμήμα φιλολογίας και ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Πετρούπολης
Σύζυγος(οι)Αικατερίνα Μιχαήλοβνα - Μισίρκωβα
ΤέκναΣεργκέι Μισίρκωφ
Υπογραφή
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Κρίστε Πέτκοφ Μισίρκωφ (βουλγαρικά: Кръстьо Петков Мисирков‎‎, σλαβομακεδονικά: Крсте Петков Мисирков) (18 Νοεμβρίου 1874, Πέλλα, Οθωμανική Αυτοκρατορία - 26 Ιουλίου 1926, Σόφια, Βασίλειο της Βουλγαρίας) ήταν φιλόλογος, σλαβιστής, ιστορικός και εθνογράφος. Την περίοδο μεταξύ 1903 και 1907 δημοσίευσε ένα βιβλίο και ένα επιστημονικό περιοδικό, στο οποίο επιβεβαίωσε την ύπαρξη μίας μακεδονικής εθνικής ταυτότητας ξεχωριστή από τα άλλα βαλκανικά έθνη, και προσπάθησε να κωδικοποιήσει μια τυποποιημένη σλαβομακεδονική γλώσσα, βασισμένη στις κεντρικές δυτικές σλαβομακεδονικές διαλέκτους.[1][2][3] Μια δημοσκόπηση που διεξήχθη στην Βόρεια Μακεδονία βρήκε πως ο Μισίρκωφ θεωρείται «ο σημαντικότερος Μακεδόνας του 20ού αιώνα».[4] Για τις προσπάθειές του να κωδικοποιήσει μια τυποποιημένη σλαβομακεδονική γλώσσα, θεωρείται συχνά, «ο ιδρυτής της σύγχρονης σλαβομακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας».[5]

Ωστόσο, το 1907 άρχισε να δημοσιεύει κυρίως άρθρα, γραμμένα από βουλγαρική εθνικιστική προοπτική. Ο Μισίρκωφ επέστρεψε στον μακεδονικό εθνικισμό για λίγο το 1919. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 οι απόψεις του άλλαξαν και ενθάρρυνε τους Σλάβους της Μακεδονίας να υιοθετήσουν βουλγαρική εθνική ταυτότητα.[6][7][8] Επειδή ο Μισίρκωφ εξέφραζε αντιφατικές απόψεις σχετικά με την εθνική ταυτότητα των Σλάβων της Μακεδονίας σε διάφορα στάδια της ζωής του, η εθνική του υπαγωγή και η κληρονομιά του παραμένει ζήτημα διαμάχης μεταξύ της Βουλγαρίας και της Βόρειας Μακεδονίας.

Ενώ το έργο και η προσωπικότητα του Μισίρκωφ παραμένουν εξαιρετικά αμφισβητούμενα, υπήρξαν προσπάθειες μεταξύ των διεθνών επιστημόνων να συμβιβάσουν τις αντιφατικές δηλώσεις του Μισίρκωφ. Σύμφωνα με τον Κροάτη Ίβο Μπάνατς, καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, ο Μισίρκωφ θεωρούσε τον εαυτό του και τους Σλάβους της Μακεδονίας ως Βούλγαρους, και ενστερνίστηκε τον πανβουλγαρικό πατριωτισμό σε ένα ευρύτερο βαλκανικό πλαίσιο και ιδιαίτερα όσον αφορά τον σερβικό και ελληνικό ηγεμονισμό στη Μακεδονία. Εντούτοις, στο πλαίσιο του ευρύτερου βουλγαρικού έθνους, ο Μισίρκωφ αναζητούσε πολιτισμική και εθνική διαφοροποίηση από τους Βούλγαρους και αποκαλούσε τόσο τον εαυτό του όσο και τους Σλάβους της Μακεδονίας «Μακεδόνες».[9]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Μισίρκωφ, στην Πέλλα
Η τελευταία φωτογραφία του Μισίρκωφ

Πρώιμα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κρίστε Πέτκοφ Μισίρκωφ γεννήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 1874 στην Πέλλα στο Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ξεκίνησε την εκπαίδευσή του στο τοπικό ελληνικό σχολείο, όπου ήταν μαθητής έως την έκτη τάξη Δημοτικού, αλλά η κακή οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του δεν μπορούσε να υποστηρίξει την περαιτέρω εκπαίδευσή του και έφυγε από το σχολείο. Την εποχή εκείνη η σερβική προπαγάνδα άρχισε να προωθεί την δική της παραλλαγή του «Μακεδονισμού» και να στρατολογεί νέους για να τους «σερβοποιεί».[10][11][12] Μετά από κάποιο διάστημα, ο Μισίρκωφ υπέβαλε αίτηση και έλαβε υποτροφία από τον Σερβικό σύλλογο «Άγιος Σάββας».[13]

Ο Μισίρκωφ στη Σερβία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μισίρκωφ πέρασε αρκετό καιρό στη Σερβία, όπου σπούδαζε Σερβικά, και σύντομα συνειδητοποίησε ότι η προπαγάνδα ήταν ο κύριος στόχος της σερβικής οργάνωσης.[10] Η πολιτική που εφάρμοζε ο σύλλογος ανάγκασε τον Μισίρκωφ και άλλους Σλαβομακεδόνες μαθητές να συμμετάσχουν στην μαθητική εξέγερση ενάντια του Συλλόγου του Αγίου Σάβα. Ως αποτέλεσμα αυτού, ο Μισίρκωφ και άλλοι μαθητές μετακόμισαν από το Βελιγράδι στη Σόφια. Δεδομένου ότι αντιμετώπισε παρόμοια κατάσταση στη Βουλγαρία, δηλαδή μια άλλη προπαγάνδα,[10] ο Μισίρκωφ πήγε και πάλι στη Σερβία για να συνεχίσει την εκπαίδευσή του, αλλά χωρίς επιτυχία επειδή απορρίφθηκε από τον σύλλογο «Άγιος Σάββας». Δεδομένου ότι ήταν πρόθυμος να αποκτήσει τριτοβάθμια εκπαίδευση, αναγκάστηκε, μετά από μια σειρά γεγονότων, να εγγραφεί σε μια θεολογική σχολή για δασκάλους. Παρόμοια με τον σύλλογο «Άγιος Σάββας», η σχολή αυτή είχε επίσης τους ίδιους τους προπαγανδιστικούς στόχους και οδήγησε σε μια άλλη φοιτητική εξέγερση.[14] Ως αποτέλεσμα, η σχολή σταμάτησε να λειτουργεί και οι μαθητές στάλθηκαν σε διαφορετικές περιοχές της Σερβίας. Ο Μισίρκωφ στάλθηκε στο Σάμπατς, όπου ολοκλήρωσε την τελευταία, τέταρτη, τάξη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά αυτή τη φορά στο τοπικό γυμνάσιο.[13] Και στη Σερβία και στη Βουλγαρία, ο Μισίρκωφ και ο φίλος του αντιμετωπίστηκαν ως Σέρβοι ή Βούλγαροι[10][13] για να γίνουν δεκτοί στο εκπαιδευτικό σύστημα. Μετά το γυμνάσιο, παρόλο που αποφοίτησε, ο Μισίρκωφ εγγράφηκε σε άλλο γυμνάσιο για καθηγητές στο Βελιγράδι, από όπου αποφοίτησε το 1895. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ιδιαίτερα το 1893, ο Μισίρκωφ ίδρυσε έναν σύλλογο σπουδαστών που ονομάζετο «Βάρνταρ». Ο χάρτης του περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, ως σκοπό την μελέτης και διάδοση της γνώσης της χώρας τους όσον αφορά τις γεωγραφικές, εθνογραφικές και ιστορικές πτυχές της και η βασική αρχή του προγράμματός της ήταν ότι η Μακεδονία οφείλει να ανήκει στους Μακεδόνες.[10][13] Με άλλα λόγια, οι μαθητές δεν ήταν ικανοποιημένοι από τη σερβοποίηση των Σλάβων της Μακεδονίας.[15] Αυτή η ιδέα ήταν εμπνευσμένη από το «Λοζαρι».[13] Ωστόσο, οι Σέρβοι ήταν αντίθετοι σε αυτή τη θέση των νεαρών φοιτητών, οπότε ο σύλλογός τους δεν διήρκεσε για πολύ και διαλύθηκε το 1895.[10] Στη συνέχεια διορίστηκε ως Σέρβος δάσκαλος στην Πρίστινα. Ο Μισίρκωφ αρνήθηκε και έφυγε για την Οδησσό για να συνεχίσει τις σπουδές του.

Ο Μισίρκωφ στη Ρωσική Αυτοκρατορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα εκπαιδευτικά προσόντα που απέκτησε στο Βελιγράδι δεν αναγνωρίστηκαν στη Ρωσία. Ο Μισίρκωφ έπρεπε να μελετήσει από την αρχή στο Σεμινάριο στην Πολτάβα. Το 1897 ήταν σε θέση να εισέλθει στο πανεπιστήμιο της Πετρούπολης. Εκεί μπήκε πρώτα στην Βουλγαρική Φοιτητική Ένωση. Σχετικά με αυτό το κομμάτι της ζωής του, ο Μισίρκωφ γράφει στο άρθρο «Σχολείο και σοσιαλισμός»[16] - Το 1897 πήγα στο πανεπιστήμιο της Πετρούπολης και για πέντε χρόνια βρισκόμουν με τους Βούλγαρους φοιτητές ως Βούλγαρος και μέλος της Βουλγαρικής Φοιτητικής Ένωσης.[17] Ο Μισίρκωφ πραγματοποίησε εδώ την πρώτη του επιστημονική διάλεξη για την εθνογραφία και την ιστορία της Βαλκανικής Χερσονήσου ενώπιον των μελών του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Γεωγραφικού Συλλόγου.

Στις 15 Νοεμβρίου 1900, όταν ο Μισίρκωφ, όντας στο τρίτο έτος φοίτησης Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας, μαζί με άλλους μαθητές στη Ρωσία δημιούργησαν κύκλωμα στην Πετρούπολη. Ο κύριος στόχος του κυκλώματος ήταν η πολιτική αυτονομία του πληθυσμού της Μακεδονίας και της Θράκης, που ανακηρύχθηκε από την ΕΜΑΕΟ υλοποιημένη και διασφαλισμένη από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Σε επιστολή που απεστάλη στον Πρόεδρο της Ανωτάτης Μακεδονο-Αδριανουπολικής Επιτροπής στις 28 Νοεμβρίου, οι ιδρυτές του κυκλώματος δηλώνουν ότι δεν υπάρχει Βούλγαρος που δεν ενδιαφέρεται για την κατάσταση και τη μοίρα εκείνου του τμήματος της πατρίδας μας, το οποίο συνεχίζει να στενοχωρεί κάτω από το ζυγό του τυράννου. Εκείνη τη στιγμή ο Μισίρκωφ θεωρούσε ακόμα το σλαβικό πληθυσμό της Μακεδονίας και της Θράκης Βουλγαρικό.[18]

Το 1901, πήγε στο πανεπιστήμιο της Οδησσού. Μεγάλης σημασίας για τον Μισίρκωφ ήταν η ίδρυση του Μακεδονικού Επιστημονικού και Λογοτεχνικού Συλλόγου στην Πετρούπολη.[19] Η δημιουργία του επηρεάστηκε από τον Μακεδονικό Όμιλο που ιδρύθηκε στο Βελιγράδι. Μετά το κλείσιμο του Ομίλου, οι επικεφαλής ιδρυτές του έφυγαν για τη ρωσική πρωτεύουσα, όπου διοργάνωσαν τον νέο Μακεδονικό Σύλλογο. Το ίδρυμα αυτό το 1902 έγινε ο σημαντικότερος φορέας των Σλάβων της Μακεδονίας στο εξωτερικό. Την ίδια χρονιά, αυτή η Εταιρεία έστειλε ένα ειδικό Μνημόνιο στις Μεγάλες Δυνάμεις, στο οποίο εξετάστηκε το Μακεδονικό Ζήτημα από εθνική όψη. Προτάθηκε επίσης η κωδικοποίηση μιας σλαβομακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας. Εξετάστηκε επίσης το ζήτημα της ίδρυσης μιας Μακεδονικής Εκκλησίας υπό την Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας. Στόχος αυτού του Μνημονίου ήταν να αναγνωριστούν οι Σλαβομακεδόνες ως ξεχωριστό έθνος και να αποκτήσει η Μακεδονία πλήρη αυτονομία εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εξέτασε επίσης τη μεσαιωνική περίοδο της Μακεδονίας και τα έργα του συνέβαλαν στην κατανόηση του τοπικού ηγεμόνα του Μάρκου Κράλη του 14ου αιώνα.

Η αίτηση του Μισίρκωφ έστειλε στις γιουγκοσλαβικές αρχές, όπου ζητούσε δουλειά στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία
Αυτή η πλάκα στην Οδησσό της Ουκρανίας δείχνει το σπίτι όπου έζησε και εργάστηκε ο Μισίρκωφ την περίοδο 1909-1913.

Αργότερα ο Μισίρκωφ εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο και έφυγε για την Οθωμανική Μακεδονία.

Επιστροφή στην Οθωμανική Μακεδονία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αντιμετωπίζοντας οικονομικά εμπόδια στο να συνεχίσει τη μεταπτυχιακή του εκπαίδευση, δέχτηκε την πρόταση της Βουλγαρικής Εξαρχίας να διοριστεί καθηγητής σε ένα γυμνάσιο στο Μοναστήρι. Απέκτησε φιλικές σχέσεις με τον Ρώσο πρόξενο εκεί. Άρχισε να σχεδιάζει το άνοιγμα τοπικών σχολείων και τη δημοσίευση σχολικών εγχειριδίων στη σλαβομακεδονική γλώσσα.[10] Αλλά η εξέγερση του Ίλιντεν το 1903 και η δολοφονία του Ρώσου Προξένου άλλαξαν τα σχέδιά του και επέστρεψε στη Ρωσία. Εκεί ο Μισίρκωφ δημοσίευσε διάφορα άρθρα σχετικά με την εξέγερση του Ιλίντεν και τους λόγους για τους οποίους δολοφονήθηκε ο πρόξενος. Λίγο αργότερα έγραψε το φυλλάδιο «Μακεδονικές Υποθέσεις» και το δημοσίευσε στη Σόφια. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε στην κεντρική σλαβομακεδονική διάλεκτο[20] και ο Μισίρκωφ καταδίκασε στα γραπτά του ως βουλγαρικές δημιουργίες την Βουλγαρική Εξαρχία, την εξέγερση του Ίλιντεν και την Εσωτερική Μακεδονική Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΑΕΟ). Ως αποτέλεσμα, διώχθηκε από την ΕΜΑΕΟ και πιστεύεται ότι τα μέλη της κατέστρεψαν πολλά αντίγραφα του βιβλίου του.[21] Ωστόσο, λέει ότι ο Ντάμε Γκρούεφ, ο Γκότσε Ντέλτσεφ, ο Μπόρις Σαράφωφ και άλλα μέλη της ΕΜΕΟ είναι εθνικοί Σλαβομακεδόνες αποσχιστές.[22]

Και πάλι στη Ρωσική Αυτοκρατορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1905 έφυγε για το Μπερντιάνσκ στη Νότια Ρωσία. Εκεί συνέχισε τη δημοσίευση της εφημερίδας «Βαρνταρ» και εργάστηκε ως Βούλγαρος δάσκαλος.[23][24][25] Στις 18 Απριλίου 1907 ο Μισίρκωφ άρχισε να συνεργάζεται με το εκδοθέν στη Σοφία περιοδικό Μακεδονική-Αδριανουπολίτικη Επιθεώρηση, το οποίο εξέδιδε ο Νικολα Ναουμοφ, το de facto όργανο της ΕΜΑΕΟ. Στις 24 Απριλίου 1909 ο K. Μισίρκωφ εκτύπωσε στην Οδησσό σε ξεχωριστό φυλλάδιο το έργο του «Σλαβικοί επικοί θρύλοι του γάμου του Βασιλιά Βολκασιν σχετικά με το ερώτημα των λόγων για την δημοτικότητα του Μάρκου Κράλη». Στην 1 Οκτωβρίου 1909 έγραψε το άρθρο «Τα θεμέλια μιας σερβοβουλγαρικής συμφιλίωσης» στο περιοδικό «Βουλγαρική συλλογή» που εξεδίδετο από Βούλγαρους διπλωμάτες στην Αγία Πετρούπολη. Την εποχή εκείνη πραγματοποιήθηκε στη Σόφια ένα Σλαβικό Φεστιβάλ το 1910 και ο Μισίρκωφ παρακολούθησε ως τιμώμενο πρόσωπο. Το 1910-1911, μετέφρασε από τα βουλγαρικά στα ρωσικά το βιβλίο του Βουλγάρου γεωγράφου Καθηγητή Ατανας Ισιρκοφ «Βουλγαρία».

Όταν ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος ανακηρύχθηκε, ο Μισίρκωφ πήγε στη Μακεδονία ως ανταποκριτής πολέμου της Ρωσίας. Εκεί μπορούσε να ακολουθήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του βουλγαρικού στρατού. Ο Μισίρκωφ δημοσίευσε μια σειρά άρθρων στον ρωσικό τύπο και μερικά άρθρα όπου απαιτούσε να εκδιωχθούν οι Οθωμανοί από τη Μακεδονία. Το 1913, μετά την εκδήλωση του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, ο Μισίρκωφ επέστρεψε στη Ρωσία, όπου εργάστηκε ως δάσκαλος και στα βουλγαρικά σχολεία της Οδησσού.[26] Εκεί έγραψε το ημερολόγιό του, το οποίο βρέθηκε το 2006. Αργότερα διορίστηκε δάσκαλος του βουλγαρικού σχολείου στο Κισινάου. Ενώ εργαζόταν ως δάσκαλος σε αυτό, ο Μισίρκωφ απέστειλε επιστολή στον Βούλγαρο ακαδημαϊκό Αλεξανταρ Τεοντοροφ-Μπαλαν με αίτημα να διοριστέι καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Σόφιας. Το αίτημα αυτό δείχνει σαφώς τον αυτοπροσδιορισμό του εκείνη την εποχή - Ως Βούλγαρος, θα επέστρεφα πρόθυμα στη Βουλγαρία, εάν υπάρχει ανάγκη επιστημονικής έρευνας για την τύχη των βουλγαρικών εδαφών, ιδίως της Μακεδονίας. Μια σύντομη επιστολή με παρόμοιο περιεχόμενο απεστάλη σε άλλον καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Σόφιας, τον Βασίλι Ζλαταρσκι, με το αίτημα να διοριστεί ως επίλεκτος στο νεοσυσταθέν τμήμα ιστορίας της Μακεδονίας και των άλλων δυτικών βουλγαρικών εδαφών.[27]

Σε εκείνο το σημείο, ο Μισίρκωφ έρχεται σε επαφή με τον Μακεδονικό Επιστημονικό και Λογοτεχνικό Σύλλογο, ο οποίος ξεκίνησε να δημοσιεύει το ρωσικό περιοδικό «Μακεδονική Φωνή». Ο Μισίρκωφ δημοσίευε σε αυτό το περιοδικό για κάποιο διάστημα με το ψευδώνυμο «Κ. Πελσκι».[13]

Μετά το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 η Βεσσαραβία έγινε αβασίλευτη δημοκρατία και εξελέγη μέλος του τοπικού κοινοβουλίου («Σφατουλ Ταρι») ως εκπρόσωπος της βουλγαρικής μειονότητας. Ταυτόχρονα, ο Μισίρκωφ εργαζόταν ως γραμματέας στη βουλγαρική εκπαιδευτική επιτροπή στη Βεσσαραβία.[26] Τον Μάρτιο του 1918 κηρύχθηκε η ένωση της Βεσσαραβίας με τη Ρουμανία. Στις 21 Μαΐου 1918 ο Μισίρκωφ ξεκίνησε μαθήματα βουλγαρικής γλώσσας στο Μπολχραντ. Στη συνέχεια, πραγματοποίησε μυστικό ταξίδι στη Βουλγαρία για να προμηθευτεί εγχειρίδια για τους μαθητές, αλλά μετά την επιστροφή του τον Νοέμβριο συνελήφθη από τις αρχές του Βασιλείου της Ρουμανίας, ακόμα σε πόλεμο με τη Βουλγαρία. Στη συνέχεια, τον εξέδωσαν στη Βουλγαρία.

Τα τελευταία χρόνια στη Βουλγαρία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχοντας εκδιωχθεί από τις ρουμανικές αρχές, στα τέλη του 1918 ο Μισίρκωφ επέστρεψε στη Σόφια, όπου πέρασε ένα χρόνο ως επικεφαλής του ιστορικού τμήματος του Εθνικού Μουσείου Εθνογραφίας. Στη συνέχεια εργάστηκε ως δάσκαλος και διευθυντής των γυμνασίων στο Κάρλοβο και την Κοπρίφστιτσα.[23][26] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου (αλλά πριν από το 1923) η Εσωτερική Μακεδονική Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΑΕΟ) φαίνεται χαρακτήριζε τον Μισίρκωφ ως επιβλαβή στους στόχους της και υποτίθεται ότι σκέφτηκε να τον δολοφονήσει, αλλά επανεξέτασε μετά που ο Μισίρκωφ συναντήθηκε με έναν εκπρόσωπο της οργάνωσης.[28] Συνέχισε επίσης τη δημοσιογραφική του δραστηριότητα και δημοσίευσε πολλά άρθρα σχετικά με το Μακεδονικό Ζήτημα στον βουλγαρικό τύπο. Ο Μισίρκωφ πέθανε το 1926 και θάφτηκε στο νεκροταφείο της Σόφιας με την οικονομική ενίσχυση 5000 λεβ από το Υπουργείο Παιδείας, ως τιμημένος εκπαιδευτικός.[29]

Έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη ζωή του, ο Μισίρκωφ έγραψε ένα βιβλίο, ένα ημερολόγιο, δημοσίευσε ένα τεύχος ενός περιοδικού και έγραψε περισσότερα από τριάντα άρθρα. Το βιβλίο του «Μακεδονικές Υποθέσεις» δημοσιεύθηκε στη Σόφια το 1903. Το περιοδικό ονομάστηκε «Βαρνταρ» και δημοσιεύθηκε το 1905 στην Οδησσό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Τα άρθρα που έγραψε ο Μισίρκωφ έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες εφημερίδες και επικεντρώθηκαν σε διάφορα θέματα. Το βιβλίο, το περιοδικό και ορισμένα από τα άρθρα του γράφτηκαν στις κεντρικές σλαβομακεδονικές διαλέκτους, που αποτελούν τη βάση των σύγχρονων σλαβομακεδονικών.

Πρόσοψη του Μακεδονικές Υποθέσεις
Η πρώτη σελίδα του περιοδικού Βαρνταρ
Η τελευταία σελίδα του ημερολογίου του Μισίρκωφ του 1913

«Μακεδονικές Υποθέσεις»

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Μισίρκωφ είναι το σλαβομακεδονικό βιβλίο Μακεδονικές Υποθέσεις (Za makedonckite raboti) που εκδόθηκε το 1903 στη Σόφια, όπου καθόρισε τις αρχές της σύγχρονης σλαβομακεδονικής γλώσσας.[30] Το βιβλίο αυτό γράφτηκε σε σλαβομακεδονικές διαλέκτους από την περιοχή μεταξύ του Πρίλεπ και του Μοναστηριού. Επιχειρηματολόγησε υπέρ του εθνικού διαχωρισμού, της εγκαθίδρυσης αυτόνομων εθνικών θεσμών εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της τυποποίησης μιας σαφούς σλαβομακεδονικής γλώσσας. Ο Μισίρκωφ επιτέθηκε τόσο στην Βουλγαρική Εξάρχεια όσο και στην Εσωτερική Μακεδονική Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΑΕΟ) ως πράκτορες των βουλγαρικών συμφερόντων στη Μακεδονία.

Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο, η σλαβομακεδονική λογοτεχνική γλώσσα πρέπει να βασίζεται σε διαλέκτους από το κεντρικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στο ίδιο το βιβλίο. Από την άλλη πλευρά, ο Μισίρκωφ απευθύνθηκε στις οθωμανικές αρχές για την ενδεχόμενη αναγνώριση ενός χωριστού Μακεδονικού έθνους. Ο ίδιος αναγνώρισε ότι δεν υπήρχε τέτοιο και οι περισσότεροι Σλάβοι της Μακεδονίας αυτοπροσδιορίζοντας ως Βούλγαροι, αλλά θα έπρεπε να δημιουργηθεί όταν θα προέκυπταν οι απαραίτητες ιστορικές συνθήκες.[31][32][33][34][35][36]

Κατά συνέπεια, ο Μισίρκωφ διώχθηκε και επέστρεψε στη Ρωσία. Τα περισσότερα αντίγραφα του βιβλίου του κατασχέθηκαν ή καταστράφηκαν από τη βουλγαρική αστυνομία και τους ακτιβιστές της ΕΜΑΕΟ, λίγο μετά τη δημοσίευση του βιβλίου.[37] Λόγω αυτού, όταν ζούσε, το βιβλίο είχε μικρό έως μηδενικό αντίκτυπο και δεν έγινε δημοφιλές μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940.[38] Στη συνέχεια ανακαλύφθηκε εκ νέου από τον Σλαβομακεδόνα γλωσσολόγο Μπλάζε Κόνεσκι στη Σόφια και το περιεχόμενό της έγινε δημοφιλές.

Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, οι αρχές του Μισίρκωφ διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη μελλοντική κωδικοποίηση της σλαβομακεδονικής γλώσσας αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ άλλοι όπως ο Λόρινγκ Ντάνφορθ και ο Τζων Ση θεωρούν ότι οι γλωσσικοί σχεδιαστές που συμμετείχαν στην κωδικοποίηση της πρότυπης λογοτεχνικής σλαβομακεδονικής γλώσσας το 1944 βρίσκονταν σε πλήρη άγνοια του έργου του Μισίρκωφ.[39][40] Μόνο ο Τζων Ση δηλώνει ότι το βιβλίο του Μισίρκωφ χάθηκε και η διαδικασία τυποποίησης της σλαβομακεδονικής γλώσσας έπρεπε να ξεκινήσει ξανά το 1944, καθώς και ότι το βιβλίο του Μισίρκωφ ήταν στην πραγματικότητα γραμμένο με το σλαβομακεδονικό πρότυπο, το οποίο κωδικοποιήθηκε τελικά το 1944/1945.[40]

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το βιβλίο του Μισίρκωφ αναφερθεί διαρκώς από τους ιστορικούς της Βόρειας Μακεδονίας ως ένδειξη της ύπαρξης μιας ξεχωριστής σλαβομακεδονικής εθνότητας κατά την εποχή του. Ωστόσο, μόνο δύο χρόνια αργότερα, ο Μισίρκωφ άλλαξε τη στάση του και δημοσίευσε μια σειρά άρθρων στον τύπο της ΕΜΑΕΟ, γραμμένα από βουλγαρική εθνικιστική προοπτική[41] θεωρώντας Βούλγαρους τον εαυτό του και τους Σλάβους της Μακεδονίας.[42][43][44][45]

Το περιοδικό «Βαρνταρ»

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από το Μακεδονικές Υποθέσεις, ο Μισίρκωφ συνέγραψε και το πρώτο επιστημονικό περιοδικό στην σλαβομακεδονική γλώσσα. Το περιοδικό Βαρνταρ δημοσιεύθηκε το 1905 στην Οδησσό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Δημοσιεύθηκε μόνο μία φορά, εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε ο Μισίρκωφ την εποχή εκείνη. Το «Βαρνταρ» δημοσιεύτηκε στην σλαβομακεδονική γλώσσα και η ορθογραφία που χρησιμοποιήθηκε είναι σχεδόν ίδια με την ορθογραφία της τυποποιημένης σλαβομακεδονικής γλώσσας σήμερα.[46]

Το περιοδικό προοριζόταν να περιλαμβάνει αρκετούς διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, που ασχολούνταν κυρίως με τη Μακεδονία. Το πρώτο τμήμα του περιοδικού αποτελείται από την εισαγωγή, όπου γενικά ο Μισίρκωφ αναλύει τους στόχους του περιοδικού και αυτό το τμήμα είναι γραμμένο στα σλαβομακεδονικά και τα ρωσικά. Το επόμενο τμήμα του περιοδικού είναι το λογοτεχνικό τμήμα, όπου ο Μισίρκωφ μεταφράζει στα σλαβομακεδονικά το ποίημα «Ταξιδιώτης» του Κροάτη ποιητή Π. Πρεράντοβιτς. Μετά το λογοτεχνικό τμήμα, το περιοδικό περιλαμβάνει μια ανάλυση για τις προπαγάνδες των βαλκανικών κρατών στην Μακεδονία, ακολουθούμενη από μια πολιτική ανάλυση ορισμένων από τα παγκόσμια γεγονότα εκείνης της περιόδου. Το τελευταίο τμήμα είναι στατιστικά στοιχεία, τα οποία δείχνουν τον πληθυσμό στη Μακεδονία.

Οι στόχοι του περιοδικού ήταν να:

  1. Δημιουργήσει μια σχέση μεταξύ των Σλαβομακεδόνων εθνικών αυτονομιστών και των αντιπάλων τους, όλων των Βαλκανίων ανθρώπων που ενδιαφέρονται για το μακεδονικό ζήτημα.
  2. Να πολεμήσει για μια ξεχωριστή Σλαβομακεδονική ιθαγένεια.
  3. Να δείξει ότι η γλώσσα είναι διακριτή, δεν είναι σερβική ή βουλγαρική και είναι ικανή για λογοτεχνική ανάπτυξη.

Όσον αφορά τους αντιπάλους του περιοδικού, ο Μισίρκωφ μοιράζεται την ανησυχία του ότι στο τέλος, το μεγαλύτερο, αν όχι το μέγιστο μέρος της μακεδονικής διανόησης θα ήταν εναντίον του «Βαρνταρ» και του προγράμματός του, επειδή όλοι οι Μακεδόνες, οι αντίπαλοι του μακεδονικού εθνικού αποσχισμού, είναι πεπεισμένοι ότι με χρήματα στη Μακεδονία κάποιος μπορεί να δημιουργήσει από τους Μακεδόνες μας όχι μόνο τη βουλγαρική, τη σερβική, την ελληνική ή τη μακεδονική, αλλά και την τσιγγάνικη εθνικότητα. Πιστεύει επίσης ότι ο κοινός λαός θα είναι (επίσης) εναντίον του Βαρνταρ και των συνεργατών του, των εθνικών αποσχιστών, διότι η ιδέα των αποσχιστών είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή από τον κοινό λαό, ο οποίος αντιμετωπίζει διάφορα είδη κηρυγμάτων και νέες ιδέες.[47]

Άρθρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι μακεδονικές υποθέσεις του Μισίρκωφ ανακηρύχθηκαν ως ένα από τα βασικά σημεία της ιστορίας της Βόρειας Μακεδονίας, στο μνημείο του Ίλιντεν στο Κρούσοβο

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Μισίρκωφ δημοσίευσε πολλά άρθρα για διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Τα άρθρα ασχολούνται με τη Μακεδονία, το σλαβομακεδονικό πολιτισμό, εθνολογία, πολιτική και έθνος αφενός και με το βουλγαρικό έθνος, πολιτική και εθνογραφία αφετέρου. Ο Μισίρκωφ δημοσίευσε τα άρθρα του στα σλαβομακεδονικά, ρωσικά και βουλγαρικά και τα δημοσίευσε είτε στη Ρωσία είτε στη Βουλγαρία. Τα περισσότερα από τα άρθρα υπογράφηκαν με το όνομα γέννησης του, αλλά υπάρχουν άρθρα που έχουν υπογραφεί με το ψευδώνυμό του Κ. Πέλσκι.

Ημερολόγιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2006, ανακαλύφθηκε ένα χειρόγραφο ημερολόγιο από τον Μισίρκωφ, που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Ρωσία το 1913. Ανακηρύχθηκε αυθεντικό από Βούλγαρους και Σλαβομακεδόνες ειδικούς και δημοσιεύθηκε το 2008.[48] Το περιεχόμενο του ημερολογίου δείχνει σαφώς ότι εκείνη την εποχή, ο Μισίρκωφ ήταν βουλγαρικός εθνικιστής. Δημιούργησε μια νέα δημόσια συζήτηση για τις θέσεις του Μισίρκωφ όσον αφορά την βουλγαρική και μακεδονική εθνότητα.[49][50] Το χειρόγραφο περιλαμβάνει 381 σελίδες γραμμένες στη ρωσική γλώσσα. Ο Μισίρκωφ το έγραψε στο χωριό Κλιμεντοβε στο Ποντιλσκ, όπου ζούσε και εργαζόταν τότε. Περιέχει επίσης άρθρα και αποσπάσματα από τον ρωσικό τύπο εκείνης της εποχής.

Συμβολή στη βουλγαρική διαλεκτολογία και εθνογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε αρκετές δημοσιεύσεις ο Μισίρκωφ έκανε μια προσπάθεια να προσδιορίσει τα σύνορα μεταξύ της σερβο-κροατικής και της βουλγαρικής γλώσσας, συμπεριλαμβάνοντας της βουλγαρική διαλεκτική περιοχή σχεδόν όλες τις τορλακικές και μακεδονικές διαλέκτους.[51] Ο Μισίρκωφ τόνισε ότι ο πληθυσμός στην Κοιλάδα του Μοράβα είναι αυτόχθονος και βουλγαρικής προέλευσης, εξαιρουμένων των μεταγενέστερων μεταναστών κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας από τη Βουλγαρία.[26] Σύμφωνα με τον Κρίστε Μισίρκωφ, τα επικά τραγούδια του Μάρκου Κράλη στη Σερβία, τα λεγόμενα Μπουγκαρστιτσι[52] είναι αποτέλεσμα της βουλγαρικής μουσικής επιρροής στη σερβική λαϊκή μουσική.[53]

Διαμάχες για την εθνότητα και τις απόψεις του Μισίρκωφ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού αιώνα, η ιδέα μιας ξεχωριστής μακεδονικής εθνότητας είχε προωθηθεί μόνο από ορισμένους κύκλους διανοουμένων.[54] Στη συνέχεια, το μεγαλύτερο μέρος του σλαβικού πληθυσμού την Μακεδονία θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως Βουλγάρους, και ο Μακεδονισμός απέτυχε να κερδίσει ευρεία λαϊκή υποστήριξη.[55][56][57][58][59][60][61] Σε διάφορα σημεία της ζωής του, ο Μισόρκωφ εξέφρασε αντιφατικές δηλώσεις σχετικά με την εθνότητα των Σλάβων της Μακεδονίας, συμπεριλαμβανομένης της δικής του εθνικότητας.

Μνημείο του Μισίρκωφ στην Πλατεία Πέλλας στα Σκόπια της Βόρειας Μακεδονίας
Μνημείο του Μισίρκωφ στη Μπίτολα

Άποψη του Μισίρκωφ στη Βουλγαρία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Βουλγαρία, ο Μισίρκωφ θεωρείται αμφιλεγόμενος εκπαιδευτικός με επιστημονική συνεισφορά στη βουλγαρική διαλεκτολογία και εθνογραφία. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου ως μαθητής του καθηγητή Στόγιαν Νοβάκοβιτς και επηρεάστηκε από τις ιδέες του.[62] Την εποχή εκείνη, ο Νοβάκοβιτς ήταν εξέχων υποστηρικτής του Μακεδονισμού, προωθώντας έτσι τα συμφέροντα της Σερβίας στην περιοχή της Μακεδονίας.[63] Στη συνέχεια, ο Μισίρκωφ συναντήθηκε αρκετές φορές μαζί του και η διπλωματική δραστηριότητα του Νοβάκοβιτς στην Αγία Πετρούπολη διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση του Μακεδονικού Επιστημονικού και Λογοτεχνικού Συλλόγου.[64] Ωστόσο, μετά το 1906 ο Μισίρκωφ απέρριψε αυτές τις ιδέες[65] εναντιωνόμενος στην σερβικής θεωρίας σχετικά με την «αιωρούμενη μάζα» των «Μακεδόνων Σλάβων»[66][67] και μάλιστα ανέπτυξε ένα είδος αντισερβισμού.[68] Σε αυτή την περίοδο έγινε προφανώς βουλγαρόφιλος και ισχυριζόταν ότι ο Σλαβικός πληθυσμός της Μακεδονίας δεν ήταν «άμορφος πολτός» αλλά «καλά ψημένο βουλγαρικό ψωμί»,[69][70] παρόλο που στο βιβλίο του και σε ένα μέρος των άρθρων του γράφει για ύπαρξη χωριστού Σλαβομακεδονικού έθνους. Αργότερα το 1913, στο ημερολόγιό του από τους βαλκανικούς πολέμους, ο ίδιος ο ίδιος προσδιορίζεται σαφώς ως Βούλγαρος Μακεδόνας. Βούλγαροι ιστορικοί πιστεύουν ότι τα κείμενά του άλλαξαν σημαντικά από το μεταπολεμικό καθεστώς του Γιουγκοσλαβικού Κομμουνισμού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να υποστηρίξουν την έννοια ενός «μακεδονικού έθνους», διαφορετικού από το βουλγαρικό.[71] Οι Βούλγαροι σημειώνουν επίσης ότι ο Μισίρκωφ εργάστηκε ως Βούλγαρος δάσκαλος στη Ρωσία, Βούλγαρος βουλευτής στη Βεσσαραβία, επέλεξε βουλγαρική ιθαγένεια, έζησε και πέθανε στη Βουλγαρία και εργάστηκε εκεί μέχρι το θάνατό του το 1926. Ωστόσο, η βουλγαρική ακαδημαϊκή κοινότητα επισημαίνει ότι παρόλο που ο Μισίρκωφ σε πολλές περιπτώσεις υπερασπιζόταν τον στόχο του βουλγαρικού εθνικισμού, πολλές φορές μεταπηδούσε στη δεκαετία του 1920, από τον βουλγαρικό στον σλαβομακεδονικό, και τούμπαλιν.[72] Σύμφωνα με Βούλγαρους παρατηρητές, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στη Βόρεια Μακεδονία, έχουν προκύψει επίσης πολεμικά συγγράμματα για την ταυτότητα του Μισίρκωφ.[73][74] Από τις πιο δημοφιλείς ρήσεις του Μισίρκωφ στη Βουλγαρία είναι:

Ανεξάρτητα από τον αν αποκαλούμαστε Βούλγαροι ή Μακεδόνες, πάντα διατηρούσαμε ξεχωριστή, ενωμένη και διαφορετική από τους Σέρβους εθνικότητα, με Βουλγαρική συνείδηση, που θα συνεπάγεται τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Μακεδόνα.[75]

Άποψη του Μισίρκωφ στην Βόρεια Μακεδονία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Βόρεια Μακεδονία, ο Μισίρκωφ θεωρείται ως ο πιο σημαντικός Σλαβομακεδόνας αρθρογράφος, φιλόλογος και γλωσσολόγος που καθόρισε τις αρχές της σλαβομακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας στις αρχές του 20ου αιώνα. Σε μερικά από τα γραπτά του προσδιορίζει τους Σλαβομακεδόνες ως χωριστό έθνος και τα σλαβομακεδονικά ως ξεχωριστή νότια σλαβική γλώσσα. Επίσης, ο Μισίρκωφ είναι ο συγγραφέας του πρώτου επιστημονικού περιοδικού στα σλαβομακεδονικά και λόγω των συνεισφορών του στον εθνικό αγώνα, θεωρείται ευρέως ο μεγαλύτερος Σλαβομακεδόνας του 20ού αιώνα. Προς τιμή του έχουν εκδοθεί πολλά βιβλία και επιστημονικά έργα στο όνομά του από το Ινστιτούτο για τη Μακεδονική γλώσσα «Κρίστε Μισίρκωφ».

Δεν υπάρχει σημαντική συζήτηση για την εθνότητα του Μισίρκωφ στην Βόρεια Μακεδονία, δεδομένου ότι θεωρείται πάντοτε Σλαβομακεδόνας, όπως είναι προφανές στα περισσότερα από τα σημαντικά γραπτά του. Δεδομένου ότι δεν του επιτράπηκε να ζήσει και να εργαστεί στη Μακεδονία από τις Γιουγκοσλαβικές αρχές,[76] παρέμεινε απρόθυμα στη Βουλγαρία, όπου απέκτησε τη βουλγαρική ιθαγένεια από τη στιγμή που τη χρειάστηκε για τη δουλειά του. Όσον αφορά την υπογραφή του Μισίρκωφ υπό την φράση «Μακεδόνας Βούλγαρος», οι Σλαβομακεδόνες ιστορικοί και γλωσσολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά έναν Σλαβομακεδόνα με βουλγαρική ιθαγένεια, με την πολιτική έννοια, ή απλά ένας Σλαβομακεδόνας που ζει στη Βουλγαρία.[77] Ωστόσο, το γεγονός είναι ότι ο Μισίρκωφ έλαβε Βουλγαρική ιθαγένεια μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1915-1918)[78] και δηλώθηκε ως Βούλγαρος Μακεδόνας το 1913, το οποίο είναι αντίθετο με τους ισχυρισμούς των Σλαβομακεδόνων ιστορικών και γλωσσολόγων.[79][80] Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι Σλαβομακεδόνες μελετητές, όπως ο Δρ. Βλάντο Ποποφσκι, ο ακαδημαϊκός Μπλάζε Ριστόφσκι και άλλοι, υποστηρίζουν ότι η χρήση του όρου «Μακεδόνας Βούλγαρος» από τον Μισίρκωφ ήταν απλώς μια τακτική διότι, το 1914 και αρκετές φορές μετά, επανέλαβε τις απόψεις του για την σλαβομακεδονική εθνική ύπαρξη.[81]

Ίσως η πιο αναφερόμενη και πιο δημοφιλής σκέψη του Μισίρκωφ στην Βόρεια Μακεδονία είναι:

Είμαστε υποχρεωμένοι να χαϊδεύουμε τη γλώσσα μας, διότι είναι δική μας, όσο και η πατρίδα μας.
Είμαι Μακεδόνας και ιδού πως βλέπω τη θέση της χώρας μου: Εχθροί της Μακεδονίας δεν είναι ούτε η Ρωσία ούτε η Αυστροουγγαρία, αλλά η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Σερβία.

Οικογένεια Μισίρκωφ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


 
 
 
-
 
 
 
-
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Εκατερινα Μισιρκωβνα
 
Κρίστε Μισίρκωφ
 
Λαζαρ Μισίρκωφ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-
 
 
Σεργκεϊ Μισίρκωφ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-
 
 
Μπόρις Μισίρκωφ
 
 
Ο τάφος του Μισίρκωφ στη Σόφια της Βουλγαρίας

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ποιοι είναι οι Μακεδόνες; , Hugh Poulton, σελ. 58
  2. ↑ Μακεδονία και Ελλάδα: Ο Αγώνας για τον Ορισμό ενός Νέου Βαλκανικού Έθνους, John Shea, σ. 204: «Μετά την αποτυχία της εξέγερσης του Ιλίντεν, ο Μισίρκωφ επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη και το 1905 ξεκίνησε την εφημερίδα Βαρνταρ στη μακεδονική».
  3. ↑ On the Macedonian Matters, Misirkov, 1903 Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.: «iас и іе написаф на централното македонцко наречіе, коіе за мене от сега на тамо имат да бидит литературен македонцки iазик.»
  4. ↑ http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pBroj=1884&stID=4305 Македонија мора да го има Крсте Мисирков во своите пазуви Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  5. ↑ Danforth, Loring M. (6 Απριλίου 1997). The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World. Princeton University Press. ISBN 9780691043562. 
  6. ↑ Roth, Klaus· Brunnbauer, Ulf (2008). Region, Regional Identity and Regionalism in Southeastern Europe. LIT Verlag Münster. ISBN 9783825813871. 
  7. ↑ Collective Memory, National Identity, and Ethnic Conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian Question, Victor Roudometof, Greenwood Publishing Group, 2002, (ISBN 0275976483), σσ. 112-113.
  8. ↑ When Languages Collide: Perspectives on Language Conflict, Compe and Coexistence, Brian D. Joseph, Ohio State University Press, 2003, (ISBN 0814209130), σελ. 264.
  9. ↑ Το εθνικό ζήτημα στην Γιουγκοσλαβία: προέλευση, ιστορία, πολιτική, Ivo Banac, Cornell University Press, 1988, (ISBN 0-8014-9493-1), σελ. 327.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 «Biography of Krste Petkov Misirkov». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2011. 
  11. ↑ Who Are the Macedonians? Hugh Poulton, C. Hurst & Co. Publishers, 2000, (ISBN 1850655340), σελ. 63.
  12. ↑ Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, 1900-1996, Chris Kostov, Peter Lang, 2010, (ISBN 3034301960), σελ. 66.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5
    Λογοτεχνία της μακεδονικής γλώσσας, Γκεόργκι Σταλεφ, Σκόπια
  14. ↑ «Кръсте Мисирков и за българските работи в Македония», Проф. д-р Веселин Трайков, Знание ЕООД, 2000, (ISBN 954621177X), σελ. 12.
  15. ↑ Антони Гиза, Балканските държави и македонския въпрос
  16. ↑ Мир, XXXI, бр. 7476 от 26 май 1925
  17. ↑ Проф. д-р Веселин Трайков - "Кръсте П. Мисирков и за българските работи в Македония", София, 2000, Издателство "Знание"
  18. ↑ НБКМ-БИА, ф. 224, Върховен македоно-одрински комитет, София, а.е. 23, л. 397 За (Εθνική Βιβλιοθήκη Αγ. Κυρίλλου και Μεθοδίου-Βουλγαρικό ιστορικό αρχείο, αντίγραφο 224, Ανωτάτη Μακεδονο-Αδριανουπολική Επιτροπή, Σόφια, а.е 23, φύλλο 397 3a)
  19. ↑ Τα βαλκανικά κράτη και το μακεδονικό ζήτημα, καθηγητής. Antony Giza
  20. ↑ Οι Διάφοροι Λαοί της Πρώην Γιουγκοσλαβίας: Βιβλίο Αναφοράς, Matjaž Klemenčič, Mitja Žagar, σ. 74: Το έργο αυτό στην μακεδονική γλώσσα γράφτηκε στην κεντρική μακεδονική διάλεκτο, το οποίο συνέστησε επίσης ως βάση για μια μελλοντική λογοτεχνική γλώσσα
  21. ↑ Historical dictionary of the Republic of Macedonia, Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, (ISBN 0-8108-5565-8), σελ. 153.
  22. ↑ «Άρχισαν επίσης να καταδιώκουν τους Μακεδόνες αποσχιστές. Ένας από εκείνους που απέδρασαν εκείνη την στιγμή ήταν ο Ντάμε Γκρούεφ, ένας από τους Μακεδόνες φοιτητές που είχαν μετακομίσει από το Βελιγράδι στη Σόφια και ήταν επίσης ένας από τους αποσχιστές. Αφού δεν βρήκαν ευνοϊκό έδαφος για την εθνική τους αποσχιστική δραστηριότητα στη Βουλγαρία, οι Μακεδόνες που είχαν μετακομίσει από το Βελιγράδι στη Σόφια στράφηκαν στη διοργάνωση επαναστατικών οργάνων στη Βουλγαρία και τη Μακεδονία. Οι διάσημοι Μακεδόνες επαναστατικοί αποσχιστές όπως ο Γκότσε Ντέλτσεφ ήταν απλά οι μαθητές της πρώτης γενιάς των Μακεδόνων που είχαν σπουδάσει στη Σερβία και τη Βουλγαρία. Έτσι και ο Σαράφωφ και οι επαναστάτες που ακολούθησαν ήταν απλά οι διάδοχοι και κληρονόμοι αυτών των πρώτων επαναστατών αλλά όχι οι ιδρυτές της επαναστατικής οργάνωσης». (Εθνικός αποσχιστισμός - το έδαφος στο οποίο έχει αναπτυχθεί και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται στο μέλλον Αρχειοθετήθηκε 2018-12-11 στο Wayback Machine.)
  23. ↑ 23,0 23,1
    Георги Μαργαρίτο. В Скопие продължават да показват само едно лице на Кръсте Мисирков. в-к "Македония", брой 10, 10 март 1999 г.
  24. ↑ Κ. Μισίρκωφ. «БЕЛЕЖКИ ПО ЮЖНОСЛАВЯНСКАТА ФИЛОЛОГИЯ И ИСТОРИЯ /КЪМ ВЪПРОСА ЗА ПОГРАНИЧНАТА ЛИНИЯ МЕЖДУ БЪЛГАРСКИЯ И СРЬБСКО-ХЪРВАТСКИЯ ЕЗИЦИ И НАРОДИ/» (ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΟΣΛΑΒΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ /ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΙ ΣΕΡΒΟ-ΚΡΟΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΑΟ/), Βουλγαρική συλλογή, XVII, Ιανουάριος 1910, кн. 1, σελ. 39–42, Φεβρουάριος 1910, кн. 2, σελ. 100, Μάιος 1910, кн. 5, σελ. 328, г. XVIII, Μάρτιος 1911, кн. 3, σελ. 197, Απρίλιος 1911. кн. 4, σελ. 265–267.
  25. ↑ Ι. Μιχαηλοφ. ИСТИНСКИЯТ ОБРАЗ НА НЕУРАВНОВЕСЕНИЯ КР. МИСИРКОВ. Избрани произведения. Κατασκευαστές: Кръстю Гергинов, Цочо Билярски. Военноиздателски комплекс Св. Георги Победоносец, Университетски издателство Св. Климент Охридски, Σόφια 1993. σελ. 389-390
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Трайков, Веселин (2000). Кръсте Мисирков и за българските работи в Македония. Знание. ISBN 9789546211774. 
  27. ↑ K. Π. Μισίρκωφ - Ημερολόγιο 5 Ιουλίου έως 30 Αυγούστου 1913, Σόφια-Σκόπια, 2008, Δημοσιεύθηκε από την Κρατικά Υπηρεσιακά «Αρχεία» της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας και το Κρατικό Αρχείο της πΓΔΜ, σελ. 168
  28. ↑ Промемория на Никола Трайков за разговор с проф. Петко Стоянов за Кръстю Мисирков, Σόφια, 8 Μαρτίου 1963 .
  29. ↑ ЦДИА, фонд № 177, Министерство на просвещението, вписване № 2, а.е.230, л.22.
  30. ↑ Detrez, Raymond· Plas, Pieter (2005). Developing Cultural Identity in the Balkans: Convergence Vs. Divergence. Peter Lang. ISBN 9789052012971. 
  31. ↑ «Ο όρος «έργο» αντιμετωπίζει επίσης τον συγκεκριμένο χρονικό προσανατολισμό του αρχικού σταδίου σχηματισμού του μακεδονικού εθνικισμού: ο μακεδονικός αυτοπροσδιορισμός θεωρείται από τον Μισίρκωφ ως ένα μελλοντικό ιδανικό και στο εθνικό του μανιφέστο Μακεδονικές Υποθέσεις (Σόφια, 1903) αναγνωρίζει έλλειψη πραγματικής συσχέτισης μεταξύ της έννοιας της σλαβομακεδονικής εθνότητας και των πραγματικών αυτοπροσδιορισμών της πλειοψηφίας των Σλάβων της Μακεδονίας. Με έναν μάλλον δημιουργικό τρόπο, ο Μισίρκωφ είναι ο πρώτος που εκθέτει τα βασικά «εθνογραφικά» χαρακτηριστικά αυτής, που θεωρεί ως «ανύπαρκτη», αλλά «πιθανή» και «απαραίτητη», της σλαβομακεδονικής εθνότητας..». Tchavdar Marinov, «Ανάμεσα στον Πολιτικό Αυτονομισμό και τον Εθνικισμό: Ανταγωνιστικές Κατασκευές της Σύγχρονης Μακεδονικής Εθνικής Ιδεολογίας» (1878-1913), σελ. 3.
  32. ↑ Ο Μισίρκωφ λυπόταν που δεν υπήρχε «τοπικός μακεδονικος πατριωτισμός» και θα έπρεπε να δημιουργηθεί. Περίμενε πως οι Μακεδόνες θα απαντούσαν στην πρότασή του με μια σειρά ξαφνιασμένων ερωτήσεων: «Τι είδους μακεδονικό έθνος μπορεί να είναι αυτό όταν εμείς, και οι πατέρες μας και οι παππούδες μας και οι προππαπούδες μας πάντα αποκαλούμασταν Βούλγαροι; ...μακεδονική εθνότητα δεν υπήρξε ποτέ, και δεν υπάρχει τώρα»... Ο Μισίρκωφ απάντησε παρατηρώντας πως οι εθνικές ταυτότητες αλλάζουν με τον χρόνο: «Ό,τι δεν υπήρξε στο παρελθόν μπορεί ακόμη να δημιουργηθεί αργότερα, αν παρουσιαστούν οι κατάλληλες ιστορικές συνθήκες»... Ο Μισίρκωφ εν συντομία ήθελε, το Οθωμανικό κράτος να προωθήσει την μακεδονική εθνογένεση, ζητώντας «επίσημη αναγνώριση». Περιοχή, Τοπική Ταυτότητα και Τοπικισμός στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, Klaus Roth, Ulf Brunnbauer, LIT Verlag Münster, 2008, (ISBN 3825813878), p. 138.
  33. ↑ Η ιδέα ενός ξεχωριστού (σλαβικού) μακεδονικού έθνους σίγουρα είχε ιστορικό πριν την δεκαετία του 1930 – ούτε είναι απροσδόκητο, αναλογιζόμενοι την πολιτική ιστορία της περιοχής. Ο Κρστε Μισίρκωφ, ο «πρώτος δημιουργός μιας ξεκάθαρης και σφαιρικής αναπαράστασης, επιχειρηματολογημένης και συστηματικής συνείδησης για την εθνική ουσία μακεδονικού λαού», έθεσε απιχειρήματα υπέρ του μακεδονικού «εθνικού αποσχιστισμού» στις Μακεδονικές Υποθέσεις του, αλλά ακόμη θεωρούσε το μακεδονικό ζήτημα μέρος ενός μεγαλύτερου βουλγαρικού συμπλόκου, αν ΄χι για άλλον λόγο από τον γλωσσολογικό. Ο πανβουλγαρικός πατριωτισμός του Μισίρκωφ βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην γλωσσική συγγένεια, και οι πανβουλγαρικές του θέσεις, που χρησιμοποίησε, επιπλέον πετωπικά, εναντίων των Σέρβων και Ελλήνων. Το Εθνικό Ζήτημα στην Γιουγκοσλαβία: Προέλευση, Ιστορία, Πολιτική, Ivo Banac, Cornell University Press, 1988, (ISBN 0801494931), σελ. 327.
  34. ↑ Ο Μισίρκωφ μιλάει, για παράδειγμα, για τις σχέσεις μεταξύ «των μακεδονικών λαών» [μακεντόντσιτε ναρόντι], για την «σύγκλιση συμφερόντων όλων των μακεδονικών λαών». Ο όρος «έθνος» εμφανίζεται σπανίως και αντιτίθεται στον όρο «εθνικότητα»: π.χ., ο Μισίρκωφ λέει ότι, στην Μακεδονία, υπάρχουν πολλές «εθνικότητες» [νατσιοναλνοστι], ενώ «ένα διακριτό σλαβομακεδονικό έθνος» δεν υπάρχει ακόμη (σελ. 46). Αυτή η χρήση υπονοεί ότι το «έθνος» θεωρείται ως ένα πολιτικό φαινόμενο «ανώτερης» τάξεως, υπερβαίνοντας μια πολλαπλότητα εθνοτικών και/ή θρησκευτικών ιδιαιτεροτήτων. Εμείς, ο Λαός: Πολιτική Εθνικής Ιδιοτυπίας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, Diana Mishkova, European University Press, 2009, (ISBN 9639776289), σελ. 133.
  35. ↑ Ο Μισίρκοφ αποδέχθηκε ότι το έργο του για τον μακεδονικό τοπικιστικό εθνικισμό συγκρούστηκε με σημαντικό βουλγαρικό συναίσθημα. Ο ίδιος αναγνώρισε ότι δεν υπήρχε «τοπικός μακεδονικός πατριωτισμός» και ότι οι απλοί Μακεδόνες θα θεωρούσαν τον μακεδονική τοπικισμό ως καινοτομία: Τι είδους μακεδονικό έθνος μπορεί να είναι αυτό όταν εμείς, και οι πατέρες μας και οι παππούδες μας και οι προππαπούδες μας πάντα αποκαλούμασταν Βούλγαροι;» Απαντώντας σε αυτά τα επιχειρήματα, ο Μισίρκωφ έδειξε μια εκπληκτική αποδοχή ότι οι εθνικές κοινότητες εξελίσσονται ανταποκρινόμενες στις περιστάσεις: «ό,τι δεν υπήρξε στο παρελθόν μπορεί ακόμη να δημιουργηθεί αργότερα, αν παρουσιαστούν οι κατάλληλες ιστορικές συνθήκες». Ο Μισίρκωφ έτσι προσπάθησε να δημιουργήσει τις κατάλληλες ιστορικές συνθήκες. Sundry Macedonias, Alexander Mark Maxwell, University of Wisconsin--Madison, 1998, σσ. 50-51.
  36. ↑ Πολλοί άνθρωποι θα θέλουν να μάθουν το είδος εθνικού αποσχιστισμού που μας απασχολεί. Θα ρωτήσουν αν δεν σκέφτομαι να δημιουργήσουμε ένα νέο μακεδονικό έθνος. Ένα τέτοιο πράγμα θα ήταν τεχνητό και βραχύβιο. Και, ούτως ή άλλως; Τι είδους νέο μακεδονικό έθνος μπορεί να είναι αυτό όταν εμείς και οι πατέρες και οι παππούδες μας και οι προπαππούδες μας πάντοτε αποκαλούμασταν Βούλγαροι;... Ένα από τα πρώτα ερωτήματα που θα θέσουν οι αντίπαλοι της εθνικής ενοποίησης και του αναβιωτικού κινήματος στην Μακεδονία θα είναι: ποιο είναι το σλαβομακεδονικό έθνος; μακεδονική εθνότητα δεν υπήρξε ποτέ, θα πουν, και δεν υπάρχει τώρα.... Η πρώτη ένσταση - ότι μια μακεδονική σλαβομακεδονκή εθνότητα δεν υπήρξε ποτέ - μπορεί να απαντηθεί πολύ απλά ως εξής: ό,τι δεν υπήρξε στο παρελθόν μπορεί ακόμη να δημιουργηθεί αργότερα, αν παρουσιαστούν οι κατάλληλες ιστορικές συνθήκες... Μακεδονικές Υποθέσεις. (1903) του Κρίστε Μισίρκωφ.
  37. ↑ The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Loring M. Danforth, Editor: Princeton University Press, 1997, ISBN 0-691-04356-6, σελ. 64. 
  38. ↑ Region, regional identity and regionalism in Southeastern Europe, Klaus Roth, Ulf Brunnbauer, LIT Verlag Münster, 2008, (ISBN 3-8258-1387-8), σελ. 139.
  39. ↑ The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Loring M. Danforth, Editor: Princeton University Press, 1997, ISBN 0-691-04356-6, σελ. 64.
  40. ↑ 40,0 40,1 John Shea - Μακεδονία και Ελλάδα: Ο Αγώνας για τον Ορισμό ενός Νέου Βαλκανικού Έθνους, σ. 205
  41. ↑ Ιστορικό Λεξικό της Δημμοκρατίας της Μακεδονίας, Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, (ISBN 0810862956), σελ. 153.
  42. ↑ Το βιβλίο του Μισίρκωφ θα παραθέτεται ευρέως τον 20ο και 21ο αιώνα από όλους τους ιστορικούς στην Δ. Μακεδονίας ως ξεκάθαρη ένδειξη ύπαρξης ξεχωριστής μακεδονικής εθνότητας. Όμως, αγνόησαν το γεγονός πως ο Μισίρκωφ εγκατέλειψε τις ιδέες του το 1910 και στο βουλγαρικό αλμανάκ, καθώς και στα απομνημονεύματά του, υποδείκνυε ξεκάθαρα την βουλγαρική εθνική του ταυτότητα. Αμφισβητούμενη Εθνική Ταυτότητα: Η Υπόθεση των Μακεδόνων Μεταναστών στο Τορόντο, 1900-1996, Chris Kostov, Peter Lang, 2010, (ISBN 3034301960), σσ. 66-67.
  43. ↑ Ο διάσημος ιστορικός του Μακεδονικού Έθνους για το λογοτεχνικό ιστορικό της Μακεδονικής ιστορίας Μπλάτζε Ριστόβσκι περιγράφει την «αφύπνιση» και τη διαμόρφωση του μακεδονικού έθνους από διάφορους διανοούμενους τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Ο Ριστόβσκι στοχεύει να αποδείξει τη μακεδονική φύση συγγραφέων, ποιητών και άλλων διανοουμένων, που μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν πρωταθλητές του μακεδονικού αιτίου. Αν αυτοί οι άνθρωποι δήλωσαν οι ίδιοι, "Βούλγαροι" κάποια στιγμή, τότε ο Ριστόβσκι προχωρά σε μεγάλο βαθμό για να επισημάνει ότι δεν μπορούσαν να το έχουν σαν αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του Krste Misirkov - "ο πιο διακεκριμένος, σπουδαιότερος και πιο ευέλικτος πολιτιστικός και εθνικός εργάτης της Μακεδονίας πριν από την απελευθέρωση" - ο Ριστόβσκι δηλώνει ότι η υποστήριξη του Μισίρκοφ για την προσάρτηση της Μακεδονίας από τη Βουλγαρία δεν αντικατοπτρίζει «τις γνήσιες πεποιθήσεις και τα συναισθήματά του "Αλλά υπαγορεύτηκε από τις συνθήκες της εποχής". Εξυπηρέτηση του έθνους: Ιστοριογραφία στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM) Μετά τον σοσιαλισμό, Historein, vol. 4 (2003-4) Ulf Brunnbauer.
  44. ↑ The key fact about Macedonian nationalism is that it is new: in the early twentieth century, Macedonian villagers defined their identity religiously—they were either "Bulgarian," "Serbian," or "Greek" depending on the affiliation of the village priest. While Bulgarian was most common affiliation then, mistreatment by occupying Bulgarian troops during WWII cured most Macedonians from their pro-Bulgarian sympathies, leaving them embracing the new Macedonian identity promoted by the Tito regime after the Second World War. Modern hatreds: the symbolic politics of ethnic war. Cornell University Press. Kaufman, Stuart J. 2001, (ISBN 0-8014-8736-6), p. 193.
  45. ↑ "At the end of the First World War there were very few historians or ethnographers, who claimed that a separate Macedonian nation existed... Of those Slavs who had developed some sense of national identity, the majority probably considered themselves to be Bulgarians, although they were aware of differences between themselves and the inhabitants of Bulgaria... The question as of whether a Macedonian nation actually existed in the 1940s when a Communist Yugoslavia decided to recognize one is difficult to answer. Some observers argue that even at this time it was doubtful whether the Slavs from Macedonia considered themselves to be a nationality separate from the Bulgarians." The Macedonian conflict: ethnic nationalism in a transnational world, Loring M. Danforth, Princeton University Press, 1997, (ISBN 0-691-04356-6), pp. 65-66
  46. ↑ σ. 13, "Vardar", Blaže Ristovski, Ινστιτούτο Μακεδονικής γλώσσας "Krste Misirkov", Σκόπια, 1966.
  47. ↑ Περιοδικό "Vardar", σ. 1-2
  48. ↑

    «FOCUS Information Agency». FOCUS Information Agency (στα Βουλγαρικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 

  49. ↑ Нетинфо - Как "бащата на македонизма" Кръстьо Мисирков се оказа чист българин Αρχειοθετήθηκε 2007-10-10 στο Wayback Machine.
  50. ↑ Το ημερολόγιο αποκαλύπτει ότι ο πατέρας του Μακεδονικού έθνους είχε βουλγαρική ταυτότητα, ειδησεογραφικό πρακτορείο της Σόφιας, 23 Απριλίου 2008, Τετάρτη
  51. ↑ Δείτε: Мисирков, Кръстьо (1898). Σημασία του μοραβόσχημου ή αναπαυτικού λόγου για την σύγχρονη και ιστορική εθνογραφία της Βαλκανικής πεδιάδας. Βουλγαρική αναθεώρηση, έτος V, книга І, стр. 121-127; Мисирков, Кръстьо (1910, 1911). Бележки по южно-славянска филология и история, Одеса, 30.XII.1909 г. (Към въпроса за граничната линия между българските и сръбско-хърватските езици и народи) Българска сбирка.
  52. ↑ The Bugarstica: A Bilingual Anthology of the Earliest Extant South Slavic Folk Narrative Song (Illinois Medieval Studies) John S. Miletich, (ISBN 0-252-01711-0), University of Illinois Press.
  53. ↑ Κ. Мисирков. Южнославянските епични изречения за женското царство Марко сред южните славяни. Одеса, 1909. с. 6. Κ. Мисирков. Народният ни епос и Македония. - Развитие, II, кн. 2-3, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1919, σ. 80; Κ. Мисирков. Κрали Марко. - Илинден, III, бр. 12, 25 Μαρτίου 1923.
  54. ↑ The Macedonian Question: Britain and the Southern Balkans 1939–1949, Dimitris Livanios, Oxford University Press US, 2008 (ISBN 0-19-923768-9), p. 15.
  55. ↑ Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφοριών για τις Μειονότητες στην Ευρώπη, Νοτιοανατολική Ευρώπη (CEDIME-SE) - "Μακεδόνες της Βουλγαρίας" Αρχειοθετήθηκε 2006-07-23 στο Wayback Machine. .
  56. ↑ 154 Studia Theologica V, 3/2007, 147 - 176 Αλέξανδρος Maxwell, έκκληση του Krste Misirkov για τη μακεδονική αυτοκέφαλη: θρησκευτικός εθνικισμός ως όργανο πολιτικής τακτικής.
  57. ↑ Krste Misirkov, Στα Μακεδονικά Θέματα ( So Makedonckite Raboti ), Σόφια, 1903: "Και ούτως ή άλλως ποιο νέο μακεδονικό έθνος μπορεί να γίνει αυτό όταν εμείς και οι πατέρες και οι παππούδες και οι παππούδες μας ονομάσαμε πάντοτε Βούλγαροι;"
  58. ↑ Sperling, James· Kay, Sean (2003). Limiting institutions?: the challenge of Eurasian security governance. Manchester, UK: Manchester University Press. σελ. 57. ISBN 978-0-7190-6605-4. 
  59. ↑ The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Loring M. Danforth, Editor: Princeton University Press, 1997, (ISBN 0-691-04356-6), p. 64.
  60. ↑ Rae, Heather (2002). State identities and the homogenisation of peoples. Cambridge: Cambridge University Press. σελίδες 278. ISBN 0-521-79708-X. 
  61. ↑ Zielonka, Jan· Pravda, Alex (2001). Democratic consolidation in Eastern Europe. Oxford: Oxford University Press. σελ. 422. ISBN 978-0-19-924409-6. 
  62. ↑ Τσέρνουσάνοφ, Κώστα. Μακεδονισμος και αντίσταση της Μακεδονίας εναντίον του. Унив. έκδ. "Св. Климент Охридски", София, 1992.
  63. ↑ "Δεδομένου ότι η βουλγαρική ιδέα, όπως είναι γνωστό, είναι βαθιά ριζωμένη στη Μακεδονία, νομίζω ότι είναι σχεδόν αδύνατο να την κουνήσουμε εντελώς αντίθετα απλώς με τη Σερβική ιδέα. Αυτή η ιδέα, φοβούμενη, θα ήταν ανίκανη, όπως η αντιπολίτευση καθαρό και απλό, να καταστείλει τη βουλγαρική ιδέα και γι 'αυτό η Σερβική ιδέα θα χρειαστεί έναν σύμμαχο που θα μπορούσε να σταθεί σε άμεση αντίθεση με τη βουλγαρική και θα περιέχει από μόνη της τα στοιχεία που θα μπορούσαν να προσελκύσουν τους ανθρώπους και τα συναισθήματά τους και να τα αποκόψουν από τη βουλγαρική. Ο σύμμαχος που βλέπω στον Μακεδονισμό .... "από την αναφορά του Σ. Ντοβάκοβιτς στον Υπουργό Παιδείας του Βελιγραδίου για το" μακεδονισμό "ως μεταβατικό στάδιο στη Σερβικοποίηση των Μακεδόνων Βουλγάρων. δείτε idem. Πολιτιστικές και Δημόσιες Σχέσεις των Μακεδόνων με τη Σερβία το 19ο αι.), Σκόπια, 1960, σ. 178.
  64. ↑ Ο Ντονακόβιτς ξεκίνησε την ίδρυση στενότερων σερβικών-ρωσικών σχέσεων ως πρόξενος στην Αγία Πετρούπολη, όπου υποστήριζε τους τοπικούς μακεδόνες ως Μισιρόφ και Τσούποβσκι, βλ. Αγγελέ Γ. Αγγελόφ, Η ευρωπαϊκή κληρονομιά: προς τα νέα παραδείγματα , 1470-1316, τόμος 2, Τόμος 3, 1997, Σελ. 411 - 417. και τις απομνημονεύσεις του Χρυσού Σαλδέβ, Μακεδονικού επαναστάτη (1876-1962), Μακεδονικής Πατριωτικής Οργάνωσης "ΤΑ" (Αδελαΐδα, Αυστραλία, 1993), Σλαβομακεδονικής Φοιτητικής Εταιρείας στην Αγία Πετρούπολη 14-21.
  65. ↑ Collective memory, national identity, and ethnic conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian question, Victor Roudometof, Greenwood Publishing Group, 2002, (ISBN 0-275-97648-3), p. 112.
  66. ↑ Region, Regional Identity and Regionalism in Southeastern Europe, Klaus Roth, Ulf Brunnbauer, Publisher LIT Verlag Münster, 2009, (ISBN 3-8258-1387-8), p. 139.
  67. ↑ Ο Κρστε Μισιρκόφ βυθίζει στη «Βουλγαρική Σμπύρκα» - «Βουλγαρική Συλλογή», 1910-1911: «Οι αναγνώστες του παρόντος άρθρου θα εκπλαγούν πιθανώς από την τεράστια διαμάχη που συναντούν εδώ όταν συγκρίνουν τα περιεχόμενα με αυτά που διαβάζουν ή διαβάζουν στο φυλλάδιό μου για τα θέματα της πΓΔΜ.Για να κατανοήσουμε από αυτή τη διαμάχη, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ενεργούσα εκεί ως ένας πολιτικός μπροστά στο Μακεδονικό Ερώτημα ... Το σύνολο του περιεχομένου του φυλλαδίου ήταν μέχρι τώρα από την αμερόληπτη υποτροφία! ... Η ιδέα ενός ξεχωριστού μακεδονικού έθνους είναι ένα ψέμα, κομψά προσαρμοσμένο ώστε οι Σέρβοι να έχουν δικαίωμα σε τουλάχιστον ένα μέρος της Μακεδονίας ».
  68. ↑ Мисирков има и не толкова чисти расистички за Сърбите. Вели, дека тие биле "шумадински овчари". Η Дека Србија бе обявен от "свинският трговец Каравеор", дека Истава Србија, ήταν "μοναδικός δράστης για τη φραγκοκρατία των Μακεδονικών Βούγκαρων". Δεν έχει σημασία ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της "σρπικών ωχαιριών - βασιμίσαι". Вели дека Србите поробит "вековна бугарска култура во Македонија". Πάντως, οι μυστικοί λόγοι του Μισιρκοβού στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας, οι οποίοι ζητούσαν να σταματήσουν οι "μακεδονικές Βούγκες" από τους "φρουρούς των Σομαδικών" και να προσανατολιστούν προς αυτή την κατεύθυνση "ποτέ δεν πρέπει να σταματήσουμε να αισθανόμαστε Μακεδονίδες ή στου е едно те исто - македонски Бугари ".
  69. ↑ Македонизмът и съпротивата на Македония срещу него Коста Църнушанов, Унив. έκδ. "Св. Климент Охридски", София, 1992 г. Σελ. 42.
  70. ↑ д-р Растислав Терзиоски "За некои ставови на К. Π. Ο Μιτσάρκο για τη μακεδονική πείρα (διαλέξεις και τόλκραντα), Μάρτιος του ΜΑΝΟΥ "Το έργο του Κρίστι Μισίρκοκ", τόμος 1 του Μεγάλου Δουβλίνου σχετικά με την εκατονταετηρίδα από την εκλογή του βιβλίου «Για τις Μακεδονικές εργασίες» (Σκόπια 2005), σ. 87-90.
  71. ↑ «Истинският образ на неуравновесения Кръсте Мисирков – Иван Михайлов, 1969» (στα Βουλγαρικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2009. 
  72. ↑ We, the people: politics of national peculiarity in Southeastern Europe, Diana Mishkova, Central European University Press, 2009, (ISBN 963-9776-28-9), p. 134.
  73. ↑ Сто години Илинден или сто години Мисирков? Чавдар Маринов Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  74. ↑ Списание България - Македония, Брой 2, 2010 Το μη δημοσιογραφικό μήνυμα του Мишерков разбуни духовете край Вардар, Светослав Делчев.
  75. ↑ Народността на македонците, К. Мисирков, в-к "20 Юлии", бр. 5, 11 Май 1924.
  76. ↑ Η αίτηση του Μισιρκόφ για μόνιμη κατοικία στη Μακεδονία.
  77. ↑ Експерти: Нема дилеми за идентитет на Мисирков Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty. on a1.com.mk
  78. ↑ Заявление на Кр. Мисирков до председателя на народното събрание - София, 25 декември 1923 г. ЦДИА, ф. 173, op. 3, α.ε. 3817, л.л. 226-229.
  79. ↑ Επιστολή προς τον επικεφαλής του Εθνικού Γεωγραφικού Μουσείου (19.03.1919 г. # 6784
  80. ↑ Мисирков, Κ. Π. Дневник 2.VII - 30. VII.1913, София-Скопие, 2008
  81. ↑ Το 1914 ο Μισίρκωφ έγραψε: «...Θα χρησιμοποιούσα τα λόγια του Μπόρις Σαράφωφ, ότι εμείς οι Μακεδόνες δεν είμαστε ούτε Σέρβοι ούτε Βούλγαροι, αλλά απλά Μακεδόνες...» («Τα μακεδονικά και βουλγαρικά εθνικά ιδεώδη», μακεδονική φωνή, αρ. 10, Αγία Πετρούπολη, 1914, σελ. 11-14) - Д-p Блаже Ристовски, „Крсте Мисирков (1874–1926) - прилог кон проучувањето на развитокот на македонската национална мисла, МАNU, Σκόπια, 1966.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εργα
Γενικά