Λάμπεια Ηλείας
Συντεταγμένες: 37°51′29.200″N 21°48′26.100″E / 37.85811111°N 21.80725000°E
- Για τοπωνύμια με την ονομασία Δίβρη, δείτε: Δίβρη
| Λάμπεια | |
|---|---|
_general_view.jpg) | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Αρχαίας Ολυμπίας |
| Δημοτική Ενότητα | Λάμπειας |
| Δημοτική Κοινότητα | Λαμπείας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Ηλείας |
| Υψόμετρο | 827 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 358 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Δίβρη, Πρινόφυτον |
| Ταχ. κώδικας | 270 63 |
| Τηλ. κωδικός | 26240 |
_partial_view_1.jpg)
_partial_view_2.jpg)
Η Λάμπεια, επίσης γνωστή ως Λαμπεία, καθώς και υπό την παλαιότερη ονομασία της ως Δίβρη, είναι ιστορικό κεφαλοχώρι της Ηλείας. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας ενώ παλαιότερα αποτελούσε την έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Λάμπειας[1][2]. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει 358 μόνιμους κατοίκους.
Στο κέντρο του χωριού υπάρχουν ξενοδοχείο, ξενώνας, ενοικιαζόμενα δωμάτια, παραδοσιακά και σύγχρονα καφενεία, εστιατόρια, και εμπορικά καταστήματα.
Τοπωνύμιο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα «Λάμπεια» δόθηκε στο χωριό λόγω της τοποθεσίας στην οποία είναι χτισμένο, στα Λάμπεια Όρη του Ερυμάνθου. Το όνομα «Δίβρη», με το οποίο το χωριό είναι γνωστό στους ντόπιους και τους κατοίκους των γύρω περιοχών, έχει αρκετές και πολλές φορές αντικρουόμενες εκδοχές ως προς τη σημασία του[3]. Η παλιά ονομασία Δίβρη αντικαταστάθηκε την περίοδο 1928-1929 σε Πρινόφυτον προτού αλλάξει ξανά σε Λάμπεια με το ΦΕΚ 164Α της 03/05/1929[1][2].
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Λάμπεια βρίσκεται στα σύνορα των νομών Ηλείας, Αχαΐας και Αρκαδίας, ανήκει ωστόσο στον Νομό Ηλείας. Είναι χτισμένη περίπου σε υψόμετρο 900μ. στα Λάμπεια Όρη, που αποτελούν κομμάτι του Ερυμάνθου. Συνορεύει με τους Νομούς Αχαΐας και Αρκαδίας, καθώς και με τους Δήμους Φολόης και Λασιώνος του Νομού Ηλείας. Βρίσκεται περίπου στα μισά της Εθνικής οδού Πατρών - Τρίπολης «111», απέχοντας 86χλμ. από την Τρίπολη και 84χλμ. από την Πάτρα.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχαιότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Για την Λάμπεια στην αρχαιότητα δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες, καθώς δεν σώζονται ιδιαίτερα αρχαιολογικά ευρήματα. Η γραπτή περιγραφή του Παυσανία ωστόσο πως:
«Εν Λαμπεία είχε τας πηγάς ο ποταμός Ερύμανθος, ήν δε το όρος τούτο ιερόν του Πανός και μοίρα του όρους Ερυμάνθου»
καθώς και σημαντικότατα αρχαιολογικά ευρήματα σε όμορους Δήμους, καταμαρτυρούν ότι στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν αξιόλογοι οικισμοί οι οποίοι προκαλούσαν το ενδιαφέρον περιηγητών.
Τουρκοκρατία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λόγω του δύσβατου της περιοχής και της ορεινής τοποθεσίας της, στη Λαμπεία δεν υπήρξε ποτέ έντονη παρουσία κατακτητών, συμπεριλαμβανομένων και των Τούρκων, οι οποίοι προτιμούσαν για στρατηγικούς λόγους να στρατοπεδεύουν στα πεδινά του νομού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η περιοχή να μπορέσει να ανθίσει τόσο οικονομικά όσο και πνευματικά καθώς και να προσφέρει κατα καιρούς αγωνιστές στον αγώνα για την απελευθέρωση του Έθνους. Ξεχωριστή αναφορά θα πρέπει να γίνει για τη μονή Ζωοδόχου Πηγής στην οποία λειτουργούσε και κρυφό σχολειό, το οποίο είναι σήμερα ανοιχτό για τους επισκέπτες.
Ελληνική Επανάσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, η Λάμπεια αξιοποίησε στο έπακρο την ευνοϊκή θέση της καθώς και τη μικρή της απόσταση από μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου (Πάτρα, Πύργος, Τρίπολη) και εξελίχθηκε σε σημαντικό οικονομικό, εμπορικό και πολιτισμικό κέντρο για τα γύρω χωριά και την ευρύτερη περιοχή. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στη Δίβρη λειτούργησε το πρώτο σχολείο στην Ηλεία μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1821 ενώ αποτελεί γενέτειρα πολλών πολιτικών οικογενειών, όπως είναι οι οικογένειες Πετραλιά, Στεφανόπουλου, Παναγούλη, Ζαφειρόπουλου κ.ά.
Νεότερη περίοδος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κύμα εσωτερικής μετανάστευσης που εμφανίστηκε στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του '50 δε θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη και την Λάμπεια. Πολλοί κάτοικοί της μετανάστευσαν σε μεγάλες πόλεις (κυρίως στον Πύργο, στην Πάτρα και στην Αθήνα), κατάσταση που συνεχίζεται ακόμα και στις μέρες μας.
Οι πεντακόσιοι περίπου μόνιμοι κάτοικοί της (απογραφή 2011) ασχολούνται κυρίως με το εμπόριο και την κτηνοτροφία. Το καλοκαίρι ωστόσο ο πληθυσμός αυξάνεται σημαντικά καθώς οι μετανάστες από τις γειτονικές μεγάλες πόλεις επιστρέφουν για μεγάλα διαστήματα.
Δημογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πληθυσμός της Λαμπείας γνώρισε σημαντική αύξηση την περίοδο 1861 - 1879 και απο τότε έχει μειωθεί δραματικά. Απο τους 2.017 κατοίκους του 1879 έχει φτάσει τους 358 μόνιμους κατοίκους το 2021, ακολουθόντας την τάση μεγάλης πληθυσμιακής συρρίκνωσης των ορεινών οικισμών της χώρας εξαιτίας της αστυφιλίας.
| Έτος | Πληθ. | ±% |
|---|---|---|
| 1861 | 1.641 | — |
| 1879 | 2.017 | +22.9% |
| 1889 | 1.572 | −22.1% |
| 1896 | 1.767 | +12.4% |
| 1907 | 1.615 | −8.6% |
| 1920 | 1.408 | −12.8% |
| 1928 | 1.440 | +2.3% |
| 1940 | 1.309 | −9.1% |
| 1951 | 956 | −27.0% |
| 1961 | 1.024 | +7.1% |
| 1971 | 789 | −22.9% |
| 1981 | 679 | −13.9% |
| 1991 | 566 | −16.6% |
| 2001 | 506 | −10.6% |
| 2011 | 468 | −7.5% |
| 2021 | 358 | −23.5% |
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Λάμπεια περιβάλλεται από φυσική ομορφιά, ενώ οι συνοικισμοί της έχουν διατηρήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή πελοποννησιακή αρχιτεκτονική. Αξιοθέατα του χωριού αποτελούν η βυζαντινή εκκλησία του 12ου αιώνα, το κρυφό σχολειό, η Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Μονή Άνω Δίβρης, που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, οι βρύσες της κ.ά.
Στην περιφέρεια της Λάμπειας βρίσκεται και το γεφύρι της «Κλομποκής», κτισμένο μάλλον τον 19ο αιώνα αποτελώντας σημαντικό κόμβο επικοινωνίας του παρελθόντος, που γεφυρώνει τον ομώνυμο χείμαρρο ή «Διβριώτικο ποτάμι» και αποτελεί, μαζί με τα υπόλοιπα γεφύρια της περιοχής, υπέροχο δείγμα παραδοσιακής λαϊκής τεχνικής[4].
Πολιτισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη Λάμπεια υπάρχει το Πνευματικό Κέντρο Δίβρης στο οποίο διοργανώνονται κοινωνικές, μορφωτικές, πολιτιστικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες, όπως λ.χ. το «Φεστιβάλ του Βουνού»[5]. Το «Χορευτικό Σεργιάνι» στις 20 Ιουνίου και το «Αντάμωμα στα Έλατα» στις 27 Ιουλίου είναι επίσης αξιοσημείωτες εκδηλώσεις της περιοχής[5]. Τη Λάμπεια έχουν ως αναφορά η Πανελλήνια Εκπολιτιστική Ένωση Λαμπειέων (Διβριωτών) και ο Σύλλογος Διβριωτών Αθηναίων ενώ στην Λάμπεια έχει έδρα η τοπική εφημερίδα «Εντός» καθώς και το περιοδικό «Δίβρη»[5]. Σύλλογος Διβριωτών υπάρχει και στην Πάτρα[6].
Πρόσωπα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γιώργος Βασιλακόπουλος, πρώην καλαθοσφαιριστής, πολιτικός, επιχειρηματίας και επί χρόνια σημαντικός αθλητικός παράγοντας του μπάσκετ
- Τάσης Καζάζης, πολιτικός, δήμαρχος Πύργου
- Παύλος Μάτεσις, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής
- Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, πολιτικός
- Αλέξανδρος Παναγούλης, πολιτικός και ποιητής
- Στάθης Παναγούλης, πολιτικός
- Άγγελος Πετραλιάς, πολιτικός
- Αντώνιος Αγγ. Πετραλιάς, πολιτικός, δήμαρχος Δίβρης
- Αντώνιος Ν. Πετραλιάς, πολιτικός
- Επαμεινώνδας Πετραλιάς, αθλητής σε πολλά αθλήματα, αθλητικός παράγοντας και ιδρυτής πολλών συλλόγων στην Ελλάδα
- Θάνος Πετραλιάς, πολιτικός, δήμαρχος Δίβρης
- Στέφανος Πετραλιάς, πολιτικός
- Βάσος Στεφανόπουλος, πολιτικός,
- Στέφανος Β. Στεφανόπουλος, πολιτικός, πανεπιστημιακός
- Στέφανος Χ. Στεφανόπουλος, πολιτικός, πρώην πρωθυπουργός
- Χρήστος Στεφανόπουλος, πολιτικός, δήμαρχος Δίβρης
- Ηλίας Τσεριώνης, πολιτικός
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Λάμπειας Ηλείας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 09/04/2018.
- ↑ 2,0 2,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Λάμπειας Ηλείας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 09/04/2018.
- ↑ 8 παραδοσιακά χωριά που ξεχωρίζουν Αρχειοθετήθηκε 2016-05-01 στο Wayback Machine.. κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης. ethnos.gr. Ανακτήθηκε: 08/09/2016.
- ↑ Ανάρτηση στο ιστολόγιο: «Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου», 17 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε: 08/09/2016.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Δήμος Λάμπειας. erymanthos.eu. Ανακτήθηκε: 08/09/2016.
- ↑ Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Τόμος Α΄, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Δίβρη.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Νίκος Β. Αναστόπουλος, Η Δίβρη Ηλείας στο διάβα των αιώνων, Αθήνα 1994.
- Πολιτιστικός Αναπτυξιακός Σύνδεσμος «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ», Τα χωριά νότια του Ερυμάνθου, Εκδόσεις Κόμβος, Αθήνα 2001.
- Μητροπολίτης πρώην Ηλείας Αντώνιος, «Η Δίβρη», Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1961, σελ. 29-42.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αφιέρωμα στο χωριό από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ[νεκρός σύνδεσμος]. tanea.gr
- Γεφύρι Κλομποκής στη Δίβρη της Ηλείας. Ιστολόγιο: «Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου», 17 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε: 08/09/2016.
- Δήμος Λάμπειας. erymanthos.eu. Ανακτήθηκε: 08/09/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Λάμπειας Ηλείας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 09/04/2018.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Λάμπειας Ηλείας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 09/04/2018.
- Η Λάμπεια στο χάρτη της Google
- Ιερά Μονή Χρυσοπηγής Δίβρης Αρχειοθετήθηκε 2016-04-02 στο Wayback Machine.. imilias.gr. Ανακτήθηκε: 08/09/2016.
- Κώστας Παπαντωνόπουλος, «Η συγκοινωνία στην ορεινή Ηλεία – η Ζέμπελη». antroni.gr. 28 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε: 31/01/2019.
- Σελίδα για τη Λαμπεία από site του γειτονικού δήμου Λασιώνος. antroni.gr
- Σελίδα για τη Λαμπεία με πολλές πληροφορίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. arcadia.ceid.upatras.gr
- Σελίδα με αρκετό φωτογραφικό υλικό Αρχειοθετήθηκε 2021-10-30 στο Wayback Machine.. mydivri.gr
- Video από αφιέρωμα της εκπομπής «Γυρίσματα» στην Λάμπεια.
- Video από αφιέρωμα της εκπομπής «Μένουμε Ελλάδα» στην Λάμπεια.
