Μάρτυς κατηγορίας (ταινία, 1957)

Μάρτυς κατηγορίας (ταινία, 1957)
Σκηνοθεσία	Μπίλι Γουάιλντερ[1][2]
Παραγωγή	Άρθουρ Χόρνμπλοου τζούνιορ
Σενάριο	Μπίλι Γουάιλντερ και Χάρι Κούρνιτζ
Βασισμένο σε	Μάρτυρας κατηγορίας
Πρωταγωνιστές	Τάιρον Πάουερ[3], Μαρλέν Ντίτριχ[3], Τσαρλς Λότον[3], Έλσα Λάντσεστερ[3], Ούνα Ο' Κόνορ[3], Τζον Γουίλιαμς[3], Χένρι Ντάνιελ[3], Ίαν Γουλφ[2][3], Ρούτα Λι[2][3], Τόριν Θάτσερ[3], Philip Tonge[2][3], Νόρμα Βάρντεν[2][3], Φράνσις Κόμπτον[3], Μπεν Ράιτ[4], Μπες Φλάουερς[4], Κολίν Κέννυ[4], Φράνκλιν Φάρναμ[4] και Ουίλιαμ Ο' Μπράιεν[4]
Μουσική	Matty Malneck
Φωτογραφία	Ράσελ Χάρλαν
Μοντάζ	Ντανιέλ Μάντελ
Ενδυματολόγος	Ίντιθ Χεντ
Εταιρεία παραγωγής	United Artists
Διανομή	United Artists και Netflix
Πρώτη προβολή	17  Δεκεμβρίου 1957 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)[5], 28  Φεβρουαρίου 1958 (Γερμανία)[6] και 1957
Διάρκεια	116 λεπτά[7]
Προέλευση	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Γλώσσα	Αγγλικά
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Μάρτυρας κατηγορίας (Witness for the Prosecution) είναι αστυνομική ασπρόμαυρη ταινία του 1957 - κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού έργου της Αγκάθα Κρίστι.
Την ταινία σκηνοθέτησε ο Αμερικανός σκηνοθέτης Μπίλι Γουάιλντερ (Billy Wilder) και πρωταγωνιστούσαν οι Τάιρον Πάουερ (Tyrone Power) στην τελευταία κινηματογραφική του εμφάνιση, η Μαρλέν Ντίτριχ (Marlene Dietrich) και ο Άγγλος θεατρικός και κινηματογραφικός ηθοποιός Τσαρλς Λότον.
Η ταινία (που είναι και η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά έργου της Κρίστι) υπήρξε εμπορική αλλά και καλλιτεχνική επιτυχία. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (American Film Institute) την έχει συμπεριλάβει στις 10 καλύτερες ταινίες δικαστικού δράματος.^[8].
Η ταινία ήταν υποψήφια για 18 βραβεία, από τα οποία κέρδισε τα 3:

• Το βραβείο "David di Donatello Award" της «Ιταλικής Ακαδημίας Κινηματογράφου» στην κατηγορία "Best Foreign Actor" για τον Τσαρλς Λότον,
• "Χρυσή Σφαίρα" στην κατηγορία του "Β' Γυναικείου ρόλου" για την Έλσα Λάντσεστερ (Elsa Lanchester)
• και το βραβείο "Online Film & Television Association Award" στην κατηγορία "Best Picture" για τον παραγωγό της ταινίας Άρθουρ Χόρνμπλοου Τζούνιορ.

Υπόθεση

Ο Λέοναρντ Βόουλ (Τάιρον Πάουερ) ζητά την βοήθεια ενός ηλικιωμένου αλλά διάσημου ποινικολόγου του Λονδίνου, του σερ Γουίλφριντ Ρόμπαρτς (Τσαρλς Λότον) προκειμένου να τον υπερασπιστεί για τις άδικες (όπως ισχυρίζεται) κατηγορίες εναντίον του της δολοφονίας μιας πλούσιας κυρίας. Ο ποινικολόγος αν και βρίσκεται υπό ιατρική επίβλεψη λόγω πρόσφατων προβλημάτων με την καρδιά του και στενά περιφρουρούμενος από την νοσοκόμα του Μις Πλίμσολ (Έλσα Λάντσεστερ)- αποφασίζει να αναλάβει την υπόθεση κυρίως γιατί τον ενδιέφερε η πρόκληση, να καταφέρει να αθωώσει τον πελάτη του, χωρίς να έχει στην ουσία καθόλου ελαφρυντικά στοιχεία στα χέρια του.
Ο Βόουλ συνελήφθη από την Σκότλαντ Γιαρντ ως ο δολοφόνος της Μις Έμιλι Φρεντς (Νόρμα Βάρντεν), μιας πλούσιας κυρίας της οποίας είχε γίνει φίλος πρόσφατα. Τον Βόουλ ενοχοποίησε η μαρτυρία της υπηρέτριας της κυρίας Φρεντς, της Τζάνετ Μακ Κένζι (Ούνα Ο' Κόνορ) η οποία υποστήριξε ότι ο Βόουλ ήταν μαζί με την κυρία της, λίγο πριν διαπραχθεί ο φόνος - καθώς και η ύπαρξη κηλίδων αίματος στις μανσέτες του πουκαμίσου του, αίμα που ήταν της ίδιας ομάδας με αυτό της Φρεντς (τύπου "Ο"). Ο σερ Ρόμπαρτς έχοντας σαν μόνο μάρτυρα υπεράσπισης την γυναίκα του Βόουλ, Κριστίν Χελμ - Βόουλ (Μάρλεν Ντίτριχ), βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση. Η Κριστίν Βόουλ αφού αποκαλύπτει στον δικηγόρο ότι δεν είναι νόμιμη γυναίκα του Βόουλ (αφού ήταν παντρεμένη και με έναν Γερμανό συμπατριώτη της πριν τον πόλεμο, και άρα είναι δίγαμη) δεν φαίνεται καθόλου πρόθυμη να υπερασπιστεί τον άντρα της στο δικαστήριο. Αν και η ίδια δεν αρνείται να καταθέσει, ο σερ Ρόμπαρτς τελικά δεν την κλητεύει, γιατί του φαίνεται τόσο αδιάφορη και ψυχρή για την ζωή του άντρα της που υποθέτει ότι η μαρτυρία της θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό στον πελάτη του. Την κλητεύει όμως, η πολιτική αγωγή! Και μπροστά στο εμβρόντητο δικαστήριο, η Χελμ καταγγέλει ότι άντρας της σκότωσε τη κυρία Φρεντς και ότι εκείνη αναγκάστηκε να πει ψέματα στην Αστυνομία, γιατί την πίεζε ο σύζυγός της. Αλλά, επειδή η συνείδησή της δεν της επέτρεπε να σιωπήσει σχετικά με τον θάνατο ενός ανθρώπου, αποφάσισε να πει την αλήθεια, τώρα!

Το Κακουργιοδικείο του Λονδίνου (Old Bailey) τόπος δράσης του θεατρικού έργου αλλά και της ταινίας

Έτσι, ο Βόουλ, μην έχοντας κανένα άλλο στήριγμα, κανένα άλλο άλλοθι, βαδίζει ολοταχώς για την κρεμάλα.
Το βράδυ όμως, της τελευταίας μέρας της δίκης, μερικές ώρες πριν οι ένορκοι αποφασίσουν για την τύχη του Βόουλ, ο σερ Ρόμπαρτς λαμβάνει ένα περίεργο ανώνυμο τηλεφώνημα από μια άγνωστη γυναίκα, που τον πληροφορεί ότι έχει στην κατοχή της προσωπικά γράμματα της Κριστίν Βόουλ που αποκαλύπτουν άγνωστες αλλά πολύ χρήσιμες πληροφορίες για την σύζυγο του Βόουλ. Ο δικηγόρος πηγαίνει στο σημείο συνάντησης και βρίσκει μια γυναίκα (αλκοολική και πόρνη) που του πουλάει τα γράμματα αυτά. Μέσα στα γράμματα φαίνεται ότι η Βόουλ διατηρεί παράνομη ερωτική σχέση με κάποιον Μάξ, και σχεδιάζει να πει ψέματα στο δικαστήριο για να ενοχοποιήσει τον άντρα της και να τον "ξεφορτωθεί" οριστικά! Όταν ο σερ Ρόμπαρτς την ξανακαλεί την επόμενη μέρα στο δικαστήριο, αποκαλύπτεται πανηγυρικά η ψευδορκία της, οι ισχυρισμοί της καταρρίπτονται και έτσι το δικαστήριο αθωώνει τελικά τον Βόουλ.
Ωστόσο τα τελευταία λεπτά της ταινίας τα πάντα αναποδογυρίζονται:
Η Κριστίν αγαπώντας παράφορα και απελπισμένα τον άντρα της, σχεδιάζει όλη αυτή την πλεκτάνη, προκειμένου να τον αθωώσει. Από την αρχή υποδύεται την αδιάφορη σύζυγο, υποδύεται ότι δεν τον αγαπά και τον καταδίδει στο δικαστήριο, υποδύεται την πόρνη που πουλάει τα γράμματα στον Ρόμπαρτς, υποδύεται την ερωμένη του Μαξ, και έτσι οδηγεί ολόκληρο το δικαστικό σύστημα στην αθώωση του συζύγου της.
Όμως, και ο Βόουλ από την πλευρά του, υποδύεται όλον αυτόν τον καιρό, ότι αγαπά τη σύζυγό του. Όπως αποκαλύπτεται μπροστά στον σερ Ρόμπαρτς μέσα στην άδεια πια αίθουσα του δικαστηρίου, ο Βόουλ αφού έγινε πλούσιος με τα λεφτά που του άφησε στην διαθήκη της η κυρία Φρεντς, αφού σκότωσε την κυρία Φρεντς για να κληρονομήσει αυτά τα χρήματα όσο το δυνατόν γρηγορότερα, εγκαταλείπει την Κριστίν για την νεαρή ερωμένη του. Η Κριστίν όμως, αλλόφρων από την απιστία και την κοροϊδία του συζύγου της, τον μαχαιρώνει και τον σκοτώνει ακαριαία.

Συντελεστές

• Σκηνοθέτης: Μπίλι Γουάιλντερ (Billy Wilder), ο δημοφιλέστατος εκείνη ιδιαίτερα την εποχή, Αυστροαμερικανός σκηνοθέτης και ηθοποιός, συνέγραψε επίσης το σενάριο της ταινίας. Η σκηνοθεσία του Γουάιλντερ προτάθηκε για το Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας αλλά έχασε από τον Ντέιβιντ Λην, σκηνοθέτη της ταινίας Η γέφυρα του ποταμού Κβάι. Ο Γουάιλντερ ήταν υποψήφιος και για το βραβείο Χρυσής Σφαίρας αλλά και σε αυτό, έχασε από τον Ντέιβιντ Λην.
• Σεναριογράφοι: Μπίλυ Γουάιλντερ, και Χάρι Κέρνιτζ (Harry Kurnitz). Οι σεναριογράφοι ήταν υποψήφιοι για το Βραβείο Έντγκαρ Άλαν Πόε, στην κατηγορία «Καλύτερης κινηματογραφικής ταινίας»
• Εταιρεία Παραγωγής: "Edward Small Productions"
• Παραγωγός: Άρθουρ Χόρνμπλοου Τζούνιορ (Arthur Hornblow Jr.): Οι παραγωγοί αγόρασαν τα δικαιώματα της ταινίας από την Αγκάθα Κρίστι με το ποσό των 450.000 δολαρίων και το πρώτο μέλημά τους ήταν να εξασφαλίσουν την συνεργασία του Γουάιλντερ, κάτι που έγινε τον Απρίλιο του 1956. Ειδικότερα, ο Χόρνμπλοου. σαν επικεφαλής παραγωγός, προτάθηκε για το Όσκαρ καλύτερης ταινίας αλλά και αυτός, βρήκε μπροστά του την Γέφυρα του ποταμού Κβάι και τον παραγωγό της, Σαμ Σπίγκελ. Ο Χορνμπλόου ήταν επίσης υποψήφιος για «Χρυσή σφαίρα» στην κατηγορία «Καλύτερης δραματικής κινηματογραφικής ταινίας» αλλά έχασε και αυτό το βραβείο από τον Σαμ Σπίγκελ. Ωστόσο, κατάφερε τελικά να κερδίσει το βραβείο Online "Film & Television Association Award" στην κατηγορία «Καλύτερης κινηματογραφικής ταινίας».

Ηθοποιοί

Ο Τάιρον Πάουερ στο ρόλο του Λέοναρντ Βόουλ

• Τάιρον Πάουερ (Tyrone Power): στο τελευταίο κινηματογραφικό του ρόλο. Ο ηθοποιός πέθανε τον Νοέμβριο του 1958 από καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της επόμενης ταινίας του Ο Σολομών και η βασίλισσα του Σαβά (Salomon and Sheba) και αντικαταστάθηκε από τον Γιουλ Μπρίνερ.
• Μάρλεν Ντίτριχ (Marlene Dietrich): η Γερμανίδα ηθοποιός ήταν από την αρχή μία από τις δυο επικρατέστερες για τον ρόλο. Η άλλη ήταν η Βίβιαν Λι. Η Ντίτριχ θεώρησε εγγύηση την παρουσία του Μπίλι Γουάιλντερ, και δέχτηκε να πρωταγωνιστήσει. Η Ντίτριχ ήταν υποψήφια για το βραβείο Χρυσές Σφαίρες.
• Τσαρλς Λότον (Charles Laughton): Ο Άγγλος ηθοποιός ήταν η πρώτη επιλογή των παραγωγών για τον συγκεκριμένο ρόλο και μάλιστα η ερμηνεία του τον οδήγησε στην υποψηφιότητα για το Όσκαρ α' ανδρικού ρόλου, το οποίο όμως έχασε από τον Άλεκ Γκίνες- πρωταγωνιστή στην ταινία Η γέφυρα του ποταμού Κβάι. Ήταν επίσης υποψήφιος και για το βραβείο Χρυσές Σφαίρες στην κατηγορία «Α' Ανδρικού ρόλου», αλλά έχασε και πάλι από τον Άλεκ Γκίνες.
• Έλσα Λάντσεστερ (Elsa Lanchester): Η ηθοποιός έπαιξε τον ρόλο της νοσοκόμας δεσποινίδας Πλίμσολ, ρόλος ο οποίος δεν υπάρχει στο θεατρικό έργο, αλλά προστέθηκε από τον σκηνοθέτη κατά την συγγραφή του σεναρίου. Η Λάντσεστερ η οποία ήταν παντρεμένη με τον Τσαρλς Λότον, πρόταθηκε για το Όσκαρ β' γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της στην ταινία αλλά το έχασε από την Miyoshi Umeki - στην ταινία Σαγιονάρα.
• Νόρμα Βάρντεν (Norma Varden): η Αγγλίδα ηθοποιός, περισσότερη γνωστή από την συμμετοχή της στην ταινία Καζαμπλάνκα έπαιξε τον ρόλο της πλούσιας κυρίας Έμιλι Τζέιν Φρεντς, του θύματος της απληστίας του Λέοναρντ Βόουλ.
• Ούνα Ο΄Κόνορ (Una O'Connor): η Ιρλανδή θεατρική ηθοποιός κρατούσε τον κωμικό ρόλο της Σκοτσέζας υπηρέτριας της κυρίας Φρεντς, ρόλο που έπαιξε με μεγάλη επιτυχία στην τελευταία κινηματογραφική εμφάνιση της. Η Ο΄Κόνορ είχε υποδυθεί αυτόν τον ρόλο και στο Μπρόντγουεϊ, στη θεατρική παράσταση του έργου, που ανέβηκε στην Νέα Υόρκη από το 1954 μέχρι και το 1956.^[9]

Συμπληρωματικοί ρόλοι

• Τορίν Θάτσερ (Torin Thatcher): Άγγλος ηθοποιός που έπαιξε τον ρόλο του κατήγορου στη δίκη
• Τζον Γουίλιαμς (John Williams): Άγγλος θεατρικός κυρίως ηθοποιός, έπαιξε το ρόλο του κυρίου Μπρόγκαν-Μουρ, τον συνεργάτη και δεύτερο δικηγόρο του σερ Γουίλφριντ στη δίκη του Βόουλ
• Χένρι Ντάνιελ (Henry Daniell): Άγγλος θεατρικός κυρίως ηθοποιός έπαιξε έπαιξε τον νομικό σύμβουλο του Βόουλ, που του σύστησε τον σερ Γουίλφιντ.
• Ίαν Γουλφ (Ian Wolfe): Άμερικανός καρατερίστας ηθοποιός, έπαιξε τον ρόλο του Κάρτερ, διευθυντή του δικηγορικού γραφείου του σερ Γουίλφριντ.
• Ρούτα Λι (Ruta Lee): Καναδή ηθοποιός έπαιξε τον ρόλο της Ντιάνα, της κρυφής ερωμένης του Βόουλ.
• Φίλιπ Τονκ (Philip Tonge): Άγγλος θεατρικός κυρίως ηθοποιός, έπαιξε τον ρόλο του επιθεωρητή της Σκότλαντ Γιαρντ, Χερν.
• Φράνσις Κόμπτον (Francis Compton): έπαιξε το ρόλο του δικαστή Γουέινράιτ

Παραπομπές

1. www.imdb.com/title/tt0051201/. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
2. www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=4884.html. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
3. www.imdb.com/title/tt0051201/fullcredits. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
4. (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
5. (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0051201/releaseinfo?ref_=tt_dt_dt. Ανακτήθηκε στις 19  Οκτωβρίου 2016.
6. (Γερμανικά) Λεξικό παγκόσμιων κινηματογραφικών ταινιών. Zweitausendeins.
7. (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0051201/technical?ref_=tt_dt_spec. Ανακτήθηκε στις 19  Οκτωβρίου 2016.
8. http://www.afi.com/10top10/category.aspx?cat=9
9. https://www.ibdb.com/broadway-production/witness-for-the-prosecution-2485