Μίθρας

Μίθρας
Ο ταυροκτόνος Μίθρας, από ρωμαϊκό μαρμάρινο ανάγλυφο του 2ου ή 3ου αιώνα ΚΧ.(Μουσείο Λούβρου)
Πληροφορίες ασχολίας
Επηρεάστηκε απόMithra[1]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Mithra la Galerie du Temps du Louvre-Lens

Ο Μίθρας ήταν ο κεντρικός θεός του μιθραϊσμού, μιας συγκρητικής ελληνιστικής και ρωμαϊκής μυστηριακής λατρείας η οποία αναπτύχθηκε στην ανατολική Μεσόγειο κατά τον 2ο και 1ο αιώνα π.Χ. Ο μιθραϊσμός ασκούταν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον 1ο αιώνα π.Χ. έως τον 5ο αιώνα μ.Χ.

Ο Μίθρας ήταν περσικός θεός του φωτός και της σοφίας και η προέλευσή του ανάγεται σε μια αρχαιότερη βεδική θεότητα. Στην Αβέστα, τα ιερά ζωροαστρικά συγγράμματα, ο Μίθρας παρουσιάζεται ως «ο αγαθοεργός» (γιαζάτα), «ο Σωτήρας», το πνεύμα του καλού[2], ο υπερασπιστής και φύλακας της άσα —της αλήθειας και της τάξης— και ο άρχοντας του κόσμου, στον οποίο «ο Αχούρα Μάζδα (Ωρομάσδης) ανέθεσε την εποπτεία του κόσμου»[3]. Θεωρούνταν ότι είχε σφάξει τον θεϊκό ή κοσμικό ταύρο, το αίμα του οποίου συντηρούσε όλα τα πλάσματα και παρείχε σωτηρία στους ανθρώπους. Επίσης, θεωρούταν μεσίτης μεταξύ του ουρανού και των ανθρώπων στη γη και εγγυητής των συμβολαίων[4].

Ο Μίθρας με άλω γύρω από το κεφάλι του.
(Ανάγλυφο ναού που χτίστηκε από τον Αντίοχο Α' Κομμαγηνό, στο Νεμρούντ Νταγκ στα Όρη του Ταύρου, 69-31 ΠΚΧ.)

Μετά από την κατάληψη της Ασσυρίας τον 7ο αιώνα π.Χ και της Βαβυλωνίας τον 6ο αιώνα π.Χ, ο Μίθρας ταυτίστηκε με τον θεό του Ήλιου και η λατρεία του Ήλιου αποδιδόταν πλέον σε εκείνον. Πέρα από την Ανατολία, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας συνέβαλαν στη διάδοση της λατρείας του Μίθρα καθώς τον ταύτιζαν με τον αρχαϊκό ελληνικό θεό Ήλιο. Στη Ρώμη έφτασε γύρω στο 68 π.Χ από Κιλίκιους πειρατές που έφερε ως αιχμαλώτους ο Πομπήιος ο Μέγας[5]. Κατά την πρώιμη περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, επεκτάθηκε ταχύτατα σε όλη την Ιταλία και τις Ρωμαϊκές επαρχίες, και ταυτίστηκε με τον «Αήττητο Ήλιο» (Σολ Ινβίκτους, λατ. Sol Invictus).

Εκείνη την περίοδο, η δυναμική της λατρείας του ανταγωνιζόταν εκείνη του χριστιανισμού, αν και στην πραγματικότητα εμφάνιζε αρκετές ομοιότητες με τον Χριστιανισμό[6]. Ο φόνος του ταύρου (ταυροκτονία), ο οποίος αποτελεί συχνό θέμα στα μιθραϊκά μνημεία, αποτελούσε επίσημη θυσία στις λατρευτικές τελετές.

Υποσημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Άντριου Μπελ: «Encyclopædia Britannica» (Βρετανικά αγγλικά) Encyclopædia Britannica Inc.. topic/Mithra.
  2. ↑ Στον περσικό μανιχαϊσμό παρουσιάζεται ως Spiritus Vivens, δηλαδή «Ζωντανό Πνεύμα», που είναι ο δημιουργός και εκείνος που μεταδίδει τη ζωή.
  3. ↑ Στην Αβέστα ένας ολόκληρος ύμνος είναι αφιερωμένος στον Μίθρα. (Γιάστς 10)
  4. ↑ Μάλιστα, σύμφωνα με τον Αντουάν Μαϊλέ (Antoine Meillet), το όνομα του Μίθρα σημαίνει «συμβόλαιο, διαθήκη». (Le dieu indo-iranien Mitra, Antoine Meillet, Journal asiatique 10 (1907), σελ. 143–159.)
  5. ↑ Πλούταρχος, Πομπήιος 24, 631c,
  6. ↑ Η εγκυκλοπαίδεια Microsoft Encarta Premium 2006, στο λήμμα «Μιθραϊσμός», αναφέρει: «Ο μιθραϊσμός έμοιαζε με τον χριστιανισμό σε πολλές πτυχές, για παράδειγμα, στα ιδανικά της ταπεινότητας και της αδελφικής αγάπης, στο βάφτισμα, στο τελετουργικό της κοινωνίας, στη χρήση άγιου νερού, τη λατρεία των ποιμένων που ήταν παρόντες στη γέννηση του Μίθρα, την υιοθέτηση της Κυριακής και της 25ης Δεκεμβρίου (ημέρας γενεθλίων του Μίθρα) ως άγιων ημερών, και στα δόγματα της αθανασίας της ψυχής, της τελικής κρίσης και της ανάστασης. Ο μιθραϊσμός διέφερε από τον χριστιανισμό καθώς απέκλειε τις γυναίκες από τις τελετές του και ήταν πρόθυμος να συμβιβαστεί με τον πολυθεϊσμό. Οι ομοιότητες, όμως, κατέστησαν δυνατή την εύκολη μεταστροφή των οπαδών του στη χριστιανική πίστη». Βλέπε επίσης Christianity, Astrology And Myth, του Wright L.M., Oak Hill Free Press, 2002, ISBN 0951879618.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Encyclopedia of Religion, Second Edition, 2005, Thomson Gale.

Βλέπε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]