Μαντίνεια Αρκαδίας

Συντεταγμένες: 37°37′N 22°23′E / 37.617°N 22.383°E / 37.617; 22.383

Μαντίνεια
Μαντίνεια
Χάρτης
Είδοςαρχαιολογική θέση και πόλις[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°37′0″N 22°23′0″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Τρίπολης
ΧώραΕλλάδα
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Μαντίνεια, επίσης εσφαλμένα γνωστή ως Μαντινεία, ήταν αρχαία πόλη της Αρκαδίας[2] την οποία μνημονεύει και ο Όμηρος ως τερπνή χώρα ("Μαντινέη ερατινέη").

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προϊστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μαντίνεια έλαβε την ονομασία της κατά τη παράδοση από τον ήρωα Μαντινέα έναν από τους 50 γιους του Λυκάονα. Η πόλη που ίδρυσε ο Μαντινέας ονομαζόταν "Πτόλιν" στο σημερινό Γκορτσούλι Αρκαδίας σε έναν λόφο περίπου 1 χιλιόμετρο βόρεια από την μετέπειτα πόλη όπου βρέθηκε προϊστορικός οικισμός από το 6.000 π.Χ. Η Αντινόη αργότερα, εγγονή του Άλεος από την Τεγέα την μετέφερε στην σημερινή της θέση στον κάμπο νότια από τον λόφο.[3]

Η πανάρχαια Μαντίνεια θεωρείται σύμφωνα με την παράδοση η γενέτειρα του θεού της θάλασσας Ποσειδώνα και ο τόπος που μεγάλωσε, στην πηγή Άρνη πολύ κοντά στο μετέπειτα Ιερό Ίππιου Ποσειδώνα στη Μαντινεία Αρκαδίας.[4] Η Μαντίνεια αποτελούσε στην αρχή ένωση πέντε δήμων με πρωτεύουσα την ακρόπολη Πτόλη. Συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο όπου αμέσως μετά οι κάτοικοί της συγκεντρώθηκαν σε μια πόλη δημιουργώντας Πολιτεία, ο κάτοικός της λεγόταν "Μαντινεύς". Βρισκόταν στα σύνορα της Αργολίδας, νότια του Ορχομενού και βόρεια της Τεγέας. Όλη η περιοχή της ονομαζόταν "Μαντική" η οποία καταλάμβανε όλη τη σημερινή πεδιάδα της Τρίπολης που εκτείνεται ακριβώς μέχρι τη θέση της αρχαίας Μαντίνειας. Τα ερείπια της αρχαίας Μαντίνειας που βρίσκονται στο κάμπο γύρω από την Τρίπολη καλούνται σήμερα Παλαιόπολη και με την ίδια ονομασία Μαντίνεια φέρεται επαρχία της Αρκαδίας ή οποία πήρε το όνομά της από την Αρχαία Μαντίνεια. Στους προϊστορικούς χρόνους η πόλη βρισκόταν στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται «Γκορτσούλι», διότι εκεί υπάρχουν προϊστορικά κτίσματα καθώς και αξιόλογα ιερά των ιστορικών χρόνων.

Αρχαιότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρχαία πόλη δημιουργήθηκε από την ένωση των γειτονικών οικισμών στην περιοχή (500 π.Χ.) με πολιούχο θεό πάντα τον Ποσειδώνα.[5] Η πόλη ήταν μεγάλη με αμέτρητους ναούς και πολυγωνικές οχυρώσεις.[6] Ο Παυσανίας καταγράφει τον ναό της Άρτεμης Υμνίος, μια τοπική ιέρεια η Διοτίμα ενέπνευσε τον Σωκράτη.[7] Πολύ κοντά στην πόλη υπήρχε το πανάρχαιο Φράγμα της Μαντίνειας ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της αρχαίας Ελληνικής τεχνολογίας.[8] Όταν ξέσπασε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος στην περιοχή έγινε η πρώτη μεγάλη Μάχη της Μαντινείας (418 π.Χ.) ανάμεσα στην Αρχαία Σπάρτη, την Αρχαία Αθήνα και τους συμμάχους τους. Ο Αθηναίος στρατηγός Λάχης έπεσε στο πεδίο της μάχης, ακολούθησε η συντριβή των Αθηναίων που έδωσε μεγάλο προβάδισμα στους Σπαρτιάτες. Η Αρχαία Μαντίνεια ανήκε αρχικά στην Σπαρτιατική Συμμαχία αλλά αργότερα αποστάτησε στους Αθηναίους, τελικά αναγκάστηκε να επιστρέψει στους Σπαρτιάτες. Όταν έκλεισε η Ανταλκίδειος ειρήνη (387 π.Χ.) οι Σπαρτιάτες βρήκαν την ευκαιρία να απαιτήσουν από την Μαντίνεια να διαλυθεί στα επιμέρους χωριά. Οι κάτοικοι απάντησαν με εκδίωξη των Σπαρτιατών από την πόλη, οι Σπαρτιάτες την πολιόρκησαν, την κατέλαβαν και πέτυχαν στα σχέδια τους να διαλύσουν την πόλη. Αργότερα μετά τις ήττες των Σπαρτιατών στους πολέμους με τους Θηβαίους η πόλη ενώθηκε ξανά, την ενίσχυσαν με νέα κυκλικά τείχη και διατήρησαν τα παλιά.[6] Στην Μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.) οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες συμμάχησαν εναντίον των Θηβαίων, ηττήθηκαν αλλά έπεσε ο Επαμεινώνδας με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η Θηβαϊκή ηγεμονία.

Ο Μακεδόνας βασιλιάς Αντίγονος Γ΄ Δώσων κατέστρεψε την πόλη (223 π.Χ.) αλλά επέτρεψε στους Αχαιούς να την ανοικοδομήσουν, ο Άρατος ο Σικυώνιος έφερε νέους εποίκους και την μετονόμασε σε "Αντιγόνεια".[9] Ο σπουδαίος φιλέλληνας αυτοκράτορας Αδριανός επισκέφτηκε την πόλη και επανάφερε το αρχαίο της όνομα.[10] Ο Αδριανός που αγάπησε ιδιαίτερα την Μαντίνεια την ενίσχυσε με νέα κτίρια, αποκατέστησε τον ναό του Ιππίου Ποσειδώνα και έκτισε μεγάλο ναό αφιερωμένο στον ερωμένο του Αντίνοο (130 μ.Χ.).[11] Ο Παυσανίας επισκέφτηκε την πόλη αρκετά χρόνια αργότερα (166 μ.Χ.) και περιγράφει αναλυτικά τα κτίσματα και τα ερείπια στο 8ο Βιβλίο του.[12]

Νεότερα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημερινή Μαντίνεια αποτελεί την ευρύτερη περιοχή βόρεια από την Τρίπολη Αρκαδίας, πήρε το όνομα που είχε στην αρχαιότητα. Το ίδιο όνομα έχει μια μορφή κόκκινου κρασιού με Προστατευόμενη ονομασία προέλευσης παρασκευασμένο από Σταφύλι Μοσχοφίλερο που καλλιεργείται στην περιοχή. Η έδρα του δήμου και ο μεγαλύτερος οικισμός είναι η Νεστάνη Αρκαδίας που περιέχει το 1/5 του πληθυσμού, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη είναι η Μηλέα Αρκαδίας γενέτειρα του Ποσειδώνα. Τα βουνά γύρω από την κοιλάδα είναι τα Όρη της Λυρκείας και το Μαίναλο στα νοτιοδυτικά. Στην κοιλάδα καλλιεργούνται αμπέλια, πατάτες, σιτηρά και καλαμπόκι, οι καλλιέργειες καλύπτουν περισσότερο από το ήμισυ της περιοχής. Οι πλημμύρες στα μέσα του 20ου αιώνα είχαν κατακλύσει με νερά την κοιλάδα δημιουργώντας λίμνη όπως στην αρχαιότητα, αργότερα αποξηράθηκε. Στα βουνά κυριαρχούν τα δάση και στα βορειοανατολικά βράχοι και χορτάρι. Το "Γλυπτό της Μαντίνειας" που χρονολογείται τον 4ο αιώνα π.Χ. εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, απεικονίζει την γνωστή παράσταση με τον αγώνα ανάμεσα στον Απόλλων και τον Μαρσύα με μια Πανδούρα που παίζει μουσική καθισμένη σε έναν βράχο. Η παράσταση αυτή είναι πολύ σημαντική για την ιστορία των μουσικών οργάνων, δείχνει ότι το Λάουτο ήταν γνωστό στην Αρχαία Ελλάδα.[13][14]

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Μαντίνειας, 1911 Encyclopædia Britannica, Τόμος 17, σελ. 605.

Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:

  • Το αρχαίο θέατρο των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων (4ος/3ος αιώνας π.Χ.).
  • Το Βουλευτήριο
  • Λείψανα της αρχαίας Αγοράς.
  • Λουτρικό συγκρότημα των ρωμαϊκών χρόνων
  • Ο εκατόμπεδος Ναός της Μεσοπολίτιδος Αρτέμιδος.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «An Inventory of Archaic and Classical Poleis». (Αγγλικά) Inventory of Archaic and Classical Poleis. 2004.
  2. ↑ «Μαντίνεια». Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2021. 
  3. ↑ Παυσανίας, "Ελλάδος περιήγησις" - Αρκαδικά, - 8.8.4
  4. ↑ Παυσανίας, "Ελλάδος περιήγησις" - Αρκαδικά, - VIII.8
  5. ↑ David Sacks, Oswyn Murray, Lisa R. Brody, Encyclopedia of the Ancient Greek World, σ. 199
  6. ↑ 6,0 6,1 Matthew P. Maher, The Fortifications of Arkadian City States, σ. 229
  7. ↑ https://www.theoi.com/Cult/ArtemisCult2.html
  8. ↑ S. A. Paipetis, Science and Technology in Homeric Epics, σ. 247
  9. ↑ Getzel M. Cohen, The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor, σ. 123
  10. ↑ W. Hazlitt, The Classical Gazetteer, London 1851, σ. 215
  11. ↑ Jerome Jordan Pollitt, The Art of Rome C.753 B.C.-A.D. 337: Sources and Documents, σ. 179
  12. ↑ https://www.theoi.com/Text/Pausanias8A.html#7
  13. ↑ http://homoecumenicus.com/ancient_instruments.htm
  14. ↑ https://books.google.gr/books?id=-aFtPdh6-2QC&pg=PA385&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • David Sacks, Oswyn Murray, Lisa R. Brody, Encyclopedia of the Ancient Greek World.
  • Matthew P. Maher, The Fortifications of Arkadian City States.
  • S. A. Paipetis, Science and Technology in Homeric Epics.
  • Getzel M. Cohen, The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor.
  • W. Hazlitt, The Classical Gazetteer, London 1851.
  • Jerome Jordan Pollitt, The Art of Rome C.753 B.C.-A.D. 337: Sources and Documents.