Ματ των ανοήτων

Το ματ αυτό μερικές φορές συγχέεται με το: Ματ των αρχαρίων

Ματ των ανοήτων

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Τα μαύρα κάνουν ματ σε 2 κινήσεις.

Το ματ των ανοήτων (διεθνώς: Fool's Mate), είναι επίσης γνωστό ως ματ δύο κινήσεων και είναι το συντομότερο δυνατό ματ στο σκάκι. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ματ που γίνεται με τις κινήσεις (σε αλγεβρική σημειογραφία):

1. ζ3 ε5

2. η4?? Βθ4#

Το ματ αυτό μπορεί να γίνει και με κάποιες μικρές παραλλαγές σε αυτές τις κινήσεις. Τα λευκά μπορούν να παίξουν την κίνηση 1.ζ4 αντί της 1.ζ3 ή να μετακινήσουν πρώτα το πιόνι της η-στήλης, και τα μαύρα θα μπορούσαν αρχικά να απαντήσουν με την κίνηση 1...ε6 αντί της 1...ε5.

Θεωρία

Γενικότερα, ο όρος "ματ των ανοήτων" εφαρμόζεται σε όλα τα παρόμοια ματ που γίνονται νωρίς στο παιχνίδι. Για παράδειγμα, με ματ από τα λευκά σε τρεις κινήσεις 1.ε4 η5 2.δ4 ζ6?? 3.Βθ5# το βασικό μοτίβο του "ματ των ανοήτων" είναι το ίδιο, καθώς όταν ένας παίκτης στις 2 πρώτες κινήσεις προχωρήσει τα πιόνια της ζ και η-στήλης του, τότε επιτρέπει στην εχθρική βασίλισσα να κάνει ματ κατά μήκος της ελεύθερης διαγωνίου. Ένα τέτοιου είδους ματ αναφέρεται ευρέως ότι έχει συμβεί σε μια πιθανώς απόκρυφη παρτίδα του 1959 μεταξύ των Μάσφηλντ και Τρίνκα,^[α] η οποία διήρκεσε μόλις τρεις κινήσεις:^[1][2][3]

1. ε4 η5

2. Ιγ3 ζ5??

3 .Βθ5#^[4][5]

Ένα παρόμοιο ματ μπορεί να συμβεί στο Άνοιγμα Μπερντ με τη βαριάντα "Γκαμπί του Φρομ":

1. ζ4 ε5

2. η3? ε:ζ4

3. η:ζ4?? Βθ4#

Σκακιστικές παραλλαγές

	<Μ4    Α	Β	Γ	Δ	Ε	Ζ	Η	Θ	Ι	Μ3>    Κ
9											9
8											8
7											7
6											6
5											5
4											4
3											3
2											2
1											1
0											0
	Α <Μ1	Β	Γ	Δ	Ε	Ζ	Η	Θ	Ι	Κ Μ2>

Το ματ των ανοήτων στο Ωμέγα σκάκι.

Γενικότερα ακόμη, ο όρος "ματ των ανοήτων" χρησιμοποιείται στις σκακιστικές παραλλαγές για να επισημάνει το συντομότερο δυνατό ματ, ιδιαίτερα εκείνα που φέρουν ομοιότητες με το "ματ των ανοήτων" στο ορθόδοξο σκάκι. Για παράδειγμα, το αντίστοιχο ματ στο Ωμέγα σκάκι γίνεται με τις εξής κινήσεις:

1. Μα2 Ιι7

Ο μάγος είναι συνδυασμός φερζ και καμήλας.

2. Μβ5 Ιη8??

3. Με6#

Επίσης, το "ματ των ανοήτων" στην παραλλαγή Προοδευτικό σκάκι (Progressive chess) γίνεται ως εξής (στη σημειγραφία της παραλλαγής οι κινήσεις με πλήθος περιττό αριθμό γίνονται από τα λευκά και με άρτιο από τα μαύρα):

1. ε4

2. ζ6 η5?? (τα μαύρα παίζουν δύο κινήσεις)

3. Βθ5#

Ιστορικές παρτίδες

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Στην παρτίδα των Τηντ–Ντέλμαρ, μετά από 6...Πθ6?? τα λευκά κάνουν ματ σε δύο κινήσεις.

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Η τελική διάταξη στην παρτίδα του Γκρέκο, μετά από 8.Αη6#

Το "ματ των ανοήτων" πήρε το όνομα αυτό, λόγω του ότι μπορεί να συμβεί μόνο εάν τα λευκά παίζουν εξαιρετικά αδύναμα (π.χ. ανόητα). Το ματ αυτό σχεδόν ποτέ δεν συμβαίνει στην πράξη, ακόμη και μεταξύ εντελώς αρχαρίων σκακιστών. Παρ' όλα αυτά έχουν αναφερθεί στην ιστορία κάποιες ελάχιστες παρτίδες που κατέληξαν σε παρόμοια ματ, καθώς το ίδιο βασικό μοτίβο του ματ μπορεί να εμφανιστεί και αργότερα σε μια παρτίδα.

Για παράδειγμα, μια πολύ γνωστή παγίδα της Ολλανδικής άμυνας εμφανίστηκε στο παιχνίδι του Φρανκ Μέλβιλ Τηντ εναντίον του Ευγκένι Ντέλμαρ, στη Νέα Υόρκη το 1896:^[β]

1.δ4 ζ5 2.Αη5 θ6 3.Αζ4 η5 4.Αη3 ζ4

Φαίνεται ότι εδώ τα μαύρα έχουν κερδίσει τον αξιωματικό, αλλά τώρα έρχεται μια άλλη κίνηση ...

5.ε3

Απειλώντας για Βθ5# με βάση το "ματ των ανοήτων".

5...θ5 6.Αδ3?!

Η κίνηση 6.Αε2 ήταν πιθανά καλύτερη για τον αξιωματικό, αλλά η κίνηση που παίχτηκε έστησε μια παγίδα.

6...Πθ6??

Για άμυνα ενάντια στο ...Αη6#, αλλά ...

7.Β:θ5+!

Τα λευκά θυσιάζουν τη βασίλισσά τους για να απομακρύνουν τον μαύρο πύργο από τον έλεγχο του τετραγώνου η6.

7...Π:θ5 8.Αη6#

Μια παρόμοια παγίδα συνέβη κάποτε σε μια παρτίδα μεταξύ του Τζοακίνο Γκρέκο και ενός αγνώστου αντιπάλου:

1.ε4 β6 2.δ4 Αβ7 3.Αδ3 ζ5? 4.ε:ζ5 Α:η2? 5.Βθ5+ η6 6.ζ:η6 Ιζ6??

Η κίνηση 6...Αη7 θα παρέτεινε το παιχνίδι, καθώς η ανοίγει ένα τετράγωνο διαφυγής για τον βασιλιά στο ζ8. Τα λευκά όμως εξακολουθούν να κερδίζουν με 7.Βζ5! Ιζ6 8.Αθ6 Α:θ6 9.η:θ7 Α:θ1 10.Βη6+ Ρζ8 11.Β:θ6+ Ρζ7 12.Ιθ3, αλλά πολύ βραδύτερα από ό,τι στην παρτίδα αυτή.^[6]

7.η:θ7+! Ι:θ5 8.Αη6#

Σημειώσεις

1. Τα ονόματα, ανάλογα με την πηγή που εμφανίζονται, καταγράφονται ως Mansfield ή Masefield ή Mayfield και Trinka ή Trinks ή Trent.
2. Παρτίδα: «Teed – Delmar, 1896». chessgames.com. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2014. 

Παραπομπές

1. Averbakh & Beilin (1972), σελ. 227.
2. Fox & James (1993), σελ. 177.
3. Winter (2005), σσ. 253–254.
4. Winter (2006), C.N. 4506. Short game (C.N. 4491).
5. Winter (2006), C.N. 4493. Short game (C.N. 4491).
6. Alburt (2011), σελ. 509.

Πηγές

• Alburt, Lev (2010). Chess Openings for White, Explained (2η έκδοση). Chess Information Research Center. σελ. 509. ISBN 978-1889323206. 
• Averbakh, Yuri Lvovich· Beilin, Mikhail Abramovich (1972). Путешествие в шахматное королевство [Ταξίδι στο βασίλειο του σκακιού] (στα Ρωσικά). Физкультура и спорт. σελ. 227. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2014. 
• Fox, Mike· James, Richard (1993). The Even More Complete Chess Addict (στα Αγγλικά). Faber and Faber. σελ. 177. 
• Winter, Edward G. (2005). Chess Facts and Fables (στα Αγγλικά). McFarland & Co. σελίδες 253–254. ISBN 978-0-7864-2310-1. 
• Winter, Edward G. (Αύγουστος 2006). «Chess Notes». chesshistory.com. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2014. 

Περαιτέρω ανάγνωση

• Hooper, David Vincent; Whyld, Kenneth (1992), «Fool's Mate», The Oxford Companion to Chess (2η έκδοση), Oxford University Press, ISBN 0-19-280049-3