Μεγάλη Κροατία

Ένα από τα οράματα για τα σύνορα της Μεγάλης Κροατίας, κατά τον Ντόμπροσλαβ Παράγκα^[1][2]

Η Μεγάλη Κροατία (κροατικά: Velika Hrvatska‎‎) είναι ο όρος για τον κροατικό αλυτρωτισμό. Με ένα νόημα, αναφέρεται στους σκοπούς των Κροατών για εδαφική επέκταση. Με πολιτική έννοια, ο όρος αναφέρεται στον κροατικό αλυτρωτισμό.

Παρασκήνιο

Οι σύγχρονες καταβολές της ιδέας ενός μεγάλου κροατικού κράτους συνδέονται με το Ιλλυρικό κίνημα, ένα παν-νοτιοσλαβικό πολιτιστικό και πολιτικό κίνημα με ρίζες από την πρώιμη σύγχρονη εποχή. Το ιλλυρικό κίνημα αναβιώθηκε από μια ομάδα νεαρών Κροατών κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 19ου αιώνα. Παρόλο που το κίνημα ξεκίνησε στην αναπτυσσόμενη εθνική συνείδηση στην Ευρώπη εκείνη την εποχή, το κίνημα εμφανίστηκε ως απάντηση στον αυξανόμενο εθνκισμό στο τότε βασίλειο της Ουγγαρίας, μέρος του οποίου αποτελούσε και η Κροατία.

Τα θεμέλια της ιδέας της Μεγάλης Κροατίας ξεκίνησαν στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα, μέσω γραπτών του Παβάο Ρίτερ Βιτέζοβιτς.^[3] Ήταν ο πρώτος κροάτης ιδεολόγος που δήλωσε ότι όλοι οι Σλάβοι είναι Κροάτες.^[4] Τα έργα του χρησιμοποιήθηκαν για να νομιμοποιήσουν τον Αψβουργικό επεκτατισμό προς ανατολάς και νοτίως, υποστηρίζοντας τα ιστορικά δικαιώματα διεκδίκησης της Ιλλυρίας.^[5][6] Η "Ιλλυρία" ως σλαβική επικράτεια, σύμφωνα με τον Βιτέζοβιτς, δεν θα περιλάμβανε μόνο το μεγαλύτερο μέρος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αλλά και μέρη της κεντρικής Ευρώπης όπως η Ουγγαρίας.^[7] Ο Βιτέζοβιτς ορίζει την επικράτεια της Κροατίας, ως ένα κράτος που θα περιλαμβάνει την Ιλλυρία, τις περιοχές που κατοικούν Σλάβοι, και όλη την επικράτεια ανάμεσα στην Αδριατική, Βαλτική και Μαύρη θάλασσα.^[8]

Επειδή το Ουγγρικό βασίλειο καταλάμβανε μια πολύ μεγάλη έκταση, η Ουγγαρία προσπάθησε να Μαγυαροποιήσει (ουγγροποιήσει) τους κατοίκους της. Ως αντίδραση, ο Λιουντέβιτ Γκάι οδήγησε τη δημιουργία του ιλλυρικού κινήματος.^[9] Το κίνημα αποσκοπούσε την καθιέρωση κροατικής παρουσίας στην Αυστροουγγαρία μέσω της γλωσσικής και εθνικής ενότητας που μοιράζονται οι Νότιοι Σλάβοι. Αυτό ήταν το πρώτο και πιο γνωστό πανσλαβικό κίνημα στην κροατική ιστορία.

Ένας πρώιμος υποστηρικτής του κροατικού πανσλαβισμού ήταν ο κόμης Γιάνκο Ντράσκοβιτς. Το 1832, δημοσίευσε μια διακοίνωση προς το κοινό ουγγροκροατικό κοινοβούλιο (Δίαιτα), στην οποία οραματιζόταν μια "Μεγάλη Ιλλυρία" που θα καταλάμβανε όλες τις νοτιοσλαβικές επαρχίες της Αψβουργικής Αυτοκρατορίας.

Επίσης, ο διάσημος επίσκοπος Γιοσίπ Γιουράι Στρόσμαγιερ, αν και υποστηρικτής της Αψβουργικής Μοναρχίας, ήταν υποστηρικτής της συγχώνευσης του Βασιλείου της Δαλματίας με την Κροατία.

Η ιδέα περί της Μεγάλης Κροατίας αναπτύχθηκε περαιτέρω από τους^[10][11] Άντε Στάρτσεβιτς και Έουγκεν Κβάτερνικ, ο οποίος ίδρυσε το Κόμμα των Δικαιωμάτων (HSP) το 1861. Σε αντίθεση με τον Στροσμάγιερ και τους υποστηρικτές του ιλλυρικού κινήματος, το Κόμμα των Δικαιμάτων υποστήριζε την ύπαρξη μιας ενωμένης Κροατίας που θα ήταν ανεξάρτητη από ένα πανσλαβικό κράτος.^[10][12] Ο Στάρτσεβιτς ήταν υποστηρικτής της ένωσης των Κροατών με τους Σέρβους και Σλοβένους (κυρίως με το βασίλειο της Σερβίας), ενώ οι ιδεολογίες τους κέρδισαν έδαφος κατά τον μεσοπόλεμο, καθώς στο βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας οι εντάσεις μεταξύ των Κροατών και Σέρβων πολιτικών αυξάνονταν. Διάφορα γεγονότα γύρω από την ιδεολογία περί μεγάλου κροατικού κράτους κορυφώθηκαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς έλαβαν χώρα συγκρούσεις μεταξύ του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, Τσέτνικ και Κομμουνιστικών κάθε εθνικότητας, συμπεριλαμβανομένων και Κροατών.

Συμφωνία Τσβέτκοβιτς-Μάτσεκ

Χάρτης της Μπανόβινας της Κροατίας

Ως μια προσπάθεια για να βρεθεί λύση μεταξύ των εντάσεων μεταξύ Κροατών και Σέρβων, έγιναν διαπραγματεύσεις για την ίδρυση ενός αυτόνομου κράτους εντός της Γιουγκοσλαβίας. Σύμφωνα με τη συμφωνία Τσβέτκοβιτς-Μάτσεκ, το 1939 δημιουργήθηκε η Μπανόβινα της Κροατίας. Η Κροατία ενώθηκε σε μια ενιαία εδαφική μονάδα, η οποία περιλάμβανε τμήματα της σημερινής Βοϊβοντίνας, την Ποσάβινα και τμήματα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας

Διοικητική διαίρεση του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας

Το πρώτο κράτος που κάλυπτε την ιδέα της Μεγάλης Κροατίας ήταν το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (ΑΚΚ, κροατικά: Nezavisna Država Hrvatska‎‎, NDH). Μετά την κατοχή της Γιουγκοσλαβίας από δυνάμεις του Άξονα, ο Σλάβκο Κβάτερνικ, αναπληρωτής επικεφαλής των Ούστασε, ανακοίνωσε την ίδρυση του ΑΚΚ.

Οι Ούστασε, ένα υπερεθνικιστικό και φασιστικό^[13] κίνημα το οποίο ιδρύθηκε το 1929, υποστήριζε μια μεγάλη Κροατία που θα εκτεινόταν μέχρι τον ποταμό Δρίνο και τη δυτική άκρη του Βελιγραδίου.^[14] Ο Άντε Πάβελιτς, Πόγκλαβνικ (αρχηγός) των Ούστασε, διαπραγματευόταν με τη Φασιστική Ιταλία από το 1927. Σύμφωνα με τις διαπραγματεύσεις, ο Πάβελιτς θα υποστήριζε την προσάρτηση της Δαλματίας από την Ιταλία και η Ιταλία θα υποστηρίξει μια ανεξάρτητη Κροατία.^[15] Επίσης, ο Μουσσολίνι προσέφερε στον Πάβελιτς το δικαίωμα προσάρτησης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης από την Κροατία. Τελικά ο Πάβελιτς αποδέχθηκε την προσφορά.

Βοσνιακός πόλεμος

Η πιο πρόσφατη έκφραση μιας Μεγάλης Κροατίας έλαβε χώρα κατά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Όταν η πολυεθνική γιουγκοσλάβικη δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης ανακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1992, οι Σερβοβόσνιοι πολιτικοί αντιπρόσωποι (οι οποίοι απείχαν από το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας) ίδρυσαν τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, ενώ οι δυνάμεις τους επιτέθηκαν στη Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.

Στην αρχή του Βοσνιακού πολέμου, οι Κροάτες και Βόσνιοι συμμάχησαν εναντίον του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού και του Στρατού της Σερβικής Δημοκρατίας. Ο κύριος Κροατικός στρατός ήταν το Κροατικό Συμβούλιο Αμύνης (HVO), ενώ ο Βοσνιακός Μουσουλμανικός στρατός ήταν ο Στρατός της Δημοκρατίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (ARBiH).^[16] Τον Νοέμβριο του 1991, η Κροατική Δημοκρατία της Ερζέγ-Βοσνίας ιδρύθηκε ως κροατική αυτόνομη μονάδα εντός των συνόρων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.^[17]

Οι επικεφαλείς της Ερζέγ-Βοσνίας ονόμασαν την ίδρυση αυτής της δημοκρατίας ως προσωρινό μέτρο κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης με τους Σέρβους, δηλώνοντας ότι δεν σκόπευαν να αποσχισθούν.^[18] Οι Κροατικές Δυνάμεις Άμυνας (HOS), το παραστρατιωτικό τμήμα του Κροατικού Κόμματος Δικαιωμάτων, υποστήριζαν την καθιέρωση συνομοσπονδίας ανάμεσα στη Βοσνία και την Κροατία,^[19] βασισμένη στο Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας.^[20] Κατά το 1992-1993 οι σχέσεις Κροατών-Βόσνιων Μουσουλμάνων επιδεινώθηκαν και οι δύο πλευρές συγκρούστηκαν μεταξύ τους μέχρι τις αρχές του 1994, όταν υπεγράφη η ^[21] Συμφωνία της Ουάσινγκτον.^[22]

Ο Πρόεδρος της Κροατίας Φράνιο Τούτζμαν επικρίθηκε για την προσπάθεια του να επεκτείνει τα σύνορα της Κροατίας, κυρίως με την προσάρτηση τμημάτων της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με κροατικές πλειοψηφίες.^[23] Το 2013, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) αποφάνθηκε ότι η κροατική ηγεσία στόχευε να εντάξει τις περιοχές της Ερζέγ-Βοσνίας σε μια "μεγάλη Κροατία", διευρύνοντας τα σύνορα της χώρας όπως έγινε και με την Μπανόβινα της Κροατίας το 1939.^[24] Ο δικαστής Ζαν-Κλωντ Αντονέτι, προεδρεύων δικαστής, εξέδωσε ξεχωριστή άποψη με την οποία αμφισβητούσε την άποψη ότι ο Τούτζναν σκόπευε να διαιρέσει τη Βοσνία.^[25] Στις 29 Νοεμβρίου 2017, το Τμήμα Εφέσεων απεφάνθη ότι Τούτζμαν είχε ως απώτατο στόχο την "ίδρυση μιας κροατικής οντότητας που επανέφερε παλαιότερα σύνορα και θα οδηγούσε στην επανένωση του Κροατικού λαού".^[26]

Περιοχές που καταλαμβάνει η Μεγάλη Κροατία^[27][28]

• Κροατία
• Βοσνία και Ερζεγοβίνη
• Σερβία: περιοχές Μπάτσκα και Συρμίας
• Μαυροβούνιο: περιοχή Μπόκα Κοτόρσκα

Πηγές

• Christia, Fotini (2012). Alliance Formation in Civil Wars. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-13985-175-6. 
• Goldstein, Ivo (1999). Croatia: A History. London: C. Hurst & Co. ISBN 978-1-85065-525-1. 
• Hewitt, Dawn M. (1998). From Ottawa to Sarajevo: Canadian Peacekeepers in the Balkans. Kingston, Ontario: Centre for International Relations, Queen's University. ISBN 978-0-88911-788-4. 
• Malcolm, Noel (1995). Povijest Bosne: kratki pregled [Bosnia: A Short History]. Erasmus Gilda. 
• Marijan, Davor (2004). «Expert Opinion: On the War Connections of Croatia and Bosnia and Herzegovina (1991–1995)». Journal of Contemporary History (Zagreb, Croatia: Croatian Institute of History) 36: 249–289. http://hrcak.srce.hr/103326?lang=en. 
• «Prosecutor v. Jadranko Prlić, Bruno Stojić, Slobodan Praljak, Milivoj Petković, Valentin Ćorić, Berislav Pušić – Judgement – Volume 6 of 6» (PDF). International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 29 Μαΐου 2013. 
• Tanner, Marcus (2001). Croatia: A Nation Forged in War. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-09125-0. 
• Trencsényi, Balázs· Zászkaliczky, Márton (2010). Whose Love of Which Country?: Composite States, National Histories and Patriotic Discourses in Early Modern East Central Europe. BRILL. ISBN 978-90-04-18262-2. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2013. 
• V. A. Fine, John Jr. (2010). When Ethnicity Did Not Matter in the Balkans: A Study of Identity in Pre-Nationalist Croatia, Dalmatia, and Slavonia in the Medieval and Early-Modern Periods. University of Michigan Press. ISBN 0-472-02560-0. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Μεγάλη Κροατία

• «Croatia: New Government Alters Position of Diaspora». Transnational Communities Programme. Economic & Social Research Council. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2011. 
• Janez Kovac (15 February 2000). «Mesic Spurns Greater Croatia». BCR Issue 116. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-12. https://archive.today/20130112114615/http://iwpr.net/report-news/mesic-spurns-greater-croatia. Ανακτήθηκε στις 23 December 2011. 

Παραπομπές

1. Čanak, Nenad (1993). Ratovi tek dolaze. Nezavisno društvo novinara Vojvodine. σελ. 12. 
2. Gow, James (2003). The Serbian Project and Its Adversaries: A Strategy of War Crimes. C. Hurst & Co. Publishers. σελ. 229. 
3. John B. Allcock· Marko Milivojević· John Joseph Horton (1998). Conflict in the former Yugoslavia: an encyclopedia. ABC-CLIO. σελ. 105. ISBN 978-0-87436-935-9. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013. The concept of Greater Croatia...It has its roots in the writings of Pavao Ritter Vitezovic,... 
4. Ivo Banac (1988). The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics. Cornell University Press. σελ. 73. ISBN 978-0-8014-9493-2. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2013. ...was the first Croat national ideologist to extend the Croat name to all the Slavs, ... 
5. Banac, Ivo (1988). The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics. Cornell University Press. σελ. 73. ISBN 0-8014-9493-1. 
6. V. A. Fine 2010, σελ. 486.
7. Trencsényi & Zászkaliczky 2010, σελ. 364

   By Slavic territories, Vitezović meant the Illyria of his dreams (Greater Croatia) which, in its boldest manifestation, would have incorporated Hungary itself.

8. V. A. Fine 2010, σελ. 487.
9. Elinor Murray Despalatović (1975). Ljudevit Gaj and the Illyrian Movement. East European Quarterly. ISBN 978-0-914710-05-9. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2011. 
10. Charles Jelavich, Barbara Jelavich (2012). The Establishment of the Balkan National States, 1804–1920. University of Washington Press. σελ. 252. ISBN 9780295803609. 
11. Robert Bideleux, Ian Jeffries (2007). The Balkans: A Post-Communist History. Routledge. σελ. 187. ISBN 9781134583287. 
12. Biondich, Mark (2006). «Chapter 2. "We Were Defending the State": Nationalism, Myth, and Memory in Twentieth-Century Croatia». Open Edition Books. 
13. «Ustasa (Croatian political movement)». Britannica.com. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2011. 
14. Meier, Viktor (23 Ιουλίου 1999). Yugoslavia: a history of its demise. Psychology Press. σελ. 125. ISBN 978-0-415-18595-0. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2011. 
15. Bernd Jürgen Fischer, επιμ. (Μαρτίου 2007). Balkan strongmen: dictators and authoritarian rulers of South Eastern Europe. Purdue University Press. σελ. 210. ISBN 978-1-55753-455-2. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2011. 
16. Christia 2012, σελ. 154.
17. Marijan 2004, σελ. 259.
18. Malcolm 1995, σελ. 318.
19. Hewitt 1998, σελ. 71.
20. Marijan 2004, σελ. 270.
21. Christia 2012, σελ. 157-158.
22. Tanner 2001, σελ. 292.
23. Goldstein 1999, σελ. 239.
24. Prlic et al. judgement vol.6 2013, σελ. 383.
25. Prlic et al. judgement vol.6 2013, σελ. 388.
26. «Summary of Judgement» (PDF). ICTY. 29 Νοεμβρίου 2017. σελ. 10. 
27. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα Canak2.
28. Kolstø, Pål (2016). Strategies of Symbolic Nation-building in South Eastern Europe. Routledge. σελ. 45.